Polyphenol là hợp chất chống oxy hóa tự nhiên đã được chứng minh có khả năng bảo vệ da trước tác hại của tia UV.
Khi da tiếp xúc với bức xạ mặt trời, quá trình oxy hóa xảy ra, tạo ra các gốc tự do – tác nhân thúc đẩy lão hóa và gây hại cho cơ thể.
Chất chống oxy hóa như polyphenol giúp can thiệp vào quá trình này bằng nhiều cơ chế khác nhau, nhằm trung hòa gốc tự do và giảm tổn thương do tia UV gây ra, cụ thể:
- Chống lại stress oxy hóa:Tia UV gây ra sự sản sinh quá mức các gốc tự do trong da. Các gốc tự do này tấn công màng tế bào, DNA, protein và lipid, dẫn đến tổn thương tế bào, lão hóa sớm và nguy cơ ung thư da.
Polyphenol có khả năng "hiến" các electron để trung hòa các gốc tự do, ngăn chặn phản ứng dây chuyền gây hại. Chúng cũng giúp tăng cường hoạt động của các enzyme chống oxy hóa nội sinh của cơ thể, như superoxide dismutase (SOD) và catalase, giúp hệ thống bảo vệ tự nhiên của da hoạt động hiệu quả hơn.
Polyphenol là nhóm các hợp chất chống oxy hóa mạnh mẽ, có nguồn gốc tự nhiên từ thực vật, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do gây ra
- Giảm phản ứng viêm:Tiếp xúc với tia UV gây ra phản ứng viêm cấp tính, biểu hiện bằng các triệu chứng như mẩn đỏ, cháy nắng, sưng và tổn thương mô. Polyphenol có đặc tính chống viêm mạnh mẽ bằng cách ức chế các con đường truyền tín hiệu gây viêm trong tế bào da và giảm sản xuất các cytokine gây viêm.
- Ngăn ngừa tổn thương lâu dài: Khả năng chống viêm không chỉ giúp giảm các triệu chứng tức thì mà còn ngăn ngừa tình trạng viêm mạn tính, một yếu tố quan trọng trong quá trình hình thành ung thư da và lão hóa.
- Giảm tổn thương và phục hồi DNA: Tia UV có thể gây ra tổn thương trực tiếp lên DNA, tạo ra các "sản phẩm quang" như CPD (cyclobutane pyrimidine dimers). Đây là nguyên nhân chính gây ra đột biến và ung thư da. Một số loại polyphenol, chẳng hạn như polyphenol trong trà xanh, đã được chứng minh là giúp giảm thiểu sự hình thành các tổn thương này.
Ngoài ra, polyphenol còn có khả năng kích hoạt các cơ chế sửa chữa DNA tự nhiên của tế bào, giúp phục hồi các tổn thương DNA đã xảy ra, từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh về da do ánh nắng mặt trời.
- Bảo vệ cấu trúc da:Tia UV kích hoạt các enzyme phân hủy protein, chẳng hạn như matrix metalloproteinases (MMPs), đặc biệt là MMP-1, enzyme chịu trách nhiệm phá vỡ collagen. Sự phân hủy collagen dẫn đến nếp nhăn và da chảy xệ.
Polyphenol có thể ức chế hoạt động của các enzyme này, giúp duy trì cấu trúc collagen và elastin, giữ cho da săn chắc, đàn hồi và làm chậm quá trình lão hóa do ánh nắng.
- Rau củ: Atisô, rau bina, hành tây đỏ, bông cải xanh, cải xoăn.
- Các loại hạt và ngũ cốc: Hạt dẻ, óc chó, hạnh nhân, hạt lanh, yến mạch, lúa mạch.
- Đồ uống: Trà xanh (đặc biệt giàu EGCG - một loại polyphenol rất mạnh), trà đen, cà phê, rượu vang đỏ.
- Gia vị và thảo mộc: Đinh hương, bạc hà, quế, nghệ, gừng, húng quế.
- Các thực phẩm khác: Sô cô la đen (chứa hàm lượng polyphenol cao), bột ca cao.
Chất chống oxy hóa polyphenols có nhiều trong các loại thực phẩm...
3. Cách bổ sung polyphenol
Để tối đa hóa lợi ích của polyphenol trong việc bảo vệ da, nên áp dụng các cách sau:
Bổ sung qua đường ăn uống
- Kết hợp đa dạng các loại thực phẩm: Không nên chỉ tập trung vào một loại thực phẩm mà hãy ăn đa dạng để nhận được nhiều loại polyphenol khác nhau. Ví dụ: Thêm quả mọng vào bữa sáng, dùng dầu ô liu để trộn salad vào bữa trưa và uống một tách trà xanh vào buổi sáng.
- Ăn cả vỏ: Trong vỏ một số loại trái cây chứa hàm lượng polyphenol cao hơn phần thịt bên trong. Ví dụ như táo, lê, nho... nên ăn cả vỏ để tận dụng tối đa chất này.
- Uống trà xanh hàng ngày: EGCG trong trà xanh đã được chứng minh là có khả năng giảm tổn thương da do tia UV. Uống một ly trà xanh mỗi ngày là một thói quen tốt cho làn da.
- Chọn thực phẩm tươi và chế biến đúng cách: Polyphenol có thể bị giảm khi chế biến ở nhiệt độ cao. Nên ưu tiên ăn sống, hấp hoặc luộc để giữ lại tối đa các dưỡng chất.
- Kết hợp với vitamin C và vitamin E: Polyphenol hoạt động hiệu quả hơn khi kết hợp với các chất chống oxy hóa khác như vitamin C (có nhiều trong cam, ổi, dâu tây) và vitamin E (có nhiều trong dầu thực vật, hạnh nhân). Các chất này sẽ tạo thành một "lá chắn" vững chắc bảo vệ da khỏi các gốc tự do.
Sử dụng sản phẩm bôi ngoài da
- Kết hợp với kem chống nắng: Polyphenol trong mỹ phẩm có thể được sử dụng vào buổi sáng trước khi thoa kem chống nắng. Chúng sẽ giúp trung hòa các gốc tự do sinh ra do tia UV, tăng cường hiệu quả bảo vệ da của kem chống nắng.
- Sử dụng vào buổi tối: Thoa sản phẩm chứa polyphenol vào buổi tối sẽ giúp da phục hồi và tái tạo sau một ngày dài tiếp xúc với môi trường và tia UV.
Tuy nhiên, việc bổ sung polyphenol chỉ là một phương pháp hỗ trợ từ bên trong. Để bảo vệ da một cách toàn diện, vẫn cần phải luôn sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF phù hợp, che chắn cẩn thận và hạn chế ra ngoài vào thời điểm nắng gắt.
Chống nắng: Sử dụng mỹ phẩm chứa SPF có đủ không? Thứ tự trang điểm khi dùng kem chống nắng?