Chất lượng quy hoạch có chuyển biến nhưng vẫn còn bất cập

6 giờ trướcBài gốc

Nguồn: Bộ Tài chính Đồ họa: Phương Anh

Hệ thống quy hoạch quốc gia chuyển biến mạnh mẽ

Trong bối cảnh thực hiện mục tiêu phát triển bền vững và cơ cấu lại nền kinh tế, công tác quy hoạch đóng vai trò nền tảng, định hướng chiến lược cho phát triển quốc gia, vùng và địa phương. Theo tổng hợp báo cáo giám sát, đánh giá tổng thể đầu tư năm 2024 của Bộ Tài chính, triển khai thực hiện Luật Quy hoạch và các nghị quyết chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, công tác lập quy hoạch đã có những bước tiến rõ rệt. Các bộ, ngành và địa phương đã nghiêm túc thực hiện việc lập đồng thời các quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Tỷ lệ phủ quy hoạch chi tiết còn thấp

Dù đã đạt tiến độ khả quan ở cấp quốc gia, vùng, tỉnh, nhưng nhiều địa phương hiện vẫn thiếu quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết đô thị và nông thôn. Tình trạng này khiến việc triển khai đầu tư, kiểm soát xây dựng, sử dụng đất còn bị động, phát sinh sai phạm. Giải pháp được kiến nghị là đẩy nhanh lập các loại quy hoạch phân khu, chi tiết - nhất là ở địa bàn sáp nhập, mở rộng đô thị và vùng ven.

Tính đến ngày 1/3/2025, đã có 110/111 quy hoạch cấp quốc gia, vùng, tỉnh thời kỳ 2021 - 2030 hoàn thành công tác lập, thẩm định và phê duyệt. Trong đó, 108/111 quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt (đạt tỷ lệ 98,2%). Cụ thể gồm 1 quy hoạch tổng thể quốc gia, 1 quy hoạch sử dụng đất quốc gia, 1 quy hoạch không gian biển quốc gia, 36 quy hoạch ngành quốc gia, 6 quy hoạch vùng và 63 quy hoạch tỉnh. Ngoài ra, có 2 quy hoạch đang trình phê duyệt, 1 quy hoạch ngành quốc gia và 2 quy hoạch tỉnh đã được điều chỉnh.

Đáng chú ý, các quy hoạch được phê duyệt đã bám sát định hướng phát triển kinh tế - xã hội, phù hợp với các quy định pháp luật, đảm bảo tính liên kết và thống nhất trong hệ thống quy hoạch quốc gia. Các địa phương cũng tích cực triển khai quy hoạch sử dụng đất, đô thị và nông thôn nhằm phục vụ hiệu quả công tác quản lý nhà nước và thu hút đầu tư.

Cùng với đó, công tác công bố, tuyên truyền quy hoạch sau phê duyệt được triển khai đúng quy định. Đến nay, đã có 81 kế hoạch thực hiện quy hoạch được phê duyệt, gồm 1 kế hoạch thực hiện quy hoạch tổng thể quốc gia, 2 kế hoạch cấp quốc gia, 18 kế hoạch ngành quốc gia, 6 kế hoạch vùng và 54 kế hoạch tỉnh. Đây là bước quan trọng đảm bảo tính khả thi và hiện thực hóa các nội dung quy hoạch trong thực tiễn phát triển.

Vẫn còn hạn chế cần khắc phục

Dù đạt được những kết quả quan trọng, công tác lập quy hoạch vẫn còn một số tồn tại, hạn chế cần được quan tâm xử lý kịp thời.

Tồn tại trước tiên cần phải đề cập đến đó là tiến độ lập các quy hoạch thời kỳ 2021 - 2030 vẫn còn chậm so với yêu cầu, ảnh hưởng đến việc triển khai các chương trình, dự án đầu tư phát triển ở các cấp. Nguyên nhân chủ yếu là do việc lập quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia là nhiệm vụ mới, khó, phức tạp, đòi hỏi nhiều nội dung và phương pháp tiếp cận mới, trong khi năng lực của đội ngũ cán bộ quản lý quy hoạch và các đơn vị tư vấn còn hạn chế.

Tiếp đến là việc lựa chọn nhà thầu tư vấn gặp nhiều khó khăn do thiếu nhân sự có trình độ chuyên môn đáp ứng yêu cầu, dẫn đến kéo dài thời gian tổ chức lựa chọn và triển khai thực hiện.

Bên cạnh đó, việc tích hợp các nội dung quy hoạch trong quy hoạch tỉnh theo phương thức và cách tiếp cận mới vẫn còn nhiều vướng mắc, ảnh hưởng đến tính thống nhất, đồng bộ giữa các cấp quy hoạch. Công tác kiểm tra, giám sát việc lập và thực hiện quy hoạch chưa được chú trọng đúng mức. Một số địa phương còn để xảy ra tình trạng vi phạm trật tự xây dựng, sử dụng đất sai mục đích do thiếu kiểm soát quy hoạch sau phê duyệt.

Đặc biệt, công tác phối hợp giữa các bộ, ngành trong xây dựng văn bản hướng dẫn quy hoạch cũng còn hạn chế, chưa đảm bảo tính kịp thời và thực chất, ảnh hưởng đến việc tổ chức thực hiện ở địa phương.

Đề xuất các giải pháp tháo gỡ và nâng cao hiệu quả

Trước những khó khăn, vướng mắc nêu trên, Bộ Tài chính đã đưa ra nhiều kiến nghị nhằm tháo gỡ rào cản và tiếp tục nâng cao chất lượng công tác quy hoạch.

Một trong những giải pháp quan trọng là các bộ, ngành, địa phương cần tăng cường tập huấn, đào tạo, nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ làm công tác quy hoạch. Đồng thời thường xuyên rà soát, đánh giá, phân loại và công khai năng lực thực tế của các đơn vị tư vấn trên hệ thống thông tin của bộ, ngành, để làm căn cứ lựa chọn nhà thầu phù hợp, đảm bảo chất lượng.

Các bộ, ngành cũng cần chủ động rà soát, sửa đổi và bổ sung kịp thời các quy định pháp luật còn chồng chéo, bất cập, nhất là những quy định liên quan đến nội dung, trình tự, phương pháp lập và tổ chức thực hiện quy hoạch.

Bên cạnh đó, việc xây dựng hệ thống thông tin và cơ sở dữ liệu quy hoạch dùng chung cho các ngành, địa phương là yêu cầu cấp thiết. Điều này không chỉ giúp đảm bảo tính liên thông trong lập quy hoạch mà còn là nền tảng thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực quản lý quy hoạch.

Tăng cường vai trò giám sát của cộng đồng cũng được xem là một giải pháp hữu hiệu để nâng cao tính minh bạch và khả năng thực thi của quy hoạch. Việc công bố, lấy ý kiến rộng rãi nhân dân và các tổ chức xã hội sẽ góp phần hoàn thiện quy hoạch sát thực tiễn, đồng thời nâng cao trách nhiệm giải trình của các cơ quan quản lý.

Với các địa phương, đặc biệt là UBND cấp tỉnh, cần tiếp tục đẩy mạnh triển khai các loại quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết đô thị để nâng cao tỷ lệ phủ quy hoạch, đảm bảo định hướng phát triển không gian hợp lý và bền vững.

Ngoài ra, cần tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các vi phạm pháp luật về quy hoạch. Công tác tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn pháp luật về quy hoạch, đất đai, xây dựng cũng cần được đẩy mạnh để nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, công chức và người dân.

Chính phủ đề xuất giải pháp quy hoạch để phù hợp tình hình sáp nhập

Chiều 25/6, Quốc hội thảo luận cho ý kiến về giải pháp tiếp tục triển khai quy hoạch gắn với sắp xếp đơn vị hành chính.

Giải trình, làm rõ các vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Chính phủ đã có giải pháp triển khai công tác quy hoạch gắn với sắp xếp đơn vị hành chính. Theo đó, 3 giải pháp được đưa ra là quy định hiệu lực quy hoạch 2021 - 2030 cấp quốc gia, cấp tỉnh, cấp vùng… sẽ được tiếp tục thực hiện đến khi có quy hoạch mới.

Địa phương có sáp nhập đơn vị hành chính, khi thực hiện các quy hoạch, dự án đã được phê duyệt chủ trương đầu tư sẽ tiếp tục được sử dụng tên địa danh, vị trí cả trước và sau sáp nhập.

Các bộ ngành, địa phương cũng được sử dụng chi thường xuyên vốn đầu tư công và nguồn khác để lập và điều chỉnh quy hoạch… thay vì trước đây chỉ sử dụng nguồn đầu tư công. Cùng với các quy định liên quan tới điều khoản chuyển tiếp, có hướng dẫn kế hoạch thực hiện quy hoạch nhằm đảm bảo quy định.

Bộ trưởng Bộ Tài chính cũng cho biết, tới đây Chính phủ sẽ trình Luật Quy hoạch, Luật Đất đai, Luật Khoáng sản trong kỳ họp thứ 10. Bộ Tài chính cũng sẽ trình Chính phủ trước ngày 30/6 việc sửa tổng thể Luật Quy hoạch, báo cáo cơ quan có thẩm quyền trước 15/7. Trong đó, có việc xin ý kiến Quốc hội điều chỉnh một số nội dung liên quan tới luật nhằm đảm bảo sau sáp nhập, việc thực hiện các dự án và triển khai quy hoạch không bị vướng mắc./.

Vân Hà

Nguồn Thời báo Tài chính : https://thoibaotaichinhvietnam.vn/chat-luong-quy-hoach-co-chuyen-bien-nhung-van-con-bat-cap-178989.html