Chính phủ Mỹ ngày đầu đóng cửa: Lưỡng đảng vẫn bế tắc

3 giờ trướcBài gốc

Ngày 1-10, chính phủ Mỹ chính thức bước vào ngày đầu tiên của đợt đóng cửa liên bang sau khi Thượng viện không thống nhất được thỏa thuận về ngân sách tạm thời. Đây là lần thứ 15 kể từ năm 1981, bộ máy liên bang phải ngừng hoạt động một phần do bất đồng lưỡng đảng về chi tiêu.

Ngày đầu đóng cửa ra sao?

Ngay trong ngày đầu tiên của đợt đóng cửa, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo tạm dừng 26 tỉ USD chi tiêu liên bang. Trong đó có 18 tỉ USD cho các dự án hạ tầng tại New York và khoảng 8 tỉ USD cho các dự án năng lượng xanh tại 16 bang, phần lớn do đảng Dân chủ điều hành, theo hãng tin Reuters.

Danh mục cụ thể các dự án bị ảnh hưởng chưa được công bố, song quyết định này ngay lập tức gây chú ý khi liên quan những bang đông dân như California, Illinois, Massachusetts, cùng hai bang có thống đốc Cộng hòa là Vermont và New Hampshire.

Biển thông báo đóng cửa đặt bên ngoài Trung tâm đón khách tại Điện Capitol ở thủ đô Washington DC (Mỹ) ngày 1-10. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Hệ quả trực tiếp là khoảng 750.000 nhân viên liên bang phải tạm nghỉ việc không lương. Quân đội và các lực lượng an ninh vẫn tiếp tục làm việc nhưng chưa được chi trả. Bộ Cựu chiến binh cho biết vẫn duy trì dịch vụ mai táng tại các nghĩa trang quốc gia, song sẽ tạm ngừng các hoạt động phụ trợ như dựng bia mộ hay chăm sóc cảnh quan.

Một số cơ quan đã lên phương án cắt giảm nhân sự, chẳng hạn Văn phòng Sáng chế và Thương hiệu Mỹ dự kiến cho nghỉ việc khoảng 1% trong tổng số 14.000 nhân viên. Hoạt động tại tòa di trú ở New York cũng bị chậm lại, còn cơ quan truyền thông nhà nước phải tạm ngừng phát sóng.

Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cảnh báo nếu tình trạng kéo dài, chính phủ có thể mở rộng việc cắt giảm nhân sự, ảnh hưởng thêm 300.000 người từ nay đến cuối năm.

Theo tờ The New York Times, các tác động sẽ ngày càng lan rộng: từ việc các chương trình hỗ trợ giữ trẻ và phiếu mua thực phẩm cho bà mẹ, trẻ em thu nhập thấp bị gián đoạn, đến nguy cơ công viên quốc gia quá tải rác thải, nhà vệ sinh hư hỏng và thậm chí ngọn đuốc Nữ thần Tự do có thể tắt sáng trong những ngày tới.

Tuy vậy, trong ngày 1-10, số lượng nhân viên liên bang vẫn làm việc nhiều hơn so với các lần đóng cửa trước nhờ những nguồn quỹ đặc biệt ngoài ngân sách thường niên. Bộ Quốc phòng và Bộ An ninh Nội địa được duy trì từ đạo luật chi tiêu ưu tiên an ninh, còn Sở Thuế vụ (IRS) tiếp tục vận hành nhờ quỹ do đảng Dân chủ lập năm 2022. Tuy nhiên, chưa rõ khi nguồn quỹ này cạn, bao nhiêu nhân viên có thể tiếp tục làm việc.

Một số cơ quan khác rơi vào tình trạng rối loạn trong triển khai kế hoạch. Nhân viên Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) bất ngờ được yêu cầu tiếp tục làm việc dù kế hoạch ban đầu chỉ giữ lại 11% nhân sự. Cơ quan Quản lý Công viên Quốc gia cũng thay đổi thông báo liên tục, khiến nhiều người hoang mang.

Trong lịch sử gần đây, lần đóng cửa dài nhất kéo dài 35 ngày vào năm 2018-2019 ở nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Vẫn chưa có lối thoát

Theo tờ The Hill, căng thẳng chính trị tại Mỹ leo thang khi hai đảng liên tục đổ lỗi cho nhau về nguyên nhân khủng hoảng ngân sách.

Lãnh đạo phe thiểu số Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer tuyên bố sẽ đưa thông điệp trực tiếp đến công chúng rằng trách nhiệm hoàn toàn thuộc về Tổng thống Trump và đảng Cộng hòa. Ông khẳng định phe Dân chủ sẽ đấu tranh “trên truyền hình, mạng xã hội, trong các cuộc tuần hành, biểu tình, bằng mọi cách” để nhấn mạnh quan điểm này.

Lãnh đạo phe thiểu số Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer. Ảnh:THE NEW YORK TIMES

Ông Schumer cũng bác bỏ luận điểm của đảng Cộng hòa cho rằng phe Dân chủ đóng cửa chính phủ nhằm mở rộng bảo hiểm y tế cho người nhập cư không có giấy tờ. Ông gọi đây là “sự bịa đặt”, đồng thời cho rằng chính sách của đảng Cộng hòa đã ảnh hưởng 20 triệu người Mỹ trong diện hưởng bảo hiểm y tế.

Trong khi đó, bên ngoài tòa nhà Quốc hội, lãnh đạo Cộng hòa tổ chức họp báo để khẳng định điều ngược lại. Lãnh đạo phe đa số Cộng hòa tại Thượng viện John Thune kêu gọi một số thành viên Dân chủ bỏ phiếu cùng Cộng hòa để sớm chấm dứt tình trạng hiện nay. Ông nhấn mạnh: “Chúng ta chỉ còn thiếu một vài lá phiếu của đảng Dân chủ để mở cửa lại chính phủ”.

Lãnh đạo phe đa số Cộng hòa tại Thượng viện John Thune (giữa) cùng Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson và các lãnh đạo Cộng hòa khác phát biểu tại Điện Capitol vào ngày 1-10. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson cho rằng đảng Dân chủ “có thể đã hợp tác” nhưng thay vào đó lại “ưu tiên lợi ích cho người nhập cư bất hợp pháp bằng tiền thuế của dân”. Ông cảnh báo: “Càng kéo dài, những tác động tiêu cực càng lớn, vì khi chính phủ đóng cửa, thiệt hại là điều không thể tránh khỏi”.

Ngày 1-10, Thượng viện Mỹ đã tiến hành bỏ phiếu lại cho các đề xuất ngân sách nhưng không đề xuất nào đạt đủ 60 phiếu cần thiết. Đảng Cộng hòa đồng loạt bác kế hoạch của đảng Dân chủ nhằm cấp ngân sách và bổ sung thêm điều khoản y tế, trong khi phần lớn thượng nghị sĩ Dân chủ cũng chặn dự luật chi tiêu tạm thời của Cộng hòa vốn đã được Hạ viện thông qua. Phía Cộng hòa cho biết họ sẽ tiếp tục thúc đẩy các cuộc bỏ phiếu để buộc đảng Dân chủ thể hiện rõ lập trường phản đối dự luật chi tiêu này.

Trọng tâm tranh luận xoay quanh khoản 1.700 tỉ USD dành cho hoạt động các cơ quan liên bang, chiếm khoảng một phần tư ngân sách hàng năm, trong khi phần còn lại được phân bổ cho y tế, hưu trí và trả lãi khoản nợ liên bang 37.500 tỉ USD. Tranh cãi gay gắt giữa hai đảng ngay trong ngày đầu tiên cho thấy triển vọng đạt được thỏa thuận ngân sách vẫn chưa rõ ràng.

Hiện đảng Cộng hòa chiếm 53 ghế tại Thượng viện so với 47 ghế của Dân chủ, nhưng cần tối thiểu 60 phiếu để thông qua các dự luật chi tiêu. Trong khi đó, 3 thượng nghị sĩ liên minh với phe Dân chủ đã bỏ phiếu ủng hộ dự luật của Cộng hòa gồm Catherine Cortez Masto (Nevada), John Fetterman (Pennsylvania) và Angus King (Maine). Đảng Cộng hòa cần tổng cộng 8 phiếu từ phe Dân chủ nếu một thành viên trong hàng ngũ của họ - Thượng nghị sĩ Rand Paul (Kentucky) - tiếp tục phản đối kế hoạch chi tiêu của chính đảng mình.

Hiệp hội đặc vụ FBI cảnh báo nguy cơ an ninh quốc gia

Ngày 1-10, Hiệp hội đặc vụ Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBIAA) cảnh báo việc chính phủ Mỹ đóng cửa có thể đe dọa an ninh quốc gia, trong bối cảnh nước này đang đối mặt “một loạt thách thức an ninh và tội phạm chưa từng có”, theo đài CNN.

Trong thông điệp gửi các thành viên, FBIAA cho biết tình trạng thiếu hụt nguồn lực vận hành có thể làm gián đoạn điều tra, giám sát, phân tích pháp y và hợp tác với lực lượng thực thi pháp luật trong và ngoài nước.

Tổ chức này cũng gửi thư lên Quốc hội, yêu cầu đảm bảo đặc vụ FBI - dù phải làm việc trong thời gian đóng cửa - không bị hoãn trả lương, bởi điều đó có thể ảnh hưởng tài chính cá nhân và thậm chí làm lung lay tiêu chuẩn an ninh.

“Đối với đặc vụ FBI, đây không phải là vấn đề chính trị mà là nhiệm vụ bảo vệ người dân và Hiến pháp” - FBIAA nhấn mạnh.

DƯƠNG KHANG

Nguồn PLO : https://plo.vn/chinh-phu-my-ngay-dau-dong-cua-luong-dang-van-be-tac-post873445.html