Châu Á 'đổi chiều' thương mại: Việt Nam vươn lên vị trí chiến lược trong nhập khẩu nông sản Mỹ

5 giờ trướcBài gốc

Trong bối cảnh nhu cầu ngũ cốc và hạt có dầu tăng mạnh do dân số và thu nhập tại khu vực này ngày càng gia tăng, việc châu Á, vốn chiếm 30% tổng lượng nhập khẩu lúa mì, ngô và bột đậu nành toàn cầu (theo USDA), cam kết mua nhiều hơn từ Mỹ có thể định hình lại cấu trúc thị trường.

Dịch chuyển khỏi nguồn cung truyền thống

Theo ông Ole Houe, giám đốc dịch vụ tư vấn tại IKON Commodities (Sydney), Mỹ đang nắm lợi thế kép: vừa có các thỏa thuận thương mại giảm thuế, vừa sở hữu giá ngũ cốc cạnh tranh hơn so với các đối thủ từ Úc, Canada, Nam Mỹ và khu vực Biển Đen. Hiện tại, lúa mì mềm của Mỹ được chào bán khoảng 280 USD/tấn C&F, tương đương lúa mì Biển Đen.

Việt Nam đã cam kết tăng cường mua hàng hóa của Mỹ và đề nghị xóa bỏ mọi mức thuế đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ để đảm bảo một thỏa thuận thương mại và tránh mức thuế quan cao.

Indonesia, khách hàng truyền thống của lúa mì Úc, đang tái cân đối nhập khẩu. Từ mức nhập khẩu 3 triệu tấn lúa mì Úc năm 2024, nước này đã ký biên bản ghi nhớ nhập 1 triệu tấn lúa mì Mỹ mỗi năm, sau khi thị phần lúa mì Mỹ tại đây sụt gần 50% trong 5 năm do cạnh tranh từ Ukraine, Nga và Argentina. Tương tự, Bangladesh, từ gần như không mua nông sản Mỹ năm 2024, nay đã cam kết nhập 700.000 tấn lúa mì Mỹ/năm và đã phê duyệt lô hàng 220.000 tấn đầu tiên cuối tháng 7/2025.

Trong bức tranh này, Việt Nam nổi lên là điểm đến chiến lược. Với thị trường thức ăn chăn nuôi phát triển nhanh, Việt Nam hiện nhập khẩu khoảng 12-13 triệu tấn ngô/năm và là nước nhập khẩu ngô lớn thứ ba thế giới (USDA). Argentina đang chiếm ưu thế, cung cấp hơn 50% ngô và 65% bột đậu nành cho Việt Nam trong 5 năm qua. Tuy nhiên, xu hướng đang thay đổi rõ rệt.

Trong 5 năm qua, Argentina giữ vị trí nhà cung cấp ngô và bột đậu nành lớn nhất cho Việt Nam, lần lượt chiếm hơn 50% ngô và 65% bột đậu nành nhập khẩu. Tuy nhiên, với các thỏa thuận mới, cán cân này có thể thay đổi khi giá ngô Mỹ hiện thấp hơn ngô Nam Mỹ khoảng 10-15 USD/tấn, còn bột đậu nành rẻ hơn khoảng 5 USD/tấn. Điều này khiến hàng Mỹ trở thành lựa chọn hấp dẫn với các doanh nghiệp Việt Nam.

Tháng 6/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố kế hoạch ký 5 biên bản ghi nhớ với Mỹ trị giá 2 tỷ USD. Trong đó, một thỏa thuận lớn giữa Khai Anh Bình Thuận và Tập đoàn Cargill trị giá 380 triệu USD, cam kết nhập khẩu 1,2 triệu tấn ngũ cốc, bao gồm ngô, lúa mì và bột đậu nành. Trước đó, phái đoàn đã ký thêm các MoU trị giá 800 triệu USD tại Iowa, hơn 600 triệu tại Ohio, và khoảng 300 triệu tại Maryland, nâng tổng cam kết lên hơn 2 tỷ USD.

Tác động kinh tế và chiến lược của Việt Nam

USDA cho biết trong niên vụ 2024/25, Việt Nam đã tăng khối lượng ngô nhập từ Mỹ lên đến 1,1 triệu tấn, cùng thêm 19.051 tấn sẽ được giao trong tháng. Niên vụ 2025/26, khối lượng đã đặt hàng đạt 134.000 tấn, tăng mạnh so với 2.000 tấn cùng kỳ năm trước. Điều này càng cho thấy sự dịch chuyển rõ nét từ nguồn cung truyền thống như Argentina sang Mỹ.

Reuters dẫn lời ông Ole Houe rằng: “Xuất khẩu nông sản của Mỹ rõ ràng sẽ giành được thị phần tại châu Á… lúa mì, ngô và bột đậu nành của Mỹ đang thấp hơn, vốn rẻ hơn so với nguồn cung từ các nhà xuất khẩu đối thủ”.

Ở góc nhìn trong nước, không hiếm chuyên gia nhận định chiến lược này không chỉ là câu chuyện kinh tế mà còn là khúc ngoặt trọng yếu về cân bằng thương mại và nguồn cung. Trong một bài viết nhân dịp hợp tác kỷ niệm 30 năm giữa Mỹ và Việt Nam, ông Hoàng Trung, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, khẳng định sự hợp tác với Hiệp hội Xuất khẩu Đậu tương Mỹ "nhấn mạnh quyết tâm xây dựng chuỗi cung ứng bền vững, minh bạch và hướng đến phát triển kinh tế lẫn môi trường". Đồng thời, hợp tác này đã mở ra cơ hội đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu đầu vào cho chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản và sản xuất dầu ăn, những ngành tăng trưởng mạnh tại Việt Nam.

Việc Việt Nam chủ động mở rộng nhập khẩu nông sản từ Mỹ mang nhiều tầng ý nghĩa. Các doanh nghiệp thức ăn chăn nuôi đa dạng hóa được nguồn cung ngũ cốc, tận dụng giá rẻ hơn từ Mỹ so với Nam Mỹ, giảm chi phí nhập khẩu cho ngành thức ăn chăn nuôi, trong bối cảnh nhu cầu nguyên liệu chăn nuôi đang tăng cao. Đồng thời, đây là bước đi chiến lược nhằm cân bằng thương mại với Washington, đặc biệt khi Việt Nam đề xuất xóa bỏ toàn bộ thuế quan đối với hàng nhập khẩu từ Mỹ để tránh nguy cơ bị áp thuế cao.

Sự dịch chuyển nguồn cung này cũng có thể tạo áp lực cạnh tranh lên các nhà xuất khẩu truyền thống như Argentina, Brazil hay Nga, đồng thời góp phần định hình lại bản đồ thương mại ngũ cốc toàn cầu. Trong bối cảnh nhu cầu nhập khẩu từ Trung Quốc sụt giảm do căng thẳng thương mại Mỹ - Trung, Việt Nam nổi lên như một điểm đến mới, mang lại lợi thế chiến lược cho nông sản Mỹ tại châu Á.

Các thỏa thuận thương mại mới đang vẽ lại bản đồ nhập khẩu nông sản toàn cầu, với trọng tâm là châu Á. Việt Nam, nhờ nhu cầu ngô và bột đậu nành khổng lồ, không chỉ là khách hàng chiến lược của Mỹ mà còn là quốc gia tiên phong trong khu vực khi cam kết mua hơn 2 tỷ USD nông sản Mỹ. Đây vừa là cơ hội để giảm áp lực chi phí cho ngành chăn nuôi, vừa khẳng định vai trò trung tâm của Việt Nam trong dòng chảy thương mại nông sản toàn cầu đang được tái định hình.

Trung Việt

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/the-gioi/chau-a-doi-chieu-thuong-mai-viet-nam-vuon-len-vi-tri-chien-luoc-trong-nhap-khau-nong-san-my-1109201.html