Thuyền phó Trần Văn Khôi, người thuyền viên áo cam của tàu SAR 631, đã hơn 20 năm gắn đời mình với sứ mệnh ấy - cứu người giữa biển dữ, giữ bình yên cho ngư dân và cho Tổ quốc.
Khoảnh khắc “tế sống” giữa bão tố
Sau nhiều ngày lênh đênh trên biển, vật lộn giữa sóng gió để tìm kiếm nạn nhân mất tích trong vụ va chạm giữa tàu cá và tàu hàng ngoài khơi cửa biển Thuận An (Thừa Thiên Huế), thuyền phó Trần Văn Khôi - tàu SAR 631, Trung tâm Phối hợp Tìm kiếm cứu nạn hàng hải Việt Nam khu vực II - vẫn chưa yên lòng.
Thuyền viên Trần Văn Khôi là một trong những tấm gương sáng về lòng dũng cảm.
Dẫu đã nỗ lực hết sức, chưa thể đưa đủ người trở về, anh vẫn day dứt như mang nợ với biển.
Với anh Khôi, công việc cứu nạn không chỉ là nhiệm vụ. Đó là sứ mệnh của lòng nhân ái, là trách nhiệm với sự sống, với những con người đang giành giật từng hơi thở giữa trùng khơi. “Chỉ khi nào đưa được nạn nhân về với gia đình, tôi mới cảm thấy yên lòng”, anh nói.
Sinh ra bên biển, từng là thuyền viên tàu hàng nội địa, năm 2005, anh Khôi quyết định gia nhập lực lượng cứu nạn hàng hải. Khi ấy, anh nghĩ đơn giản rằng làm việc gần bờ hơn, dễ về nhà hơn. Nhưng rồi, chỉ ít lâu sau, biển đã dạy anh một bài học lớn: nghề cứu nạn là nghề chọn phần gian khổ để người khác được bình yên.
Hai mươi năm lênh đênh, gắn bó với màu áo cam đặc trưng, anh hiểu rằng: Công việc này mang tính nhân đạo, nên đôi khi không còn là nhiệm vụ nữa. Mình coi người bị nạn như người thân, như thế mới dốc hết sức mà cứu.
Trong hành trình hàng chục năm làm nghề, anh Khôi đã tham gia hàng trăm vụ cứu nạn, nhưng có một chuyến đi khiến anh không bao giờ quên. Đó là vụ cứu nạn tàu Vietship 01 bị mắc cạn ở Cửa Việt (Quảng Trị) tháng 10/2020 giữa thời tiết sóng to, gió lớn.
Khi đó, anh là thuyền phó 2 tàu SAR 412. Sóng cao tới 6 mét, dòng chảy xiết, mỗi lần tiếp cận tàu gặp nạn là một lần đối diện tử thần.
Anh kể: Trước khi xuống cứu người, đồng đội trên bờ ghi lại tên tuổi, địa chỉ của tôi phòng khi có bất trắc. Cảm giác lúc ấy như bị "tế sống". Nhưng chúng tôi chỉ nghĩ: phải đưa được càng nhiều người lên bờ càng tốt.
Ba lần xung phong tiếp cận tàu giữa bão dữ, anh trực tiếp cứu sống 3 thuyền viên, góp phần đưa tổng cộng 11 người về an toàn.
Hành động quả cảm ấy đã giúp anh trở thành thuyền viên Việt Nam đầu tiên được Tổ chức Hàng hải quốc tế (IMO) trao tặng Giải thưởng “Hành động dũng cảm đặc biệt” năm 2021 - phần thưởng cao quý dành cho những người “đã vượt lên giới hạn của bản thân để bảo vệ sự sống con người trên biển”.
Trải qua bao lần sinh tử, anh Khôi vẫn luôn coi mình là người bình thường trong một tập thể phi thường.
Anh nói: Chúng tôi không phải anh hùng. Chúng tôi chỉ làm điều đúng đắn nhất mà con người có thể làm giữa ranh giới sống - chết.
Có lần, tàu SAR nhận nhiệm vụ cứu ba thuyền viên bị ngạt khí. Khi lên tới nơi, hai người đã bất tỉnh, người còn lại thoi thóp.
“Tim tôi thắt lại. Mọi lý trí dường như tê liệt. Chỉ biết chạy đua với thời gian”. Những giây phút ấy, nỗi sợ hãi, hoảng loạn và thương xót hòa làm một nhưng người thuyền phó vẫn bình tĩnh thao tác, giữ lấy hi vọng cho những sinh mạng mong manh.
Một lần khác, tàu anh được điều đi lai dắt hai tàu cá bị hỏng máy giữa biển động. Sóng đánh đứt dây lai khi chỉ còn cách bờ 40 hải lý. Cả tổ phải quay lại, trong đêm tối, giữa cơn gió rít dữ dội, thao tác lại từ đầu. “Anh em say sóng lử đử, ai nấy phờ phạc, nhưng không ai chịu bỏ cuộc”, anh kể.
Với họ, mỗi lần ra khơi là một lần đối diện hiểm nguy. Nhưng chưa bao giờ anh và đồng đội nghĩ đến việc dừng lại. “Chỉ khi tàu cập bến, mọi người đều an toàn, chúng tôi mới thở phào”, anh nói, nụ cười nhẹ như gió thoảng sau bão.
Thuyền phó Trần Văn Khôi nhận giải thưởng “Hành động dũng cảm đặc biệt” của Tổ chức Hàng hải quốc tế (IMO) trao tặng.
“Ai cũng chọn việc nhẹ nhàng, gian khổ biết giành phần ai?”
Có lẽ đó là câu nói gói trọn cả đời làm nghề của người thuyền phó áo cam. Anh hiểu, phía sau mỗi sinh mạng được cứu là bao mồ hôi, nước mắt và cả hiểm nguy mà đồng đội anh phải đối diện. Nhưng anh cũng hiểu: nếu mình không làm, ai sẽ làm?
Ở tuổi ngoài 40, anh vẫn đều đặn luyện tập thể lực, trau dồi nghiệp vụ, chuẩn bị cho mọi tình huống khẩn cấp. “Chúng tôi phải luôn khỏe hơn sóng, tỉnh táo hơn bão”, anh nói, “vì chỉ như vậy mới có thể trở thành điểm tựa cho ngư dân bám biển".
Anh không chạy theo thành tích, không nghĩ đến huân chương. Mỗi lần cứu được người, với anh, đó là phần thưởng lớn nhất.
“Thấy có trường hợp mình không thể cứu kịp, tôi day dứt mãi. Nhưng tôi tin, mỗi hành động của chúng tôi đều có thể lan tỏa tinh thần dũng cảm và nhân ái".
Nói về anh Khôi, Phó Tổng giám đốc Trung tâm Phối hợp Tìm kiếm, Cứu nạn Hàng hải Việt Nam Vũ Việt Hùng chia sẻ: Anh Khôi là một trong những thuyền viên tiêu biểu, dũng cảm, sẵn sàng xông pha trong bất kỳ điều kiện nào để cứu người. Anh là tấm gương sáng cho lực lượng cứu nạn hàng hải, là niềm tự hào của ngành và của ngư dân.
Thực tế, lực lượng cứu nạn hàng hải Việt Nam còn mỏng, phương tiện còn hạn chế. Nhưng bằng ý chí, lòng nhân ái và tinh thần thép, những người như anh Khôi vẫn kiên trì vượt qua, bảo đảm an toàn cho ngư dân trên mọi hải trình.
“Chúng tôi biết mình không thể thay đổi biển, nhưng có thể thay đổi số phận của những người đang vật lộn với nó,” anh nói, ánh mắt nhìn xa xăm ra phía chân trời.
Anh Trần Văn Khôi được vinh danh tại chương trình Vinh quang Việt Nam năm 2023 vì sự mưu trí, dũng cảm, sẵn sàng đón nhận sự hy sinh, không quản ngại khó khăn trong công việc tìm kiếm cứu nạn.
Nhiều người gọi anh là “người đi tìm sự sống giữa cõi chết”. Anh chỉ cười hiền: Tôi không nghĩ vậy. Tôi chỉ làm điều mà một con người nên làm".
Và rồi, mỗi khi tiếng còi tàu SAR vang lên, báo hiệu một vụ cứu nạn mới, anh Khôi lại xách túi, lên tàu, hướng ra biển - nơi những con sóng cao hơn mái nhà vẫn cuồn cuộn vỗ vào mạn tàu. Bên trong lớp áo cam bạc màu là trái tim ấm nóng của người đàn ông không ngại hi sinh để gìn giữ sự sống cho người khác.
Có lúc anh nói nửa đùa nửa thật: Biển đã lấy của tôi nhiều thứ, thời gian, sức khỏe, những đêm không ngủ… nhưng cũng cho tôi niềm hạnh phúc khi thấy con người được cứu sống. Thế là đủ.
Hai mươi năm qua, biển vẫn vậy, dữ dội, khắc nghiệt nhưng cũng bao dung. Và giữa mênh mông ấy, có những con người lặng thầm làm nên điều kỳ diệu như thuyền phó Trần Văn Khôi.
Họ không hô vang khẩu hiệu, không cần những lời tán dương. Họ chỉ lặng lẽ chèo chống, để mỗi khi có ai đó kêu cứu giữa biển đêm, sẽ luôn có một con tàu áo cam lao đến, mang theo hi vọng, niềm tin và sự sống.
Hoàng Anh