Theo các chuyên gia, việc thay thế phương tiện đang sử dụng (từ xe máy xăng sang xe máy điện) trở thành gánh nặng tài chính không nhỏ, đặc biệt đối với người lao động, các hộ gia đình có thu nhập thấp và những gia đình đang sở hữu các phương tiện truyền thống.
Bên cạnh đó, một khó khăn khác mà người dân quan tâm là về chi phí và hạ tầng hỗ trợ cho xe điện, đặc biệt là hệ thống trạm sạc công cộng, hiện vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tế.
Các chuyên gia băn khoăn khi chưa có lộ trình cụ thể
Cần có chính sách hỗ trợ cho các đối tượng chuyển đổi xe máy xăng sang xe máy điện. Ảnh: HOÀNG GIANG
Trao đổi với PLO, TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP.HCM, nhận định đây là một chủ trương đúng đắn nhằm giúp môi trường trong lành hơn. Tuy nhiên, nhà nước cần đưa ra một lộ trình, chính sách cụ thể và xác định mục đích của việc chuyển đổi sang xe điện. Nếu nhằm hạn chế ô nhiễm môi trường, cần xác định mức độ hạn chế là bao nhiêu và xe điện tác động ở mức độ nào.
Tôi nghĩ muốn chuyển đổi xe xăng sang xe điện, cần lựa chọn các đối tượng để chuyển đổi đầu tiên bao gồm shipper, các loại hình xe công nghệ, xe ôm truyền thống, taxi và xe buýt, xe công vụ, cán bộ công chức, viên chức. Sau khi thực hiện ở các đối tượng này, cần phải có báo cáo đánh giá quá trình thực hiện để rút kinh nghiệm. Sau đó, xác định có cần phải tiếp tục chuyển đổi nữa hay không, hay đề ra giải pháp mới để thực hiện tiếp cho phù hợp
TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện kinh tế tài nguyên và môi trường TP.HCM
Cũng theo TS Thuận, việc thực hiện một chính sách nào đó cũng cần đảm bảo sự hài hòa về mặt kinh tế mà không ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân, đặc biệt là người lao động có thu nhập thấp.
Một chuyên gia khác nhận định, việc chuyển đổi quá nhanh từ xe máy xăng sang xe máy điện, nếu không có lộ trình phù hợp, khoa học sẽ gây áp lực rất lớn cho ngành công nghiệp xe máy, bao gồm từ khâu sản xuất, phân phối đến dịch vụ hậu mãi.
Vị chuyên gia này cho biết: “Các doanh nghiệp sản xuất đã phải đầu tư rất lớn để tái cấu trúc dây chuyền, đổi mới công nghệ và phát triển sản phẩm, trong khi chưa có đủ thời gian chuẩn bị và chưa được hỗ trợ tài chính kịp thời. Điều này dễ dẫn đến thua lỗ, gián đoạn sản xuất và nguy cơ phá sản”.
Cũng theo chuyên gia này, cả nước có hệ thống gần 2.000 đại lý xe máy xăng hiện nay sẽ có nguy cơ bị tê liệt do doanh thu sụt giảm đột ngột. Đồng thời, khoảng 200 nhà cung ứng linh kiện (chủ yếu phục vụ cho động cơ đốt trong) sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp, kéo theo nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng. Tác động này sẽ ảnh hưởng đến hàng trăm ngàn lao động, ảnh hưởng đến sinh kế và tạo áp lực lớn lên an sinh xã hội.
Thêm vào đó, hiện nay các nhà sản xuất đã và đang đầu tư hàng ngàn tỉ đồng để thay đổi công nghệ, máy móc thiết bị, dây chuyền sản xuất nhằm đáp ứng nhiều quy định mới của Chính phủ có hiệu lực từ năm 2027, bao gồm: Phải áp dụng tiêu chuẩn khí thải EURO 4; Kiểm soát khí thải đối với xe đang lưu hành; Giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu... nhằm hướng đến mục tiêu giảm ô nhiễm môi trường.
Vị chuyên gia này cũng nhấn mạnh: “Chúng ta cần nghiên cứu, tham vấn chuyên gia và xây dựng hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật, quy chuẩn an toàn và các quy định pháp lý phù hợp với đặc thù của xe máy điện. Đồng thời, cần sớm ban hành chính sách khuyến khích chuyển đổi, bao gồm hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế và tín dụng, nhằm tạo điều kiện cho người dân tiếp cận phương tiện mới”.
Cần nhiều chính sách khả thi, dân sinh hơn
Hiệp hội các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) cũng cho biết, để đồng hành cùng Chính phủ cho một lộ trình khả thi và hiệu quả, Hiệp hội Các nhà sản xuất xe máy Việt Nam (VAMM) đề xuất điều chỉnh lộ trình chuyển đổi tại Hà Nội đến năm 2029, đồng thời đề xuất Hà Nội áp dụng lộ trình chuyển đổi từ từ giống như lộ trình của TP.HCM. VAMM cũng đề xuất thu hẹp đối tượng/phạm vi cấm. Ví dụ như cấm trong vành đai 1 nhưng chỉ cấm xe đang lưu hành trên 10 năm/xe đang lưu hành không đạt tiêu chuẩn khí thải, xe dưới Euro 3. Hay xe từ Euro 4 có thể vào khu vực nội đô hoặc vùng phát thải thấp”.
VAMM cũng cho biết Hiệp hội đã chủ động thực hiện như: Áp dụng tiêu chuẩn khí thải Euro 4; Kiểm soát khí thải đối với xe đang lưu hành; Giới hạn mức tiêu thụ nhiên liệu... Qua đó, hướng đến mục tiêu giảm ô nhiễm môi trường và trong tương lai gần sẽ mở rộng danh mục sản phẩm xe điện chất lượng, an toàn.
Trên thị trường hiện có nhiều mẫu xe máy điện có kiểu dáng bắt mắt và phù hợp với nhiều lứa tuổi. Ảnh: THY NHUNG
Ở góc độ Hội Bảo vệ Người Tiêu dùng TP.HCM, ông Nguyễn Viết Hồng, Phó Chủ tịch Hội, nhận định rằng đây là một bước chuyển đổi tốt, xanh, sạch, đặc biệt là các thành phố lớn. Đơn cử như TP.HCM có lượng xe nhiều, đông đúc, mật độ ô nhiễm lớn, nên Chính phủ, Đảng và Nhà nước cũng đang từng bước chuyển đổi xe xăng sang xe điện.
Tuy nhiên, khi chuyển đổi thì cần có một bước chuẩn bị thật kỹ về hạ tầng các trạm sạc, phòng chống cháy nổ, các biện pháp đảm bảo an toàn, trạm điện để sạc cho người dân. Để người dân cảm thấy khi chuyển đổi thì họ nhận được lợi ích từ việc chuyển đổi này, thụ hưởng không khí, môi trường trong sạch và tiện ích hơn
Ông Nguyễn Viết Hồng, Phó chủ tịch Hội Bảo vệ Người Tiêu dùng TP.HCM
Ông Hồng cũng cho rằng, sau khi chuyển đổi xe điện phải đảm bảo việc sạc ở nhà tiện dụng hoặc trạm sạc ở đâu đó nhanh, gọn, an toàn. Bởi vì khi chuyển đổi sang xe điện thì lượng xe sẽ rất lớn, làm sao để người dân không phải xếp hàng chờ được sạc xe điện.
“Chính phủ, cơ quan quản lý cần tính toán làm sao đảm bảo cơ sở hạ tầng, khi chuyển đổi sẽ đảm bảo quyền lợi cho người dân. Đây là cuộc cách mạng nên người dân, doanh nghiệp cũng nên đồng hành để cùng nhà nước thực hiện một cách tốt nhất”, ông Hồng đề xuất.
Cũng theo vị Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ Người Tiêu dùng, khi nhà nước đưa ra các kế hoạch thì cũng đã có tính toán, nghiên cứu, làm sao khi đưa vào thực hiện thì cả xã hội được hưởng lợi từ các tiện ích, đảm bảo cuộc sống người dân không bị xáo trộn, tốt hơn.
“Bên cạnh đó, nhà nước cũng nên hỗ trợ cụ thể. Ví dụ như hỗ trợ chính sách lãi suất 0% khi mua trả góp, hỗ trợ hộ nghèo, gia đình khó khăn, gia đình có công giảm 50% để chuyển đổi nhanh hơn, hiệu quả hơn”, ông Hồng đề xuất thêm.
THY NHUNG