Bài 1: Sát dân từ sườn đồi đến tâm bão
Không còn là mệnh lệnh hành chính từ trên xuống, tinh thần “gần dân, sát dân” đang trở thành phương châm hành động cụ thể của chính quyền địa phương sau khi Hà Nội thực hiện mô hình chính quyền hai cấp.
Ông Nguyễn Giáp Đông (bên phải ảnh), Chủ tịch UBND xã Ba Vì (Hà Nội) kiểm tra điểm sạt lở tại thôn Mít Đồng Sống.
Cán bộ, công chức gần dân, sát dân
Tại xã Ba Vì, Hà Nội, nơi thường xuyên chịu ảnh hưởng bởi sạt lở đất trong đợt mưa bão vừa qua, lãnh đạo xã đã trực tiếp xuống hiện trường, rà soát từng điểm nguy hiểm, lắng nghe người dân và tổ chức lực lượng túc trực, sẵn sàng sơ tán dân bất cứ lúc nào.
Tại thôn Sui Quán và Mít Đồng Sống (xã Ba Vì), hàng chục hộ dân nhiều năm nay sống trong nỗi ám ảnh của sạt lở đất. Nhà ông Nguyễn Văn Quyết, nằm sát dốc Trặc Tượng, đã nhiều lần bị đất đá tràn vào sân nhà. Gia đình 6 người nhiều lần phải di tản giữa đêm.
Tương tự, căn nhà hai tầng mới xây năm 2023 của bà Đinh Thị Yên cũng bị uy hiếp nghiêm trọng sau cơn bão số 3 năm 2024. Nhiều hộ có giấy tờ hợp pháp, nhưng nằm trên vùng đất có nguy cơ sạt lở hoặc chồng lấn đất rừng, dẫn đến khó khăn trong việc cải tạo, gia cố…
Trước thực trạng đó, quá trình ứng phó với cơn bão số 3 (Wipha) năm 2025 vừa qua, ông Nguyễn Giáp Đông, Chủ tịch UBND xã Ba Vì không chỉ dừng lại ở việc chỉ đạo từ xa, mà đích thân xuống hiện trường, trực tiếp thị sát từng điểm sạt lở. Ông cùng các cán bộ xã rà soát những sườn đồi nguy hiểm, gặp gỡ từng người dân để nắm bắt tình hình, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng và tháo gỡ khó khăn vướng mắc…
“Đa số là cán bộ từ huyện chuyển về, nhưng anh em chúng tôi không ai nề hà nắng mưa, vì đây là trách nhiệm cá nhân của mỗi người. Trước khi mưa bão đổ về, tính mạng người dân bị đe dọa, nếu không sát dân, không kịp thời hành động, cán bộ là người đầu tiên phải chịu trách nhiệm…”, ông Nguyễn Giáp Đông nhấn mạnh.
Trực tiếp xuống kiểm tra khu vực sườn đồi có nguy cơ sạt lở phía sau nhà bà Đinh Thị Yên (thôn Mít Đồng Sống), ông Nguyễn Giáp Đông lắng nghe từng chia sẻ đầy lo lắng của người dân, khi nghe bà Đinh Thị Yên nghẹn ngào kể: “Không chỉ những ngày mưa bão, mỗi khi thấy trời âm u, mây đen kéo đến, tôi lại bỏ việc, chạy về bế cháu đi gửi… Những lúc như vậy, chẳng thiết tha gì nhà cửa, chỉ mong giữ được người. Mọi chuyện, người dân chăm sự nhờ lãnh đạo xã”.
Trước sự lo lắng ấy, Chủ tịch xã Ba Vì Nguyễn Giáp Đông trấn an: “Chính quyền xã và thành phố sẽ có phương án cụ thể để xử lý triệt để các điểm sạt lở, bà con yên tâm gắn bó với mảnh đất của mình. An toàn của nhân dân là ưu tiên hàng đầu”…
Từ khi chính quyền 2 cấp đi vào hoạt động, xã Ba Vì đặt ra yêu cầu cao hơn đối với đội ngũ cán bộ, công chức, phải thực sự gần dân, sát dân và chịu trách nhiệm trực tiếp trước đời sống của người dân. Trong những ngày xã Ba Vì chịu ảnh hưởng của cơn bão số 3 năm 2025, tại mỗi hộ dân nằm trong khu vực có nguy cơ sạt lở, đều có cán bộ, công chức xã thường xuyên túc trực, sẵn sàng hỗ trợ di dời khi có dấu hiệu nguy hiểm, nhằm bảo đảm an toàn tính mạng và tài sản cho người dân.
Để thực hiện yêu cầu trên, theo ông Nguyễn Giáp Đông, điều này đòi hỏi mỗi cán bộ phải thay đổi từ tư duy đến hành động. “Trước kia còn phải xem xét, đọc báo cáo của cấp này, cấp kia, bây giờ tiếp xúc trực tiếp người dân hàng ngày, nên phải thay đổi thái độ phục vụ, phải biết lắng nghe và đồng hành với bà con để tìm cách tháo gỡ khó khăn thực chất, lâu dài…”, ông Nguyễn Giáp Đông chia sẻ.
Trên địa bàn xã Ba Vì (Hà Nội) có hơn 40 điểm nguy cơ sạt lở về mùa mưa bão.
Từ việc thị sát thực tế, chính quyền xã Ba Vì đã thống kê gần 50 điểm sát lở sườn đồi có thể ảnh hưởng đến hàng chục hộ dân địa phương. Lãnh đạo xã Ba Vì mong muốn thành phố cùng các sở, ngành nghiên cứu phương án hạ tải sườn đồi có nguy cơ sạt lở. Tuy nhiên, việc hạ tải hiện nay đang vướng về thủ tục pháp lý, quy định chuyển mục đích đất rừng, đất lâm nghiệp… Đây là việc người dân không thể tự làm, cần phải được các cấp có thẩm quyền cho phép.
Làm hết việc chứ không hết giờ
Từ hiệu quả trong việc tổ chức ứng phó với cơn bão số 3, ông Nguyễn Trọng Hải - Phó Chủ tịch phường Đống Đa đánh giá cao hiệu quả mà mô hình chính quyền địa phương hai cấp mang lại.
Trước đây, công việc họp hành, triển khai chỉ đạo thường mất nhiều thời gian và nhân lực. Thời cao điểm chống dịch COVID-19, việc tổ chức các cuộc họp, huy động lực lượng thường phức tạp, phải chuẩn bị kỹ từ giấy mời, bố trí địa điểm đến thống nhất nội dung, khiến tiến độ bị ảnh hưởng… Hiện nay, mô hình chính quyền địa phương hai cấp thực sự đã mang lại hiệu quả trong công tác điều hành, đặc biệt trong những tình huống ứng phó khẩn cấp như cơn bão số 3 vừa qua.
“Thay vì phải tổ chức những cuộc họp quy mô lớn, có khi tới cả chục người tham gia; hiện nay, cán bộ xã chỉ tập trung họp nhóm cán bộ chủ chốt: Chủ tịch, Phó Chủ tịch, các phòng chuyên môn liên quan, công an và quân đội. Các buổi họp được tiến hành nhanh chóng, thông tin được truyền tải qua các kênh, mạng xã hội như Zalo, Facebook… không cần giấy mời hay thủ tục rườm rà”, ông Nguyễn Trọng Hải cho hay.
Với cách làm này, việc xử lý các tình huống cấp bách như sơ tán dân, triển khai phòng chống thiên tai, dịch bệnh đều được phản ứng kịp thời và hiệu quả hơn; đồng thời, tiết kiệm nguồn lực, giảm tải cho cán bộ và tăng sự sát sao trong quản lý, chỉ đạo.
“Đây là minh chứng rõ nét cho lợi ích của mô hình chính quyền địa phương hai cấp, khi vừa bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa thành phố và phường, vừa tăng tính linh hoạt, nhanh nhạy trong công tác chỉ đạo, góp phần nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân”, Phó Chủ tịch phường Đống Đa Nguyễn Trọng Hải khẳng định.
Cán bộ, công chức tại bô phận "một cửa" thường xuyên trong tình trạng quá tải công việc.
Hơn 1 tháng từ khi chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động, việc giải quyết thủ tục hành chính diễn ra nhộn nhịp tại các Trung tâm Phục vụ hành chính công. Trung bình mỗi ngày, cán bộ, công chức tại bộ phận “một cửa” ở phường Đống Đa, xã Thiên Lộc và xã Đông Anh (TP Hà Nội) tiếp nhận hồ sơ tăng gấp 10 lần trước đây. Dù khối lượng công việc mỗi ngày lớn, nhưng tinh thần của cán bộ địa phương là “làm hết việc chứ không hết giờ”…
Đến Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Thiên Lộc để làm thủ tục đổi giấy phép đăng ký kinh doanh, chị Đặng Thủy (40 tuổi) ban đầu còn bối rối, chưa biết cách điền thông tin sao cho đúng. Tuy nhiên, chỉ sau vài phút được cán bộ, công chức xã hướng dẫn tận tình từng bước, hồ sơ của chị đã được tiếp nhận và xử lý nhanh chóng.
“Từ khi mô hình chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động, việc làm thủ tục hành chính trở nên thuận tiện và nhanh gọn hơn nhiều. Chúng tôi không còn phải đi xa lên huyện như trước, mà có thể nộp hồ sơ ngay tại xã, tiết kiệm thời gian và công sức…”, chị Thủy chia sẻ.
Cũng tại trụ sở xã Thiên Lộc, ông Cao Tuấn Thành (87 tuổi, thôn Mai Châu) đến làm thủ tục cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng cho thửa đất hơn 400m2 của gia đình. Trước đây, ông đã nhiều lần đi lại giữa xã và huyện, nhưng vẫn chưa hoàn thiện được hồ sơ theo yêu cầu. Với sự hỗ trợ cụ thể từ cán bộ văn phòng xã Trần Ngọc Anh, ông Thành cho biết đã nắm rõ các bước cần thiết và sớm được giải quyết.
“Cán bộ hướng dẫn rõ ràng, không gây khó dễ. Ở tuổi tôi, được hỗ trợ thế này là mừng lắm…”, ông Cao Tuấn Thành bày tỏ.
Theo ông Nguyễn Hùng Dũng, Phó Chủ tịch UBND xã Thiên Lộc, từ khi chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động, trung bình mỗi ngày, Trung tâm phục vụ hành chính tiếp nhận từ 150 - 200 bộ hồ sơ của người dân, doanh nghiệp và lượng hồ sơ ngày càng tăng thêm. Dù lượng hồ sơ trong ngày lớn, nhưng cán bộ xã Thiên Lộc đều giải quyết xong mới kết thúc ngày làm việc. Xã Thiên Lộc có nhiều khu, cụm công nghiệp lớn, nên lượng hồ sơ liên quan đến sơ yếu lý lịch của công nhân và hồ sơ chuẩn bị cho học sinh đi học khá nhiều.
Ông Nguyễn Trọng Hải chia sẻ thêm, dù khối lượng công việc mỗi ngày chồng chất, nhưng tinh thần của cán bộ địa phương là “làm hết việc chứ không hết giờ”. Vị Phó Chủ tịch luôn động viên anh em cán bộ giữ vững tinh thần phục vụ nhân dân, đảm bảo việc khó mấy cũng cố gắng hoàn thành trong ngày, vì phía sau mỗi tờ giấy là một người dân đang chờ… Cán bộ mệt, nhưng không thể để người dân phải đi lại nhiều lần…
Bài 2: Cán bộ cơ sở ‘gồng mình’ phục vụ nhân dân
Bài, ảnh: Viết Tôn - Quang Phong/Báo Tin tức và Dân tộc