'Của để dành' trên miền non cao

4 giờ trướcBài gốc

Nông dân Hà Tĩnh phấn khởi thu hoạch trám đen. Ảnh: Trọng Tùng

Hương sắc mùa trám nơi biên giới

Trên những triền núi mờ sương của các xã vùng cao biên giới của tỉnh Hà Tĩnh như Sơn Kim 1, Sơn Kim 2, Hương Sơn, Sơn Giang, Sơn Tiến, những tán trám đen đang bước vào độ chín rộ, nhuộm thẫm cả khoảng trời tháng 9.

Trám đen vốn là loại cây thân gỗ, dễ thích nghi với khí hậu miền núi và cho giá trị kinh tế cao. Quả trám khi chín có màu tím đen bóng, cùi dày, bùi béo, là sản vật quen thuộc trong bữa cơm vùng cao. Nhưng không chỉ dừng lại ở một món ăn dân dã, nhiều năm nay, trám đen đã trở thành hàng hóa nông sản quý, góp phần quan trọng nâng cao đời sống của bà con biên giới. Năm nay, nhờ thời tiết thuận lợi, cây trám ít sâu bệnh, tỷ lệ đậu quả cao, nên trám đen ở vùng cao Hà Tĩnh được mùa. Giá trám vườn đầu vụ dao động từ 60.000 - 70.000 đồng/kg, cao hơn nhiều loại nông sản khác. Với những hộ có vườn trám lâu năm, sản lượng thu hoạch lên đến vài tạ, thậm chí cả tấn quả, mang lại nguồn thu nhập hàng chục triệu đồng chỉ trong một mùa vụ ngắn. Chính vì vậy, mỗi khi vào vụ, khắp các bản làng đều rộn ràng không khí thu hái, buôn bán.

Ông Trần Văn Hạnh, xã Sơn Giang cho biết, gia đình ông trồng 2 gốc trám đen hàng chục năm nay. Do năm nay trám được mùa, thương lái đã đến tận nhà ông để trả giá 2 gốc trám với giá 14 triệu đồng. “Nông dân trong xã trồng nhiều loại cây để phát triển kinh tế gia đình, nhưng tôi thấy trồng trám đen là hiệu quả hơn cả, vừa cho thu nhập cao, ít rủi ro, thích hợp với đất đồi” - ông Hạnh hứng khởi nói.

Cây trám đen hiện diện dày đặc ở nhiều xã vùng cao biên giới của Hà Tĩnh. Ở Hương Sơn, nhiều hộ gia đình đã có truyền thống gắn bó với cây trám hàng chục năm nay, coi đây là “của để dành” cho con cháu. Không ít gia đình đã biết kết hợp giữa khai thác tự nhiên và trồng mới, hình thành những khu vườn trám xanh tốt. Từ lâu, trám đã trở thành một phần trong đời sống văn hóa và kinh tế của đồng bào các dân tộc nơi biên giới này.

Mồ hôi trên từng tán lá

Nếu chỉ nhìn thấy những sọt trám đầy ắp mang ra chợ bán, ít ai hình dung được hết sự nhọc nhằn của người nông dân nơi vùng cao biên giới. Trám đen không dễ thu hoạch như lúa ngô, mà phải trải qua quá trình leo trèo, hái lượm đầy vất vả.

Những cây trám trưởng thành cao từ 15-20m, tán rộng, cành lá sum suê. Để hái được quả, bà con phải leo lên từng cành cao, dùng sào dài khua, rung cho trám rụng xuống. Công việc này đòi hỏi những người chuyên hái quả, thu hoạch trám có sức khỏe, sự khéo léo và cả kinh nghiệm. Chỉ một sơ suất nhỏ, người trèo cây có thể gặp tai nạn. Vì vậy, trong mùa trám, đàn ông khỏe mạnh thường đảm nhiệm việc trèo hái, còn phụ nữ và người già thì nhặt quả, phân loại, đem đi bán. Nhiều gia đình phải thức dậy từ sáng sớm, lên rừng, hoặc ra vườn trám để kịp hái khi trời còn mát. Quả trám rụng xuống đất cần được thu lượm nhanh chóng, tránh dập nát. Trẻ con cũng theo cha mẹ ra vườn, giúp nhặt quả, coi như một phần ký ức tuổi thơ gắn liền với mùa trám. Đằng sau những sọt quả bóng mượt là mồ hôi rơi đẫm lưng áo, là bàn tay chai sần của người nông dân bám núi, bám rừng.

Trám đen có thể chế biến thành nhiều món ăn lạ miệng, hấp dẫn như: trám om, trám muối, trám nhồi thịt. Ảnh: Quang Lâm

Để đảm bảo an toàn cho bản thân khi leo lên những cây trám cao hàng chục mét, người hái phải chuẩn bị đồ nghề cẩn thận. Không chỉ khó khăn trong khâu thu hoạch, việc bảo quản và tiêu thụ trám đen cũng là một thử thách. Quả trám tươi rất nhanh hỏng, dễ bị thâm nhũn nếu để lâu. Do đó, bà con phải tìm đầu ra ổn định, hoặc chế biến ngay. Một số hộ gia đình biết làm trám muối, trám ngâm dấm, trám sấy khô để kéo dài thời gian sử dụng. Tuy nhiên, việc chế biến còn mang tính nhỏ lẻ, chưa có nhiều cơ sở thu mua lớn nên thị trường vẫn phụ thuộc chủ yếu vào thương lái. Dẫu vậy, với bản lĩnh và nghị lực của người vùng cao, bà con vẫn bám trụ với nghề. Họ hiểu rằng, mỗi giọt mồ hôi hôm nay sẽ mang lại niềm vui ấm no cho cả gia đình trong mùa đông sắp tới.

Cây xóa đói giảm nghèo

Cùng với sự nỗ lực của người dân, chính quyền các cấp ở Hà Tĩnh đã có nhiều chủ trương khuyến khích phát triển cây trám đen, coi đây là cây trồng mũi nhọn trong chiến lược xóa đói giảm nghèo bền vững. Ở nhiều xã biên giới, cây trám đã được đưa vào các chương trình hỗ trợ giống, kỹ thuật, giúp bà con có điều kiện mở rộng diện tích.

Thực tế cho thấy, một số hộ gia đình trước đây chỉ dựa vào trồng ngô, sắn, đời sống luôn chật vật, nay nhờ có vườn trám mà dần ổn định. Trung bình mỗi cây trám trưởng thành cho thu nhập từ 1-2 triệu đồng/mùa. Với vườn trám vài chục gốc, người dân có thể thu về vài chục triệu đồng, đây là một khoản không nhỏ đối với các hộ vùng cao biên giới. Từ nguồn thu này, nhiều gia đình đã có điều kiện sửa sang nhà cửa, đầu tư cho con cái học hành, sắm thêm vật dụng sinh hoạt. Bên cạnh giá trị kinh tế, cây trám còn góp phần giữ gìn môi trường sinh thái. Trám là loài cây sống lâu năm, có bộ rễ ăn sâu, giúp giữ đất, chống xói mòn trên sườn dốc. Nhờ vậy, diện tích rừng trám không chỉ mang lại “của cải”, mà còn góp phần bảo vệ đất rừng, nguồn nước, yếu tố quan trọng đối với đời sống của người dân miền núi.

Từ thực tế hiệu quả, nhiều địa phương ở Hà Tĩnh đã xây dựng định hướng phát triển trám đen thành sản phẩm đặc trưng gắn với Chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP). Một số hợp tác xã đã ra đời, liên kết nông dân trồng và tiêu thụ trám. Đây là bước đi cần thiết để đưa quả trám ra khỏi phạm vi chợ quê, vươn xa đến các thị trường lớn, thậm chí có tiềm năng xuất khẩu. Mùa trám đen hằng năm không chỉ là mùa nông sản, mà còn là mùa hội tụ tinh thần đoàn kết, gắn bó cộng đồng. Mỗi hộ gia đình đều có phần việc, đều góp sức vào chuỗi lao động sản xuất. Người dân tự hào vì từ bàn tay mình, từ mảnh đất biên cương khắc nghiệt, đã tạo ra thứ quả ngọt bùi, mang lại cuộc sống khấm khá hơn.

Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội vùng biên giới, việc nhân rộng mô hình trồng trám đen có ý nghĩa to lớn. Nó không chỉ giúp xóa nghèo, mà còn củng cố thế trận lòng dân, gắn bó chặt chẽ nhân dân với biên cương của Tổ quốc. Bởi khi đời sống ổn định, khi rừng trám xanh tốt, thì cũng là lúc biên giới thêm vững chắc, an ninh trật tự được giữ gìn.

Quang Lâm

Nguồn Biên Phòng : https://bienphong.com.vn/cua-de-danh-tren-mien-non-cao-post494536.html