Tại Hà Nội và TP.HCM, các đề án chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện đang nhận được sự hưởng ứng tích cực từ người dân. Tuy nhiên, dù đã có những bước tiến ban đầu, điều mà nhiều người mong muốn là một hệ thống hạ tầng trạm sạc đủ mạnh mẽ để họ có thể tự tin chuyển đổi.
Việt Nam có thể tham khảo những bài học từ các quốc gia hàng đầu về cách thức xây dựng hạ tầng trạm sạc, nhằm mục tiêu để hệ thống trạm sạc tại Hà Nội và TP.HCM có thể tăng tốc.
Quan trọng nhất, việc áp dụng các chính sách hỗ trợ là điều kiện tiên quyết. Đây không chỉ là một khoản đầu tư, mà là một bước đi chiến lược để mở khóa toàn bộ tiềm năng của xe điện, giúp hai thành phố lớn của Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu giao thông xanh, bền vững.
Kinh nghiệm từ các quốc gia đi đầu trong phong trào xe điện cho thấy, sự hỗ trợ của nhà nước là yếu tố quyết định để xây dựng một mạng lưới trạm sạc hiệu quả, tạo bước đệm vững chắc cho xe điện.
Với chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, Trung Quốc đã xây dựng mạng lưới sạc lớn nhất thế giới. Chính phủ cung cấp các khoản trợ cấp lớn cho cả nhà sản xuất xe điện và các nhà khai thác trạm sạc, giúp giảm chi phí đầu tư ban đầu và khuyến khích mở rộng quy mô.
Chính phủ Mỹ đã thông qua Đạo luật Cơ sở hạ tầng và đầu tư việc làm (IIJA), đầu tư hàng tỉ USD để xây dựng mạng lưới sạc trên toàn quốc. Chương trình này hoạt động dựa trên mô hình hợp tác công – tư, trong đó Chính phủ cung cấp vốn mồi để thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân.
Na Uy đã thành công nhờ chính sách ưu đãi toàn diện, bao gồm cả việc miễn giảm thuế mua xe điện và đầu tư mạnh vào các trạm sạc điện công cộng. Na Uy đã cho phép các doanh nghiệp tư nhân xây dựng và vận hành trạm sạc, đồng thời cung cấp các ưu đãi về mặt bằng để đảm bảo mạng lưới bao phủ rộng khắp.
Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), việc phát triển hạ tầng sạc phải song hành với tốc độ tăng trưởng của xe điện, nếu không sẽ trở thành nút thắt cổ chai. IEA nhấn mạnh rằng, chính sách công rõ ràng và ổn định là yếu tố không thể thiếu để thu hút đầu tư tư nhân, giúp hạ tầng sạc bắt kịp với tốc độ bán xe điện.
Tương tự, các chuyên gia từ Bloomberg NEF nhận định rằng: "Đầu tư của Chính phủ vào hạ tầng sạc là cần thiết để giảm thiểu rủi ro ban đầu cho các nhà đầu tư tư nhân và khởi động thị trường. Sau khi thị trường đạt đến một quy mô nhất định, các doanh nghiệp sẽ tự tin tham gia và thúc đẩy sự phát triển theo quy luật thị trường".
Tại Việt Nam, VinFast, thông qua công ty V-Green đang đóng vai trò tiên phong trong việc xây dựng hạ tầng sạc cho xe điện tại Việt Nam.
Ông Nguyễn Thành Dương, CEO V-Green cho biết, công ty đã triển khai hơn 150.000 cổng sạc trên toàn quốc, đạt mật độ cao nhất trong khu vực Đông Nam Á. Điều này được thực hiện thông qua việc hợp tác với các nhà cung cấp nhiên liệu lớn, các trung tâm thương mại và các đơn vị khác để tích hợp trạm sạc vào các địa điểm công cộng.
Để đẩy nhanh tốc độ xây dựng hạ tầng, V-Green đã áp dụng mô hình nhượng quyền trạm sạc, cho phép các cá nhân và doanh nghiệp đầu tư và vận hành. Chiến lược này đã tạo ra một hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, giúp công ty đạt được mục tiêu mở rộng nhanh chóng. Theo kế hoạch, V-Green đặt mục tiêu đạt 500.000 cổng sạc tại Việt Nam trong vòng 3 năm tới, đồng thời mở rộng sang các thị trường quốc tế như Oman, Nigeria, Ghana, Indonesia và Philippines.
Về công nghệ, V-Green tự hào giới thiệu công nghệ "Link" do đội ngũ Việt Nam tự phát triển. Công nghệ này cho phép các trụ sạc cộng hưởng công suất, giúp rút ngắn đáng kể thời gian sạc, đặc biệt hữu ích cho các dòng xe lớn như VF9, xe buýt và xe tải. Công nghệ này đã gây ấn tượng mạnh mẽ với các đối tác quốc tế, khẳng định năng lực công nghệ của Việt Nam trên bản đồ xe điện toàn cầu.
"Chúng tôi cũng đang tích cực phối hợp với chính quyền địa phương và đề xuất các chính sách hỗ trợ, đặc biệt là việc điều chỉnh giá điện cho trạm sạc xuống mức hợp lý hơn, nhằm giảm chi phí cho người dùng và thúc đẩy mạnh mẽ hơn nữa làn sóng chuyển đổi xanh.
Dù được định vị là công ty độc lập, V-Green chấp nhận đầu tư dài hạn 5-7 năm để xây dựng hạ tầng trạm sạc, cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của doanh nghiệp trong việc kiến tạo một hệ sinh thái bền vững cho xe điện" - ông Nguyễn Thành Dương chia sẻ.
Vào tháng 7 vừa qua, Sở Xây dựng Hà Nội đang lấy ý kiến về dự thảo Nghị quyết nhằm thúc đẩy chuyển đổi phương tiện xanh và phát triển mạnh mẽ hệ thống trạm sạc trên địa bàn thành phố. Dự thảo đưa ra hàng loạt chính sách ưu đãi tài chính và hành chính nhằm khuyến khích đầu tư vào hạ tầng năng lượng sạch.
Theo dự thảo, các dự án đầu tư trạm sạc công cộng sẽ được hỗ trợ 70% lãi vay ngân hàng trong 5 năm đầu. Đặc biệt, các bến xe, bãi đỗ xe nếu có từ 30% chỗ đỗ gắn trụ sạc sẽ được hỗ trợ 50% chi phí giải phóng mặt bằng và 100% tiền thuê đất trong 5 năm đầu.
Thành phố sẽ ưu tiên lắp đặt trụ sạc trên vỉa hè, đồng thời khuyến khích xây dựng các trạm nạp hydrogen và nhiên liệu sạch. Các nhà đầu tư tham gia phát triển hạ tầng qua hình thức đối tác công – tư (PPP) sẽ được hưởng nhiều ưu đãi, bao gồm ưu tiên giao đất và hỗ trợ 100% tiền thuê đất tại các vị trí đã quy hoạch đến hết năm 2033.
Dự thảo cũng cho thấy tầm nhìn rộng hơn của Hà Nội khi không chỉ tập trung vào xe máy mà còn hướng tới chuyển đổi toàn bộ các loại phương tiện công cộng như xe buýt, taxi, xe rác sang sử dụng năng lượng xanh. Hiện tại, đã có gần 50% số lượng taxi trên địa bàn thành phố là xe điện, với 23 hãng cam kết chuyển đổi 100% trước năm 2030.
Sở Xây dựng cũng kiến nghị Chính phủ sớm ban hành các cơ chế hỗ trợ như ưu đãi tín dụng, miễn giảm thuế và trợ giá để tạo động lực mạnh mẽ hơn nữa cho người dân và doanh nghiệp. Hà Nội cam kết tạo môi trường đầu tư thuận lợi, đơn giản hóa thủ tục, và đảm bảo giá điện hợp lý để thu hút các nhà đầu tư vào lĩnh vực đầy tiềm năng này.
PHƯƠNG MINH. Ảnh: PM