Chào mừng Kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19-8-1945 - 19-8-2025): Dấu ấn ngày tổng khởi nghĩa qua các chứng tích lịch sử

2 giờ trướcBài gốc

Những ngày mùa thu tháng Tám cách đây 80 năm, hòa chung không khí cách mạng của toàn dân tộc, các tầng lớp nhân dân tỉnh Khánh Hòa dưới sự lãnh đạo của Đảng đã nhất tề đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền. Thời gian ngày càng lùi xa, nhưng những chứng tích lịch sử gắn với sự kiện tổng khởi nghĩa giành chính quyền trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa vẫn còn, để kể cho các thế hệ hôm nay và mai sau về tinh thần cách mạng sáng ngời của các thế hệ cha ông đã đứng lên đánh đuổi thực dân, phát xít giành độc lập, tự do cho đất nước, để mỗi người thêm trân trọng và cùng nhau ôn lại hào khí cách mạng một thuở.

- Đình Phú Cang (xã Vạn Ninh) là di tích lịch sử được xếp hạng cấp quốc gia vào năm 1998. Đình được xây dựng khoảng cuối thế kỷ XVII, đầu thế kỷ XVIII. Vào tối 13-8-1945, thực hiện chỉ đạo của Tỉnh ủy và Mặt trận Việt Minh tỉnh Khánh Hòa, Mặt trận Việt Minh ở Vạn Ninh đã tập hợp nhân dân tại đình Phú Cang cùng một số địa điểm khác, kéo về Vạn Giã, tổ chức khởi nghĩa giành chính quyền. Với sự hỗ trợ của quần chúng nhân dân, lực lượng tự vệ của ta đã vây huyện đường, bắt giữ viên tri huyện Nguyễn Trọng Thuần, tịch thu ấn tín, tài liệu đem thiêu hủy trước sân huyện đường. Cuộc khởi nghĩa thành công và sáng 14-8-1945, hàng ngàn đồng bào các nơi đã tập trung về huyện lỵ để tổ chức mít tinh. Đồng chí Hoàng Hữu Chấp đại diện Ủy ban Việt Minh huyện Vạn Ninh tuyên bố xóa bỏ chính quyền bù nhìn tay sai của Nhật và thành lập chính quyền cách mạng lâm thời huyện.

Đình Phú Cang - một địa chỉ đỏ góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ. Ảnh: Thanh Hải

Đoàn viên, thanh niên nghe giới thiệu về di tích lịch sử đình Phú Cang. Ảnh: Thanh Hải

- Di tích cấp quốc gia Phủ đường Ninh Hòa (phường Ninh Hòa) nằm trong khuôn viên UBND phường Ninh Hòa. Ngày 16-8-1945, nhân dân Ninh Hòa nổi dậy giành chính quyền ở hầu hết các vùng nông thôn. Sáng 17-8-1945, hàng vạn người dân các làng xung quanh phủ lỵ đổ ra đường, giương cờ và khẩu hiệu biểu tình. Đoàn biểu tình rầm rập tiến vào Phủ đường Ninh Hòa gây áp lực buộc Tri phủ Hồ Hưng mang giấy tờ ấn tín và 800 đồng Đông Dương giao cho đại diện của Việt Minh. Sau đó, đoàn biểu tình tập trung tổ chức mít tinh tại sân vận động cạnh phủ đường. Cuộc mít tinh biến thành cuộc vũ trang tuần hành, tỏa về các khu vực với khí thế phấn khởi tràn ngập xóm làng.

Phủ đường Ninh Hòa ngày nay trở thành địa điểm tham quan, học tập của người dân và du khách. Ảnh: Công Định

- Sân vận động 19 tháng 8 (phường Nha Trang) được đặt tên theo sự kiện về ngày tổng khởi nghĩa diễn ra tại đây. Ngày 19-8-1945, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy lâm thời và Ủy ban Việt Minh tỉnh, hàng vạn người dân ở Nha Trang cùng các huyện Vĩnh Xương, Diên Khánh đã biến cuộc mít tinh do ngụy quyền tổ chức ủng hộ chính quyền Trần Trọng Kim thành cuộc khởi nghĩa giành chính quyền tỉnh. Quần chúng cách mạng đã hạ cờ của chính quyền bù nhìn, kéo lên lá cờ đỏ sao vàng của cách mạng và tuyên bố xóa bỏ chế độ bù nhìn. Sau đó, cuộc mít tinh biến thành cuộc tuần hành thị uy sức mạnh của lực lượng cách mạng. Quần chúng chia thành nhiều đoàn tỏa ra chiếm các địa điểm như: Kho bạc, nhà đèn, nhà máy nước, các cơ quan, công sở của chính quyền bù nhìn. Cuộc khởi nghĩa ngày 19-8-1945 ở Nha Trang thành công cùng ngày với cuộc khởi nghĩa ở Thủ đô Hà Nội.

Sân vận động 19 tháng 8 nơi diễn ra cuộc khởi nghĩa giành chính quyền ở tỉnh Khánh Hòa cách đây 80 năm. Ảnh: Mã Phương

Đoàn viên, thanh niên phường Nha Trang tìm hiểu bia di tích Sân vận động 19 tháng 8. Ảnh: Vĩnh Thành

- Di tích miếu Năm Bà (phường Bảo An) được xây dựng hơn 200 năm trước, phục vụ tín ngưỡng tâm linh của người dân, được xếp hạng di tích cấp tỉnh năm 2023. Khoảng 12 giờ 30 phút ngày 20-8-1945, tại miếu Ngũ Hành (miếu Năm Bà), đồng chí Lê Chưởng thay mặt Ủy ban Việt Minh tỉnh Ninh Thuận triệu tập cuộc họp bất thường để bàn kế hoạch chuẩn bị lực lượng phá cuộc mít tinh của “Thanh niên tiền tuyến” thân Nhật sẽ tổ chức mít tinh vào chiều 21-8-1945 tại sân Trường Tiểu học làng Bảo An. Đồng chí Lê Chưởng phát biểu: “Cuộc tổng khởi nghĩa trong toàn quốc đã chín muồi. Nhiều tỉnh ở miền Bắc đã giành được chính quyền. Đồng chí Hồ Chí Minh được bầu làm Chủ tịch Chính phủ cách mạng lâm thời Trung ương. Tỉnh ta cũng phải theo bước các tỉnh miền Bắc đứng lên khởi nghĩa giành chính quyền. Trước mắt, chúng ta phải phá cuộc mít tinh của “Thanh niên tiền tuyến” thân Nhật vào chiều 21-8-1945, biến cuộc cuộc mít tinh ấy thành cuộc biểu tình vũ trang của Việt Minh”.

Miếu Năm Bà - chứng tích lịch sử gắn với ngày tổng khởi nghĩa của nhân dân tỉnh Ninh Thuận cách đây 80 năm. Ảnh: Xuân Nguyên

Đúng 15 giờ ngày 21-8-1945, tại sân Trường Tiểu học làng Bảo An, 200 “Thanh niên tiền tuyến” tập hợp chuẩn bị làm lễ ra mắt và hoan nghênh Chính phủ Trần Trọng Kim. Lúc này, lực lượng của ta gồm công nhân Đề pô Tháp Chàm, công nhân nhà đèn, thanh niên cứu quốc, các viên chức, thợ thủ công, nhân dân các làng cũng có mặt. Khi cờ “quẻ ly” vừa kéo lên, lực lượng cách mạng xông vào giật xuống, lấy cờ đỏ sao vàng buộc vào kéo lên giữa tiếng hô vang “Việt Minh vạn tuế”, “Chính quyền về tay Việt Minh”.

GIANG ĐÌNH - XUÂN NGUYÊN

Nguồn Khánh Hòa : http://www.baokhanhhoa.vn/chinh-tri/202508/chao-mung-ky-niem-80-nam-cach-mang-thang-tam-thanh-cong-19-8-1945-19-8-2025-dau-an-ngay-tong-khoi-nghia-qua-cac-chung-tich-lich-su-4365636/