Chuyển đổi số trong quản lý tài chính nông thôn mới, minh bạch mọi nguồn vốn

5 giờ trướcBài gốc

Minh bạch ngân sách và trách nhiệm giải trình trong mọi cấp

Ngày 5/6/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 25/2025/QĐ-TTg về việc xây dựng và vận hành Cơ sở dữ liệu quốc gia giám sát tài chính Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM). Đây được xem là dấu mốc quan trọng, khẳng định quyết tâm của Chính phủ trong việc đưa chuyển đổi số trở thành công cụ trọng yếu bảo đảm minh bạch ngân sách và trách nhiệm giải trình trong mọi cấp quản lý.

Theo quyết định này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) là cơ quan chủ trì phối hợp cùng Bộ Tài chính, Bộ Thông tin & Truyền thông (nay là Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch) và Tổng cục Thống kê (nay là Cục Thống kê – Bộ Tài chính) xây dựng hệ thống dữ liệu giám sát tài chính điện tử tập trung, kết nối từ cấp xã, huyện, tỉnh đến trung ương. Cơ sở dữ liệu này không chỉ quản lý dòng vốn đầu tư cho chương trình NTM, mà còn tích hợp dữ liệu từ các nguồn tài chính khác – ngân sách địa phương, vốn đối ứng, xã hội hóa và hỗ trợ doanh nghiệp. Điểm mới của Quyết định 25/2025 là quy định rõ nguyên tắc “một cửa dữ liệu – một nguồn thông tin thống nhất”: mọi giao dịch, giải ngân, quyết toán liên quan đến Chương trình NTM đều phải được cập nhật lên hệ thống thời gian thực. Mỗi dự án, công trình nông thôn mới đều được gắn mã định danh tài chính (Project Financial ID), cho phép theo dõi toàn bộ chu trình ngân sách – từ phê duyệt chủ trương đến thanh quyết toán cuối kỳ.

Báo cáo số 736/BC-CP ngày 29/8/2025 của Chính phủ ghi nhận, việc xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia thống nhất, trực tuyến sẽ nâng tỷ lệ hài lòng người dân lên 95%, giảm lãng phí 10-15% vốn.

Trên nền tảng dữ liệu thống kê quốc gia, Cục Thống kê – Bộ Tài chính đã phát triển cổng dữ liệu tài chính – kinh tế thunhapbq.gso.gov.vn, một trong những hệ thống dữ liệu mở đầu tiên tích hợp thông tin thu nhập bình quân, cơ cấu chi tiêu, và ngân sách đầu tư cấp xã. Đây là nền tảng kết nối trực tiếp với hệ thống quản lý ngân sách TABMIS của Bộ Tài chính và cơ sở dữ liệu quản lý dự án của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Thông qua hệ thống này, dữ liệu thu – chi ngân sách nông thôn mới được cập nhật tự động, cho phép so sánh mức đầu tư, hiệu quả chi tiêu, và mức thu nhập bình quân đầu người giữa các địa phương. Các báo cáo được trực quan hóa bằng biểu đồ, bản đồ số, giúp người dùng – từ lãnh đạo tỉnh đến người dân – có thể dễ dàng theo dõi diễn biến tài chính của chương trình.

Theo ông Nguyễn Trung Tiến – Phó cục trưởng Cục Thống kê, “hệ thống thunhapbq.gso.gov.vn được thiết kế theo hướng dữ liệu mở, kết nối API với nhiều bộ, ngành. Điều này giúp loại bỏ tình trạng báo cáo trùng lặp, giảm 40–60% khối lượng giấy tờ hành chính, đồng thời nâng cao tính chính xác và tính kịp thời của dữ liệu tài chính.”

Cụ thể, tại tỉnh Đồng Tháp, một trong những địa phương thí điểm - hệ thống đã giúp tự động tổng hợp dữ liệu chi ngân sách nông thôn mới từ 143 xã. Nhờ đó, việc lập báo cáo quyết toán chỉ còn mất 1–2 ngày thay vì 2 tuần như trước. Dữ liệu đồng bộ này cũng hỗ trợ Sở Tài chính và Văn phòng điều phối NTM tỉnh phân tích các xã có hiệu quả đầu tư thấp để điều chỉnh kế hoạch vốn kịp thời. Còn tại Hưng Yên, dữ liệu thu nhập bình quân đầu người gắn với chi ngân sách đã giúp xác định rõ tác động thực tế của đầu tư công đến đời sống người dân. Các huyện Kim Động (cũ), Khoái Châu (cũ) và Văn Giang (cũ) được ghi nhận có mức tăng thu nhập bình quân 14–17% nhờ các dự án hỗ trợ sản xuất nông nghiệp công nghệ cao. Đây chính là bằng chứng cho thấy khi dữ liệu được kết nối, quyết định đầu tư sẽ chính xác và bền vững hơn.

Số hóa mọi quy trình

Với hệ thống giám sát tài chính điện tử, các cơ quan tài chính địa phương – đặc biệt là Sở Tài chính, Kho bạc Nhà nước và UBND cấp xã – đang chuyển mình mạnh mẽ trong phương thức quản lý.Nếu như trước đây, việc tổng hợp báo cáo ngân sách NTM đòi hỏi nhiều cấp trung gian và dễ phát sinh sai sót, thì nay mọi quy trình đều được số hóa: lập dự toán, phê duyệt kế hoạch, kiểm soát chi, theo dõi giải ngân và quyết toán cuối kỳ. Cán bộ tài chính xã có thể đăng nhập vào hệ thống, nhập số liệu thu – chi theo biểu mẫu chuẩn, dữ liệu sẽ tự động gửi lên cấp huyện, tỉnh và Bộ Tài chính.

Đại diện Sở Tài chính Bắc Giang (nay là tỉnh Bắc Ninh) cho hay, trước đây, việc đối chiếu số liệu giữa Sở Tài chính và Kho bạc phải thực hiện thủ công, mỗi lần rà soát mất 7–10 ngày. Giờ chỉ cần vài cú nhấp chuột, hệ thống đã tự động so khớp và cảnh báo sai lệch. Nhờ đó, công tác quyết toán ngân sách nông thôn mới rút ngắn gần 70% thời gian.

Không chỉ giúp giảm khối lượng công việc, hệ thống còn nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm cá nhân. Mỗi giao dịch tài chính, từ việc phân bổ vốn đến phê duyệt chi, đều được ghi lại bằng chữ ký số và thời gian cụ thể. Điều này giúp truy vết được toàn bộ hành trình dòng vốn – ai ký, ký lúc nào, chi cho hạng mục nào. Khi có sai sót, hệ thống tự động gửi cảnh báo đến cơ quan kiểm tra nội bộ hoặc thanh tra tài chính. Đặc biệt, người dân có thể truy cập dữ liệu công khai về các dự án nông thôn mới tại địa phương qua cổng thông tin của xã hoặc tỉnh. Đây chính là cơ chế giám sát xã hội hóa, giúp tăng cường niềm tin và đồng thuận của cộng đồng trong sử dụng nguồn lực công.

Bộ Tài chính và Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang phối hợp triển khai lộ trình tích hợp hệ thống báo cáo điện tử theo chuẩn dữ liệu quốc gia về đầu tư công. Theo kế hoạch, đến năm 2027, hệ thống giám sát tài chính NTM sẽ kết nối trực tiếp với Nền tảng báo cáo quốc gia (National Data Reporting Platform), cho phép chia sẻ dữ liệu hai chiều giữa các bộ, ngành và 63 tỉnh, thành phố. Điều này có nghĩa là mọi báo cáo về chi tiêu, tiến độ và hiệu quả đầu tư của chương trình NTM sẽ được tổng hợp tự động, phân tích và trực quan hóa trên bảng điều khiển (dashboard) của Chính phủ. Cơ quan điều hành có thể nắm bắt ngay tình hình giải ngân theo vùng, phát hiện các “điểm nghẽn vốn” hoặc dự án chậm tiến độ để kịp thời chỉ đạo.

Trong kế hoạch dài hạn, hệ thống cũng sẽ tích hợp với nền tảng dữ liệu quốc gia về dân cư (VNeID) và đất đai (LIS), cho phép liên kết giữa dữ liệu đầu tư và kết quả kinh tế – xã hội của từng địa bàn. Khi đó, Việt Nam sẽ hình thành bản đồ tài chính nông thôn mới số hóa, giúp hoạch định chính sách đầu tư dựa trên bằng chứng dữ liệu.

Hồng Hải

Nguồn TCDN : https://taichinhdoanhnghiep.net.vn/chuyen-doi-so-trong-quan-ly-tai-chinh-nong-thon-moi-minh-bach-moi-nguon-von-d62597.html