Chiều 11-8 tại Phiên họp thứ 48, dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp được Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến vào báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý.
Biện pháp ứng phó phải có tính cấp bách
Nêu ý kiến, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cơ bản đánh giá cao và cho rằng chất lượng dự luật sau khi chỉnh lý đã “tốt rồi”.
Theo ông Định, dự luật chia “tình trạng khẩn cấp” thành 3 loại: Quốc phòng, quốc gia – an ninh trật tự và thảm họa do thiên tai, dịch bệnh, sự cố môi trường… Do đó, cần phải phân định rạch ròi, có sự phân công, phối hợp rõ ràng về quản lý nhà nước giữa trung ương và địa phương.
“Vừa rồi COVID-19 chúng ta thấy quân đội, công an cũng phải vào cuộc" - ông Định nói.
Phân tích thêm những tình huống sau đó, ông Định cho rằng cần có một vài điều khoản để xử lý các vấn đề đan xen. Đặc biệt, về nguyên tắc hoạt động trong tình trạng khẩn cấp, ông Định đề cập đến quy định trong dự luật “việc quyết định các biện pháp nhằm ứng phó, khắc phục hậu quả trong tình trạng khẩn cấp gây ra thiệt hại thì người quyết định không phải chịu trách nhiệm khi mà không có động cơ vụ lợi".
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu ý kiến về dự luật Tình trạng khẩn cấp. Ảnh: QH
Ông Định nêu thực tiễn từ đại dịch COVID-19, việc quyết định các biện pháp cấp bách thực tế có cái chưa cấp bách.
“Chưa đến mức phải cách ly, chưa đến mức phải phong tỏa thì đã bắt phong tỏa rồi. Chưa đến mức phải cấm đường đã cấm đường rồi. Mặc dù không có vụ lợi nhưng biện pháp ứng phó phải là những biện pháp có tính cấp bách” - ông Định nói.
Theo ông Định, gây thiệt hại dù không vụ lợi nhưng do năng lực quản lý kém, do lo lắng từ xa mà gây thiệt hại thì cũng phải chịu trách nhiệm.
Ông Định phân tích, có thể có những biện pháp mang tính cấp bách nhưng việc khắc phục hậu quả thì lại nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng cũng cần phải tính đến.
“Chết một con lợn xong ông dừng hết cả làng, ông đốt hết lợn của cả làng đi chẳng hạn. Chết một con gà thôi, ông đốt hết gà của cả làng đi chẳng hạn thì thiệt hại nó quá lớn. Ngày xưa dịch H5N1 chúng ta cũng biết rồi. Chim cảnh các thứ của người ta có hàng trăm triệu một con, ông bắt ông thịt hết, ông đốt hết” - ông Định nêu.
Giải pháp ông Định nêu ra là phải đánh giá được những thiệt hại nghiêm trọng để đưa ra các biện pháp cấp bách gây ra thiệt hại ít hơn.
“Đấy mới trách nhiệm bình thường” - ông Định nói.
Phải nâng cao trách nhiệm của toàn dân
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng đề cập đến việc rà soát, bỏ bớt các quy định, như quyên góp trong tình trạng khẩn cấp.
Thực tế, khi xảy ra tình trạng khẩn cấp như COVID “ai cần thì đưa thôi, chứ lúc ấy bảo ai thiếu nhất thì đưa nhưng không biết người thiếu nhất ở đâu cả”. Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể quyên góp cũng là do dân tự đóng góp, đóng góp chỗ nào cũng được. Vì vậy, ông Định đề nghị lược bớt các thủ tục theo tinh thần khi đã xảy ra tình trạng khẩn cấp có trách nhiệm của toàn dân.
“Tất cả mọi người, mọi tầng lớp, mọi người dân, nam phụ lão ấu đều có trách nhiệm và đều được nhà nước tạo điều kiện tham gia. Nếu trong quá trình ấy bị thiệt hại, hy sinh thì được tôn vinh” - ông Định nói và đề cập đến trường hợp bác sĩ chống dịch hy sinh sau đó được Nhà nước công nhận là liệt sĩ.
Đại tướng Nguyễn Tân Cương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, giải trình ý kiến các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Ảnh: QH
Đề cập đến quy định trong dự luật “trong trường hợp thật cần thiết vì lợi ích quốc gia, dân tộc, Thủ tướng Chính phủ quyết định áp dụng các biện pháp mà pháp luật chưa quy định”, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị bổ sung nội dung “hoặc là khác với luật”.
Giải trình các ý kiến, Đại tướng Nguyễn Tân Cương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, cho biết cơ quan soạn thảo đã tiếp thu nghiêm túc các ý kiến đóng góp của đại biểu Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV.
Đồng thời, phối hợp cùng với Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại đi khảo sát tại một số đơn vị quân đội và địa phương để lắng nghe thêm ý kiến. Từ đó, Ban soạn thảo tiếp thu, chỉnh sửa dự thảo luật nghiêm túc với quan điểm cầu thị, luật dễ thực hiện, không chồng chéo.
Đại tướng Nguyễn Tân Cương cho hay dự thảo luật chỉ quy định nguyên tắc chung, các vấn đề cụ thể được quy định rõ trong các luật chuyên ngành khác.
Về quy định cho phép Thủ tướng được quyết định áp dụng các biện pháp chưa được luật quy định, Đại tướng Nguyễn Tân Cương dẫn thực tiễn COVID-19 và nói: “Nếu diễn ra trong lúc cấp bách quá, đe dọa tới an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội thì có thể Thủ tướng quyết định ngay, sau phải báo cáo cấp có thẩm quyền trong thời gian sớm nhất. Như thế sẽ mang tính chủ động và gắn trách nhiệm của người đứng đầu về các quyết định của mình”.
Kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương đánh giá cao cơ quan chủ trì soạn thảo, thẩm tra trong việc tiếp thu, chỉnh lý dự án luật rất là sâu, có tính khoa học.
Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp, đảm bảo tính khoa học, thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành.
CHÂN LUẬN