Trạm trung chuyển và xử lý rác hữu cơ Phú Minh tại xã Phú Xuyên là mô hình điểm, đang được vận hành rất thành công.
Hà Nội, mỗi ngày phát sinh hơn 7.000 tấn rác thải sinh hoạt, trong đó phần lớn là rác thải hữu cơ, gây áp lực không nhỏ lên công tác thu gom, xử lý của thành phố. Rác thải hữu cơ nếu không được xử lý kịp thời, đúng cách không chỉ làm tăng nguy cơ ô nhiễm môi trường mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe người dân và góp phần phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính.
Bước đột phá trong quản lý chất thải
Trước thực trạng này, công nghệ xử lý rác thải hữu cơ hiện đại cùng các mô hình phân loại, thu gom và xử lý tại nguồn đang được Hà Nội tập trung triển khai mạnh mẽ, khai mở tiềm năng lớn giúp biến rác thành tài nguyên, hướng đến phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn.
Một trong những mô hình điển hình và tiên phong có thể kể đến là trạm trung chuyển và xử lý rác hữu cơ Phú Minh tại xã Phú Xuyên. Được khởi động đầu năm 2025, trạm xử lý này áp dụng dây chuyền thiết bị khép kín, bán tự động sử dụng công nghệ lên men bán khô tốc độ nhanh. Đây là công nghệ tiên tiến đã được đánh giá cao về hiệu quả trong xử lý rác hữu cơ.
Công trình tạo ra sản phẩm hữu cơ tinh khiết với độ sạch lên đến 99%, đồng thời hoàn toàn không phát thải các chất độc hại như nước rỉ rác, côn trùng hay mùi hôi khó chịu, cũng không xả thải khí nhà kính.
Ông Nguyễn Văn Quý - Trưởng phòng Quản lý Chất thải rắn, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội cho biết, thành công từ đề án thí điểm tại trạm trung chuyển và xử lý rác hữu cơ Phú Minh tại xã Phú Xuyên sẽ giúp TP có mô hình xử lý rác hữu cơ. Khi đó chúng ta sẽ có rất nhiều lợi ích: tuân thủ theo đúng luật bảo vệ môi trường và được triển khai thực hiện; giảm khối lượng rác trên địa bàn.
Đại diện đơn vị vận hành trạm xử lý, cho biết, trạm trung chuyển Phú Minh không chỉ giúp phân loại triệt để rác hữu cơ mà còn tạo ra sản phẩm hữu cơ sạch đáp ứng các tiêu chuẩn tái chế và sử dụng cho nền nông nghiệp tuần hoàn. Điều này góp phần quan trọng vào giảm lượng rác phát sinh phải vận chuyển về các khu xử lý tập trung vốn rất tốn kém và có thể gây ô nhiễm thứ cấp.
Các chuyên gia cũng đánh giá mô hình được kỳ vọng sẽ giảm hẳn gánh nặng vận chuyển rác cho huyện, tiết kiệm được hàng chục tỷ đồng mỗi năm, đồng thời giảm phát thải khí nhà kính đáng kể so với các phương pháp đốt hoặc chôn lấp. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, mô hình này đã giúp giảm hơn 60% khối lượng rác phát sinh phải vận chuyển đi xử lý tập trung, tiết kiệm trên 20% chi phí thu gom, đồng thời góp phần giảm phát thải CO2 đáng kể, thay thế các phương pháp xử lý truyền thống gây ô nhiễm.
Rác thải hữu cơ nếu được phân loại và xử lý đúng cách sẽ trở thành một sản phẩm phân bón tốt cho cây trồng, thân thiện với môi trường.
Chìa khóa giải quyết bền vững
Không chỉ đầu tư vào công nghệ xử lý cuối nguồn, Hà Nội cũng đặc biệt chú trọng công tác phân loại rác thải tại nguồn với nhiều mô hình thí điểm được triển khai trên diện rộng. Một ví dụ thành công là mô hình phân loại, thu gom và xử lý rác hữu cơ tại các hộ dân do Hội Liên hiệp Phụ nữ các khu vực Ba Vì, Đông Anh phối hợp triển khai.
Tại các địa phương, người dân được tập huấn kỹ năng và cung cấp thùng phân loại rác, chế phẩm sinh học xử lý hữu cơ, giúp họ tiến hành xử lý rác hữu cơ ngay tại nhà, hình thành chu trình xử lý tại nguồn khép kín và hiệu quả. Sau một thời gian ngắn thực hiện, nhiều hộ dân đã tự tin ủ phân hữu cơ, góp phần giảm thiểu lượng rác phải vận chuyển đi xử lý tập trung.
Các chuyên gia cho rằng phân loại rác tại nguồn không chỉ giúp giảm khối lượng rác thải phát sinh mà còn nâng cao chất lượng nguồn hữu cơ đầu vào cho các công nghệ xử lý tiên tiến, qua đó nâng cao hiệu quả tái chế và tái sử dụng tài nguyên. Tuy nhiên, việc phổ biến và duy trì thói quen phân loại rác ở cộng đồng vẫn là một thách thức lớn, đòi hỏi sự đồng lòng, chung tay của cả hệ thống chính trị và người dân.
Việc phát triển các công nghệ xử lý rác hữu cơ và mô hình phân loại rác tại nguồn không chỉ góp phần giảm áp lực lên môi trường mà còn mở ra triển vọng phát triển kinh tế tuần hoàn ở Hà Nội. Sản phẩm từ rác hữu cơ sau xử lý như phân bón vi sinh, nguyên liệu cho nông nghiệp sạch hay các sản phẩm phụ trợ khác tạo giá trị kinh tế thiết thực.
Hà Nội đang trên đà triển khai các công nghệ xử lý rác hữu cơ hiện đại kết hợp vận động người dân phân loại rác tại nguồn, đây chính là hướng đi đúng, rất phù hợp với mô hình phát triển bền vững và kinh tế tuần hoàn mà nhiều quốc gia đang áp dụng. Nguồn nguyên liệu hữu cơ sạch, được tái chế sẽ giúp giảm đáng kể chi phí đầu vào cho ngành nông nghiệp cũng như giảm thiểu rác thải ra môi trường.
Song song với đó, chính quyền TP Hà Nội đang tái cấu trúc mạnh mẽ về chính sách để thúc đẩy việc phân loại rác thải sinh hoạt theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, quy định bắt buộc phân loại rác tại nguồn trước từ đầu năm 2025. Các biện pháp tuyên truyền, kiểm tra, xử phạt các hành vi vi phạm được tăng cường nhằm tạo ra sự chuyển biến căn bản trong nhận thức và hành động của người dân.
Cùng với đó, các chương trình hợp tác quốc tế cũng được thúc đẩy. Dự án “Zero Waste Hà Nội” do tổ chức quốc tế Gaia tài trợ đang triển khai tại một số phường như Ba Đình, Tây Hồ, mang lại những kết quả khả quan. Dự án hỗ trợ trang thiết bị, tập huấn, và kết nối các hộ dân xử lý rác hữu cơ tại nguồn với nông trại đô thị.
Việc biến rác thải hữu cơ thành tài nguyên giá trị không chỉ góp phần giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường sống mà còn tạo cơ hội phát triển ngành nông nghiệp bền vững, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế xanh tại Thủ đô. Thành công của các mô hình này đặt ra yêu cầu cần nhân rộng, đầu tư đổi mới công nghệ và nâng cao nhận thức người dân để Hà Nội tiến gần hơn mục tiêu TP đáng sống, xanh – sạch – đẹp và phát triển bền vững trong tương lai.
Quý Nguyễn