Chấm dứt ngay hiện tượng lệch chuẩn với văn hóa bản địa

4 giờ trướcBài gốc

Những hình ảnh lệch chuẩn, gây phản cảm khiến nhiều nhà nghiên cứu bức xúc, phản đối

Những hình ảnh phản cảm về một số du khách nước ngoài mặc váy truyền thống của phụ nữ Mông, nhảy múa tại một điểm du lịch trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang (Hà Giang cũ) đang lan tràn trên trang mạng xã hội, khiến cộng đồng bản địa bức xúc. Một số người đăng tải ý kiến cho rằng hành động này thể hiện sự thiếu tôn trọng yếu tố văn hóa bản địa, thậm chí mang trang phục truyền thống ra làm trò đùa.

Trải nghiệm không đồng nghĩa hạ thấp

Không thể xem nhẹ bởi đây chính là hồi chuông cảnh tỉnh về ứng xử văn hóa trong du lịch, cho thấy câu chuyện về “du lịch có trách nhiệm” sẽ không còn đi trong đường ray nếu thiếu sự chú trọng giáo dục nhận thức, thiếu các chế tài nghiêm minh và sự đồng hành từ cả cộng đồng.

(PGS.TS BÙI HOÀI SƠN)

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội cho rằng, bất kỳ hành vi nào làm tổn thương đến giá trị văn hóa, đặc biệt là văn hóa truyền thống của các dân tộc thiểu số, đều rất đáng lên án. Việc một số khách du lịch sử dụng trang phục truyền thống của người Mông để tạo dáng, tạo tình huống gây cười, phản cảm không chỉ là sự thiếu hiểu biết, mà còn là sự thiếu tôn trọng đối với một di sản văn hóa thiêng liêng.

GS.TS Từ Thị Loan, nguyên Viện trưởng Viện VHNT quốc gia Việt Nam cũng bày tỏ bức xúc việc sử dụng trang phục truyền thống với mục đích gây cười hoặc làm trò phản cảm là hành vi xúc phạm đến bản sắc văn hóa và lòng tự tôn của cộng đồng dân tộc Mông. Bà Loan nhấn mạnh, bộ váy không chỉ là trang phục truyền thống mà còn mang giá trị tâm linh, lịch sử và bản sắc.

Trước sự việc gây bức xúc dư luận này, Sở VHTTDL tỉnh Tuyên Quang đã vào cuộc để chấn chỉnh. Lãnh đạo Sở khẳng định, trang phục truyền thống của các dân tộc thiểu số không phải là đạo cụ giải trí, càng không thể bị lợi dụng để gây cười phản cảm, câu view trên mạng. Đứng từ góc độ văn hóa bản địa của đồng bào các dân tộc, đây là hành vi lệch chuẩn, làm tổn thương đến giá trị văn hóa cộng đồng và đi ngược lại định hướng phát triển du lịch văn minh, bền vững mà các địa phương đang thực hiện.

Trước sự bức xúc của cộng đồng và dư luận, lãnh đạo ngành văn hóa địa phương cũng khẳng định, không khuyến khích và không chấp nhận bất kỳ hình thức xuyên tạc, hạ thấp di sản văn hóa nào dưới danh nghĩa trải nghiệm. Trước sáp nhập, tỉnh Hà Giang (cũ) đã ban hành Bộ Quy tắc ứng xử văn minh trong hoạt động du lịch. Hiện nay, tỉnh Tuyên Quang tiếp tục kế thừa và triển khai nội dung này. Thời gian tới, Sở VHTTDL địa phương sẽ đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cộng đồng và du khách. Theo đó, sẽ chú trọng việc tổ chức kiểm tra, giám sát thực hiện bộ quy tắc tại các điểm du lịch, đảm bảo ứng xử văn minh, tôn trọng bản sắc văn hóa các dân tộc.

Những hình ảnh lệch chuẩn, gây phản cảm khiến nhiều nhà nghiên cứu bức xúc, phản đối

Chấm dứt sự thiếu tôn trọng văn hóa bản địa

Theo nhiều chuyên gia văn hóa, với người Mông, trang phục truyền thống, đặc biệt là chiếc váy của người phụ nữ, không chỉ để mặc mà còn mang yếu tố kết nối tâm linh, gắn liền với niềm tin tôn giáo và tín ngưỡng tổ tiên, được dùng trong các nghi lễ quan trọng như đám cưới, lễ hội, đám tang… Những họa tiết trên váy ghi dấu những biểu tượng về tổ tiên, truyền thuyết dân gian, gắn với các sự kiện lịch sử của cộng đồng.

Trang phục này cũng chính là nơi lưu giữ trí nhớ văn hóa tập thể của người Mông. Chiếc váy trong truyền thống văn hóa của người phụ nữ Mông không chỉ là trang phục, mà còn là dấu hiệu nhận diện dân tộc, là niềm tự hào về cội nguồn. Mỗi nhóm người Mông lại có kiểu dáng, hoa văn, màu sắc váy riêng biệt, thể hiện sự đa dạng và phong phú trong cùng một dân tộc.

Vì thế, nhiều ý kiến cho rằng, việc xúc phạm, đùa cợt, biến trang phục truyền thống thành trò cười là hành động rất thiếu văn hóa, thiếu kiến thức và không văn minh. PGS.TS Bùi Hoài Sơn lưu ý, không thể xem nhẹ bởi đây chính là hồi chuông cảnh tỉnh về ứng xử văn hóa trong du lịch, cho thấy câu chuyện về “du lịch có trách nhiệm” sẽ không còn đi trong đường ray nếu thiếu sự chú trọng giáo dục nhận thức, thiếu các chế tài nghiêm minh và sự đồng hành từ cả cộng đồng.

Trên thực tế, sự ứng xử tùy tiện đối với các giá trị văn hóa bản địa đã có minh chứng từ nhiều hiện tượng đáng buồn. Đơn cử là các hiện tượng như phục dựng lễ hội sai lệch bản chất, biến trang phục dân tộc thành “trang trí sân khấu” hay đạo cụ selfie, tự ý “sáng tạo” các nghi lễ tâm linh, làm mất đi sự trang nghiêm vốn có….

Nhiều khu du lịch để chạy theo mục tiêu thu hút du khách, có nguồn thu mà xem nhẹ việc giữ gìn bản sắc. Thực tế này khiến nhiều cảnh báo được đưa ra, bởi nếu không có quy tắc ứng xử rõ ràng, không có giới hạn và chuẩn mực, thì rất dễ dẫn đến tình trạng lệch chuẩn, phản cảm và biến tướng, thậm chí là thương mại hóa một cách thô thiển những giá trị thiêng liêng.

“Điều quan trọng nhất lúc này là phải có những cảnh báo kịp thời, mạnh mẽ và có tính định hướng. Trước hết, cơ quan quản lý văn hóa cần có bộ quy tắc ứng xử văn minh trong hoạt động du lịch văn hóa, không chỉ dành cho du khách mà còn cho các tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ du lịch. Những cảnh báo này không nên chỉ dừng ở khuyến cáo, mà cần có chế tài, có cam kết rõ ràng. Nếu vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm…”, theo ông Bùi Hoài Sơn.

DẠ VỸ

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/du-lich/cham-dut-ngay-hien-tuong-lech-chuan-voi-van-hoa-ban-dia-159527.html