Khi nào chính phủ Mỹ 'mở cửa' trở lại?

4 giờ trướcBài gốc

Nhà Quốc hội Mỹ tại thủ đô Washington.

Ba ngày trước lễ Giáng sinh năm 2018, chính phủ Mỹ đóng cửa do tranh cãi giữa phe Dân chủ và phe Cộng hòa về khoản ngân sách phục vụ xây dựng bức tường biên giới với Mexico.

Trong 35 ngày sau đó, hàng trăm nghìn lao động trên toàn nước Mỹ phải nghỉ không lương. Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ ước tính nền kinh tế nước này chịu thiệt hại ít nhất 11 tỷ USD. Phải đến cuối tháng 1/2019, chính quyền của Tổng thống Donald Trump khi đó và phe Dân chủ mới đạt được thỏa thuận tạm thời, giúp chính phủ mở cửa trở lại.

Bảy năm sau kỷ lục này, chính phủ Mỹ một lần nữa phải đóng cửa từ ngày 1/10 do Quốc hội Mỹ không thể đạt được thỏa thuận ngân sách cho giai đoạn tiếp theo. Khi cả hai đảng vẫn chưa có dấu hiệu nhượng bộ, thế bế tắc có thể còn tiếp diễn trong nhiều ngày tới.

Không ai nhân nhượng

Vấn đề bất đồng lớn nhất giữa hai đảng là chi tiêu cho y tế. Đảng Dân chủ không hài lòng khi dự thảo ngân sách mới được đảng Cộng hòa xây dựng cắt bỏ một số khoản trợ cấp y tế dành cho nhóm người thu nhập thấp.

Cả hai đảng đều chưa có dấu hiệu nhượng bộ. Ông Trump và đảng Cộng hòa có lý do để tự tin: Chính phe Dân chủ là bên đưa ra yêu sách - trái ngược với năm 2018, khi nguyên nhân chính phủ Mỹ đóng cửa là yêu cầu cấp ngân sách xây bức tường biên giới với Mexico của chính ông chủ Nhà Trắng.

Mỗi khi chính phủ đóng cửa dài ngày, đảng cầm quyền thường là bên lo lắng hơn. Cuộc khủng hoảng cuối năm 2018 - đầu năm 2019 đã khiến tỷ lệ ủng hộ ông Trump sụt giảm. Một khảo sát của CBS News khi đó cho thấy 71% người Mỹ đánh giá bức tường biên giới “không đáng để chính phủ phải đóng cửa”.

Dù vậy, chính quyền Tổng thống Trump dường như còn coi đây là cơ hội để tiếp tục kế hoạch tinh giản đội ngũ lao động liên bang.

“Đất nước chúng ta đang làm tốt, do đó điều chúng tôi không muốn nhất là phải đóng cửa. Dù vậy, việc đóng cửa cũng mang đến nhiều điểm tốt. Chúng ta có thể loại bỏ nhiều thứ không mong muốn”, ông Trump tuyên bố hôm 1/10. “Chúng ta sẽ sa thải rất nhiều người”.

Trên trang web của Nhà Trắng, một đồng hồ đếm khoảng thời gian kể từ khi chính phủ đóng cửa với dòng chữ: “Phe Dân chủ đã khiến chính phủ đóng cửa. Người Mỹ không ủng hộ hành động của phe Dân chủ”.

Ở bên kia chiến tuyến, các lãnh đạo đảng Dân chủ cũng chưa có lý do thỏa hiệp. Họ từng vấp phải chỉ trích của phe cấp tiến trong đảng sau khi nhượng bộ phe Cộng hòa về ngân sách hồi tháng 3. Nhiều tiếng nói trong đảng kêu gọi giới lãnh đạo cứng rắn hơn, nhất là khi ngân sách là lĩnh vực hiếm hoi phe Dân chủ có thể gây áp lực sau khi đã mất cả ghế tổng thống và hai viện Quốc hội vào tay đối thủ.

Phe Dân chủ cũng tin tưởng mục tiêu của họ - bảo vệ các khoản chi tiêu y tế - sẽ được người dân Mỹ đồng tình.

“Thông thường, chính phủ đóng cửa do hai bên đều cố bảo vệ quan điểm về một dự luật hay chính sách cụ thể. Lần đóng cửa này dường như có nguyên nhân sâu xa hơn. Phe Dân chủ quyết tâm bảo vệ lập trường. Họ cảm thấy đã bị Nhà Trắng áp đảo nhiều tháng trời, và đây là cơ hội hiếm hoi để phản công”, ông Damian Paletta, trưởng văn phòng Washington của Wall Street Journal, nhận xét.

“Trong khi đó, Nhà Trắng cảm thấy họ đang có lý hơn và ít có lý do thỏa hiệp với phe Dân chủ”.

Kịch bản nào để thoát bế tắc?

Viễn cảnh chính phủ Mỹ mở cửa trở lại vẫn tương đối mịt mù. Thượng viện Mỹ sẽ chỉ tổ chức bỏ phiếu trở lại vào ngày 3/10, trong khi Hạ viện Mỹ sẽ nghỉ đến hết tuần này.

Tuy nhiên, giữa các tuyên bố cứng rắn của giới lãnh đạo, hai đảng vẫn âm thầm trao đổi ở cấp làm việc để tìm ra giải pháp, Politico tiết lộ.

“Lối thoát” khả dĩ nhất mà hai bên có thể đạt được có lẽ là một thỏa thuận tạm thời - cấp khoản ngân sách giúp chính phủ hoạt động trong ngắn hạn, đủ để các bên tìm ra giải pháp lâu dài. Hồi năm 2019, đây cũng là phương án đưa nước Mỹ thoát khỏi thế bế tắc.

Bản thân lãnh đạo phe Dân chủ tại Hạ viện Hakeem Jeffries cũng tỏ ra tự tin, cho rằng vấn đề sẽ được giải quyết “trước khi các đại biểu Quốc hội nhận lương”.

Đảng Dân chủ có thể tiếp tục tỏ ra cứng rắn đủ lâu để cho thấy họ chưa hoàn toàn “đầu hàng” ông Trump. Tuy nhiên, họ sẽ phải dần tìm cách thỏa hiệp dưới áp lực dư luận - nhất là khi lao động trong chính phủ là nhóm cử tri quan trọng đối với đảng này.

Theo khảo sát của New York Times/Siena cuối tháng 9, khoảng hai phần ba cử tri cho rằng đảng Dân chủ không nên khiến chính phủ đóng cửa kể cả khi không đạt được yêu cầu về ngân sách.

Kể cả khi giới lãnh đạo đảng Dân chủ chưa thỏa hiệp, một số nghị sĩ Dân chủ có thể sẽ sát cánh với phe Cộng hòa để mở cửa chính phủ trở lại. Trong cuộc bỏ phiếu tối 30/9, hai thượng nghị sĩ Dân chủ đã ủng hộ dự luật ngân sách của phe Cộng hòa do lo ngại tác động với bang của họ.

Ở chiều ngược lại, một số nghị sĩ Cộng hòa dường như sẵn sàng ủng hộ yêu sách của đảng Dân chủ về chi tiêu y tế ở mức độ nhất định, nhất là khi khoản chi này có lợi cho cả nhóm cử tri Cộng hòa thu nhập thấp.

“Mầm mống thỏa hiệp vẫn còn đó, nhưng sẽ mất một thời gian dài để đơm hoa kết trái”, cây viết Niall Stanage của The Hill nhận định.

Việt Hà

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/khi-nao-chinh-phu-my-mo-cua-tro-lai-329610.html