Bảo vệ người cung cấp thông tin, đấu tranh chống lãng phí
Tham gia thảo luận tại tổ về dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí chiều 5/11, ĐBQH Tô Thị Bích Châu (đoàn Tp.HCM) cho rằng trong dự thảo luật chưa có nội dung về tiết kiệm thời gian và cần có phương pháp định lượng.
Theo đại biểu, thời gian cũng là một dạng tài nguyên quý giá, nếu không được sử dụng hiệu quả thì cũng là lãng phí lớn. Có những công việc làm đi làm lại mà chất lượng vẫn không cao đó chính là một dạng lãng phí chưa được lượng hóa để quy trách nhiệm cụ thể.
Thực tế, có rất nhiều công trình, dự án kéo dài nhiều năm, "trơ gan cùng tuế nguyệt" gây lãng phí rất lớn. Đại biểu chỉ ra gây lãng phí tiền của Nhà nước, của nhân dân, lãng phí đất đai, nhất là ở những đô thị đất chật người đông.
ĐBQH Tô Thị Bích Châu (Ảnh: Quang Phúc).
Nữ đại biểu bày tỏ xót xa trước thực tế người dân lao động, công nhân, cán bộ, viên chức sống trong điều kiện chật hẹp trong khi có những công trình nhà ở cao tầng bỏ hoang, rêu phong phủ kín.
Vì vậy, theo đại biểu cần có quy định rõ ràng, quy trách nhiệm cụ thể, nêu hình thức xử phạt và có cơ chế định lượng để đánh giá những thiệt hại, lãng phí đó.
Về bảo vệ người cung cấp thông tin, người đấu tranh chống lãng phí, đại biểu đề nghị phải có cơ chế rõ ràng tương tự như Luật Phòng, chống tham nhũng.
Cần quy định cụ thể để bảo vệ người cung cấp thông tin trong trường hợp họ bị đe dọa, bị trù dập hoặc bị xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp.
Đồng thời, phải quy định rõ cơ quan đầu mối tiếp nhận, xử lý thông tin và có cơ chế "ẩn danh" cho người phản ánh.
Với quy định công khai tiết kiệm, chống lãng phí, bà Châu đề nghị cụ thể hóa nội dung công khai, đặc biệt là các khoản chi thường xuyên và các khoản chi lớn, cần có ngưỡng cụ thể. Ví dụ từ bao nhiêu trăm tỷ, ngàn tỷ trở lên.
Cùng với đó, phải bảo đảm sự công bằng giữa các địa phương trong chi tiêu ngân sách và cần quy trách nhiệm người đứng đầu.
Góp ý thêm về quy định giáo dục, đào tạo, thi đua, khen thưởng nhằm hình thành văn hóa tiết kiệm bền vững, đại biểu cho rằng cần chú ý đến yếu tố văn hóa vùng miền.
Theo bà, có nơi, sự hiếu khách thể hiện bằng việc chuẩn bị chu đáo, tràn đầy; ở nơi khác, chỉ cần mộc mạc, chân thành. Vì vậy, giáo dục văn hóa tiết kiệm phải linh hoạt, phù hợp với đặc điểm từng vùng, từng địa phương.
Đặc biệt, bà Bích Châu nhấn mạnh đảng viên phải nêu gương trong tiết kiệm, phòng chống lãng phí, "đảng viên đi trước, làng nước theo sau" và cũng nên đưa nội dung này vào hương ước, quy ước khu dân cư, gắn với phong trào xây dựng gia đình văn hóa, nếp sống mới, để hình thành ý thức tiết kiệm từ mỗi người dân, mỗi gia đình.
Phải xây dựng văn hóa tiết kiệm
Tham gia góp ý kiến, ĐBQH Nguyễn Minh Hoàng (đoàn Tp.Hồ Chí Minh) bày tỏ đồng tình cao với sự cần thiết phải sửa đổi toàn diện Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Đại biểu nêu một số lý do cần thiết phải sửa đổi toàn diện luật, trong đó theo ông, nghiên cứu kỹ luật hiện hành về chế tài xử lý vi phạm hành chính đối với cán bộ, công chức trong việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí chưa đủ mạnh, chưa đủ sức răn đe để cán bộ, công chức thực hành tiết kiệm và chống lãng phí.
ĐBQH Nguyễn Minh Hoàng (Ảnh: Quang Phúc).
Thêm một điều hết sức quan trọng là với tiến bộ khoa học kỹ thuật và công nghệ, chúng ta đang thực hiện chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong việc điều hành của Chính phủ và cũng như các bộ, ban, ngành và địa phương với việc thực hiện chính quyền 2 cấp.
Đại biểu cho rằng, vẫn chưa có cơ sở dữ liệu quốc gia về công khai thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Do vậy, người dân, cán bộ, công chức và đảng viên tiếp cận các thông tin để theo dõi, giám sát và thực hiện quyền công dân trong việc thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí còn hạn chế.
Đi vào nội dung cụ thể, đại biểu Hoàng cho biết, ở điều 8 có một điểm mới so với trước đây mà luật hiện hành không có đó là đề xuất quy định ngày 31/5 hàng năm là "Ngày toàn dân tiết kiệm, chống lãng phí". Đại biểu đồng tình với đề xuất này và cho rằng như vậy sẽ tạo thành một nét văn hóa của dân tộc Việt Nam trong việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.
Bên cạnh đó, đại biểu Hoàng chỉ ra, lãng phí hiện nay nằm ở rất nhiều dự án, dàn trải ở khắp cả nước, lãng phí tràn lan và rất lớn.
"Kể cả kết cấu hạ tầng không đồng bộ, thất nghiệp, hàng ngàn cử nhân được đào tạo qua trường lớp nhưng không được sử dụng đúng ngành nghề đào tạo cũng là một lãng phí. Hoặc sự thua lỗ kéo dài của các nhà máy, xí nghiệp công ty trong thời gian vừa qua Chính phủ phải tập trung để xử lý cũng là lãng phí", ông Hoàng nêu.
Tại điều 9 về trách nhiệm xây dựng và lan tỏa văn hóa tiết kiệm, chống lãng phí, có 5 điều khoản cụ thể nói về trách nhiệm của cơ quan tổ chức, biện pháp lồng ghép trong giáo dục, hương ước của cộng đồng dân cư, tổ chức quy định trách nhiệm công dân, tổ chức doanh nghiệp.
Song đại biểu cho rằng cần thiết bổ sung một điều khoản trong điều 9 là về trách nhiệm công dân và cán bộ công chức phải xây dựng văn hóa tiết kiệm.
Quy định rõ trách nhiệm người đứng đầu
Tham gia góp ý kiến, ĐBQH Trương Xuân Cừ (đoàn Hà Nội) cũng thẳng thắn chỉ rõ, cơ chế giám sát, kiểm tra và xử lý vi phạm còn chưa thật sự hiệu quả. Số vụ việc lãng phí nghiêm trọng bị xử lý một cách rốt ráo chỉ "đếm trên đầu ngón tay".
Ông dẫn chứng, chỉ khi các cơ quan như Thanh tra Chính phủ vào cuộc quyết liệt ở những dự án trọng điểm như Bệnh viện Bạch Mai và Việt Đức cơ sở 2 thì vụ việc mới được giải quyết nghiêm túc.
Đặc biệt, trách nhiệm của người đứng đầu chưa được quy định với những chế tài đủ mạnh. Ông Cừ nêu, trong các bản kiểm điểm, đánh giá cán bộ, đảng viên hàng năm, mục tiêu chống tham nhũng luôn được nhấn mạnh, nhưng tiêu chí về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí lại thường bị xem nhẹ.
Ông cho rằng, Điều 32 trong dự thảo luật về trách nhiệm của người đứng đầu vẫn còn phụ thuộc quá nhiều vào các luật khác. Để xử lý một người đứng đầu gây ra lãng phí, cuối cùng vẫn phải viện dẫn đến Luật Hình sự hoặc các quy định khác, thay vì có một chế tài trực tiếp, mạnh mẽ ngay trong luật này.
Do đó, cần phải cụ thể hóa các hình thức xử lý như cách chức, buộc thôi việc đối với người đứng đầu để xảy ra lãng phí nghiêm trọng tại cơ quan, đơn vị mình phụ trách.
Hoàng Thị Bích