Chuyện về những 'người chép sử' cộng đồng tại Đức

4 giờ trướcBài gốc

Ông Nguyễn Đức Thắng, Chủ tịch CLB Văn nghệ Tháng Mười. (Ảnh: Thu Hằng/Vietnam+)

Giữa lòng nước Đức sôi động, những trang tin và kênh truyền thông của các nhà báo cộng đồng người Việt hòa chung vào mạch nguồn thông tin không ngừng chảy, trở thành cầu nối vững chắc, kết nối hàng trăm nghìn bà con xa xứ với cội nguồn quê hương, đồng thời phản ánh chân thực nhịp sống, những thách thức và thành công của cộng đồng. Họ chính là những "sứ giả" của thông tin, văn hóa cộng đồng, và là tiếng nói của đông đảo người Việt trên đất Đức.

Mỗi nhà báo cộng đồng bắt đầu nghề báo bằng một cơ duyên khác nhau nhưng ở họ đều có một điểm chung là làm báo tự nguyện, không lương nhưng đầy tâm huyết và hạnh phúc khi được đóng góp cho cộng đồng.

Những nhà báo "không thẻ" này không quản ngại khó khăn, vất vả đi đến mọi nơi, tham dự mọi sự kiện của các hội đoàn để đưa tin, giúp lan tỏa thông tin tích cực trong cộng đồng người Việt.

Ông Nguyễn Đức Thắng, hiện là Chủ tịch Câu lạc bộ Văn nghệ Tháng Mười tại Berlin, bắt đầu chính thức làm báo cộng đồng từ năm 2007 khi là Phó Chủ tịch thường trực Hội Doanh nghiệp Việt Nam tại Cộng hòa Liên bang Đức kiêm thêm nhiệm vụ Trưởng ban biên tập tạp chí Doanh nghiệp Việt Nam tại Cộng hòa Liên bang Đức.

Sau đó, ông cộng tác với một công ty truyền thông mở ra tờ báo Tuổi trẻ online và làm biên tập viên của tạp chí này. Ngoài ra ông cũng dịch bài và viết bài cho tạp chí online Talawas của nhóm một số phiên dịch người Việt tại Đức.

Là Ủy viên Ban chấp hành Hội Đức-Việt, thành viên Ban giám khảo thi phiên/biên dịch nhà nước Cộng hòa Liên bang Đức, ông Đức Thắng có thế mạnh về ngôn ngữ và hiểu biết sâu sắc về nước sở tại nên có nhiều bài viết, phân tích về những sự kiện chính trị-xã hội nóng bỏng tại Đức.

Ông cảm thấy vui vì với trình độ tiếng Đức của mình, ông có điều kiện cung cấp thông tin về kinh tế, văn hóa, luật pháp nước Đức cho những bà con không thông thạo tiếng Đức kịp thời nắm bắt. Ông cũng là một cộng tác viên có nhiều đóng góp cho báo chí trong nước, từng viết bài cho các tờ báo như Thể thao&Văn hóa của TTXVN, Hà Nội mới, Pháp luật...

Trong thời kỳ dịch bệnh COVID-19, ông Đức Thắng thường xuyên có những bài tổng hợp về tình hình diễn biến dịch tại Đức và những chính sách phòng chống dịch của Chính phủ Đức, hỗ trợ những cá nhân và doanh nghiệp gặp khó khăn. Những bài báo của ông đã được cộng đồng nồng nhiệt đón nhận và Đại sứ quán Việt Nam tại Cộng hòa Liên bang Đức đã trao giấy khen cho ông về những đóng góp này.

Cũng là một người gắn bó lâu năm với nước Đức, ông Nguyễn Huy Thắng tới Đức từ năm 1988 và thường được mọi người trong cộng đồng gọi thân mật là nhà báo Huy Thắng.

Nhà báo Huy Thắng trong chuyến thăm Trường Sa. (Ảnh: TTXVN phát)

Ông bắt đầu làm báo từ năm 1979 khi còn là phóng viên chiến trường ở mặt trận biên giới phía Bắc. Năm 2016, ông lập kênh Việt-Đức TV sau khi đã nghỉ hưu và từ đó đến nay, ông quay trở lại nghề báo với đầy nhiệt huyết.

Ông chia sẻ: "Hơn 9 năm qua, tôi say sưa với nghề làm báo, cảm thấy thú vị, yêu mến, cuốn hút được trở thành nhà báo của cộng đồng. Đấy là niềm vui của tôi, tôi làm không phải vì tiền mà vì sự trân trọng và yêu mến của bà con cộng đồng."

Trang tin của ông trở thành một kênh thông tin phục vụ bà con kiều bào, mang những thông tin trong nước đến với bà con và chuyển tải thông tin của bà con về trong nước, đáp ứng nhu cầu thông của bà con về tình hình Việt Nam và Đức.

Mô tả về công việc của mình, ông kể: "Tôi cảm thấy vô cùng hạnh phúc khi mình là nhà báo, như người chép sử cho cộng đồng vậy. Những dòng tin của tôi dõi theo những bước phát triển đáng nhớ của cộng đồng."

Ngày 28/6/2015 khi Lễ hội mừng 40 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam-Đức được tổ chức tại TTTM Đồng Xuân, Berlin, có tới 10.000 người đến tham dự, trong đó có rất đông người Đức lần đầu tham gia lễ hội của người Việt Nam. Ai nấy đều hồ hởi, vui vẻ! Sự kiện mang lại cho nhà báo Huy Thắng nhiều cảm xúc đặc biệt trào dâng nên ông đã sáng tác ca khúc “Việt Nam nước Đức đều là quê hương," một ca khúc ghi lại nhiều dấu ấn tình cảm của cộng đồng Việt Nam tại Cộng hòa Liên bang Đức.

Nhà báo Huy Thắng cũng kể lại ấn tượng năm 2014 khi được đại diện bà con kiều bào ở Đức ra thăm quần đảo Trường Sa. Chuyến đi với nhiều kỷ niệm đáng nhớ đầy xúc động cùng với kiều bào năm châu đã để lại trong ông nhiều tình cảm đặc biệt và sự đoàn kết hòa hợp tuyệt vời. Nhân chuyến đi ấy, ông đã sáng tác ca khúc "Hoàng Sa Trường Sa ơi chúng con đã về đây," ca khúc đã trở thành hành trang của nhiều đoàn kiều bào thăm Trường Sa.

Làm báo cộng đồng "không công" và là những việc làm tự phát, tự giác, nhưng các nhà báo cộng đồng tự cảm thấy mình có sứ mệnh, có trách nhiệm ghi lại các hoạt động của cộng đồng, lan tỏa thông tin về hội nhập vào xã hội sở tại, hướng về quê hương đất nước.

Ông Nguyễn Sỹ Phương, hay như mọi người vẫn thường gọi là Dr. Phương, một trong những nhà báo cộng đồng có thâm niên nhất hiện đang sống tại thành phố Leipzig cũng kể lại một câu chuyện cảm động về nghề làm báo cộng đồng: "Đúng đêm giao thừa năm 2009, bão tuyết trắng trời, tôi nhận được cuộc gọi của một cô gái Việt đang ở tận biên giới Đức-Ba Lan. Trong tiếng khóc nghẹn ức tức tưởi, cô kể bị chồng đuổi khỏi nhà, khóa trái cửa. Tôi choáng váng, chỉ còn cách động viên cô cố gắng, nép vào đâu đó tránh bão, tôi sẽ gọi báo cảnh sát tới. Đó là khởi đầu cho hàng loạt bài viết sau đó về về luật hình sự, luật hôn nhân gia đình Đức, rất hữu ích cho người Việt cần hòa nhập vào xã hội Đức."

Ông Phương sang Cộng hòa Dân chủ Đức từ năm 1986 để làm nghiên cứu sinh. Sau khi nước Đức thống nhất năm 1990, mấy chục ngàn người Việt đa phần là lao động xuất khẩu bị mất việc, ở lại Đức phải tự lo cuộc sống, buộc phải chuyển sang buôn bán, bươn chải trong khi không hề có kiến thức lẫn thực tế kinh doanh, rất cần được hỗ trợ. Ngay cả người dân lẫn bộ máy hành chính Đức cũng rối bời trước sự thay đổi cả nền tảng xã hội.

Trước nhu cầu đó, ông Phương đăng kí kinh doanh nghề tư vấn doanh nghiệp, cung cấp các dịch vụ thủ tục kinh doanh, khai báo thuế, xử lí vướng mắc cho người Việt.

Chính từ những kiến thức thực tế ở Đức này, cũng đúng lúc Việt Nam tiến hành công cuộc đổi mới, chuyển sang nền kinh tế thị trường, ông bắt đầu viết các bài tham chiếu chuyên đề kinh tế, thị trường, chính sách, luật pháp, bộ máy… cho các báo giấy trong nước đăng hàng tuần, khởi đầu là Thời báo Kinh tế Sài gòn, tiếp đó là Sài gòn Tiếp thị, Tia Sáng, Vietnamnet, Giáo dục...

Tới năm 2003, ông Phương xuất bản báo giấy Thời báo Việt Đức, tờ báo người Việt duy nhất đăng kí bản quyền và nộp lưu chiểu tại Thư viện Đức Deutsche Bücherei, nhằm hỗ trợ hòa nhập, xây dựng cộng đồng người Việt ở Đức, tư vấn trên mọi lĩnh vực, từ gia đình đến xã hội, từ nhập cư đến luật pháp, giáo dục, cư trú, kinh doanh... đặc biệt có nhiều thông tin về các hội đoàn vốn rất cần thiết cho các hoạt động cộng đồng. Tới năm 2017, tờ báo chuyển sang điện tử và hiện mang tên Đức Việt Online www.ducvietonline.de.

Ông Phương tâm sự: "Niềm vui, động lực của tờ báo chính là khi mọi vấn đề vướng mắc của từng cá nhân đều có thể được giải đáp thông qua tờ báo và tư vấn trực tiếp từ tòa soạn, như câu châm ngôn của Các Mác ‚Người hạnh phúc nhất là người mang lại hạnh phúc cho nhiều người nhất."

Ông Nguyễn Khắc Hùng, hiện đang sống tại Berlin, cũng là một nhà báo cộng đồng đã có 15 năm "tuổi nghề." Ông kể, năm 2010, nhân kỷ niệm 1000 năm Thăng Long, Hội người Hà Nội tại Cộng hòa Liên bang Đức được thành lập và ông là thành viên sáng lập. Hội mới ra đời có trang web riêng và cần phải có người làm trang báo của hội, thế là ông bắt đầu làm báo.

Bắt đầu bằng những bài viết sâu lắng về Hà Nội, về những hoạt động của hội được sự đón nhận ấm áp của cộng đồng, ông dần viết nhiều hơn và đề tài cũng rộng hơn. Với bút danh Hùng Lý, ông nổi tiếng trong cộng đồng vì đã viết hàng trăm bài báo cho cả báo cộng đồng lẫn báo chí trong nước.

Ông chia sẻ động lực giúp ông viết báo hăng say chính là niềm vui vì tiếng nói của mình đến được với bà con và được bà con đón nhận. "Viết được bài nào cũng hồi hộp chờ lúc bài được đăng và chờ phản ứng của bạn đọc. Có những bài như bài 'Tản mạn xung quanh chuyện hội hè của người Hà Nội' nhận được mấy chục nghìn lượt truy cập với hàng trăm comment phản hồi tích cực là tôi vui lắm," ông kể.

Ông Hùng cho rằng sứ mệnh của báo chí cộng đồng là thông tin và gắn kết cộng đồng, hướng tới mục tiêu chung là hội nhập thành công vào nước Đức và hướng về quê hương đất nước. Trong chừng mực nào đó báo chí cộng đồng cũng giúp cho việc chuyển tải những thông tin cần thiết từ các cơ quan đại diện Việt Nam đến cộng đồng cũng như để bà con đồng hành với những hoạt động hướng về quê hương.

Những người làm báo cộng đồng ở Đức là những người Việt thế hệ thứ nhất định cư ở Đức, nay cũng đã bước vào độ tuổi U70, U80, nên khó khăn lớn nhất với họ là xây dựng đội ngũ kế cận khi thế hệ người Việt thứ hai, thứ ba yếu hơn nhiều về ngôn ngữ tiếng Việt và cũng ít kết nối với quê hương Việt Nam hơn nhiều.

Theo nhà báo Đức Thắng, muốn duy trì được báo chí cộng đồng trước hết phải duy trì được những cây viết, phải động viên khuyến khích được những người làm báo, đặc biệt là những người làm báo trẻ. Thứ hai là phải có một cơ chế bồi dưỡng nghiệp vụ cho những người viết bài, bồi dưỡng tiếng Việt cho những bạn trẻ có năng lực và nhiệt tình viết bài.

Tiếp nữa là cần có sự phối hợp giữa những báo mạng với nhau để có một cơ cấu tổ chức chặt chẽ trong việc viết và đăng bài, cần có chế độ thù lao, kể cả chỉ là tượng trưng, cho những người viết bài để động viên khuyến khích họ.

Để thực hiện được những giải pháp nêu trên, theo ông Đức Thắng, đương nhiên cần có sự hỗ trợ của cơ quan chức năng nhà nước, của giới làm báo chuyên nghiệp.

Nhà báo Huy Thắng cũng cho rằng đây là một việc rất khó. Ông nói: "Hiện nay chủ yếu chúng tôi tự tác nghiệp, với các tòa soạn chỉ một, hai người, nhiều khi phải bỏ tiền túi cho cộng tác viên mà cũng không có ai cộng tác nhiệt tình sâu sắc. Câu hỏi này chúng tôi chưa tìm ra câu trả lời."

Ông Nguyễn Khắc Hùng (phải) và Đại sứ Việt Nam tại Đức, Vũ Quang Minh. (Ảnh: TTXVN phát)

Nhà báo Hùng Lý quan điểm rằng: "Viết báo gắn liền với ngôn ngữ, cụ thể là tiếng Việt mà các thế hệ thứ hai, thứ ba rất ít cháu giỏi tiếng Việt. Chưa kể báo chí còn đòi hỏi người viết phải gắn bó với cộng đồng, hiểu nhu cầu của cộng đồng, nói chung tiếng nói với cộng đồng. Tìm được người đầy đủ tiêu chuẩn như vậy là cực khó. Đó là chưa nói đến việc báo chí cộng đồng không phải là một nghề có thể kiếm sống nên càng khó tìm người kế nghiệp."

Theo ông, cũng có khả năng dựa vào các hội đoàn, nhất là hội sinh viên để tìm nhân tố phù hợp, từ đó hướng dẫn, đào tạo, và chủ yếu là khích lệ, định hướng các bạn trẻ yêu thích, say mê với công việc làm báo cộng đồng.

Có thể nói, báo chí cộng đồng ở Đức vẫn còn ở thời kỳ đỉnh cao khi các nhà báo cộng đồng, mặc dù đã lớn tuổi nhưng vẫn tràn đầy nhiệt huyết làm báo, đóng góp quan trọng trong kết nối cộng đồng và với quê hương. Mỗi người mỗi thế mạnh, đóng góp xây dựng cộng đồng Việt Nam xa xứ bằng các cách khác nhau nhưng đều đáng quý và đáng trân trọng./.

(Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/chuyen-ve-nhung-nguoi-chep-su-cong-dong-tai-duc-post1045096.vnp