Đàn organ cổ nhất Kitô giáo vang tiếng trở lại sau 1.000 năm im lặng

2 giờ trướcBài gốc

"Chiếc đàn organ cổ nhất trong Thiên Chúa giáo", có niên đại từ thế kỷ 11, vừa được ra mắt công chúng tại Tu viện Thánh Cứu Thế ở Thành cổ Jerusalem (Ảnh AP)

Một cây đàn organ được chế tác cách đây khoảng 1.000 năm cho Nhà thờ Giáng Sinh tại Bethlehem vừa cất tiếng trở lại khi được ra mắt công chúng tại Bảo tàng Terra Sancta ở Jerusalem. Các chuyên gia ca ngợi đây là “đàn organ cổ nhất trong thế giới Kitô giáo.”

Tiến sỹ David Catalunya thuộc Viện Khoa học Âm nhạc Complutense (ICCMU) chia sẻ: “Những ống sáo này đã tồn tại suốt một thiên niên kỷ, nhưng tình trạng bảo quản của chúng thật đáng kinh ngạc - nhiều ống nhìn như vừa được chế tác hôm qua. Tám ống sáo vẫn giữ nguyên âm thanh nguyên bản - điều đó không khác gì một phép màu.”

Cây đàn organ này được cho là một trong những nhạc cụ cổ xưa nhất thế giới, với phiên bản sơ khai xuất hiện ở Hy Lạp vào thế kỷ 3 Trước công nguyên. Được vận hành qua bàn phím điều khiển luồng khí nén vào các ống sáo, đàn organ sau này trở thành nhạc cụ phổ biến trong các nhà thờ và tu viện.

Cộng đồng Byzantine được cho là đã sử dụng organ từ thế kỷ 4 hoặc 5. Tuy nhiên, theo ông Álvaro Torrente - Giám đốc ICCMU - những cây đàn organ cổ nhất còn tồn tại sau đó trong thế giới Kitô giáo chỉ có niên đại từ thế kỷ 15.

Giới học giả cho rằng cây đàn được đưa đến Bethlehem - nơi được tin là quê hương của Chúa Jesus - trong thời kỳ Thập tự chinh, khi các đạo quân châu Âu tiến đến Đất Thánh vào năm 1099 nhằm giành lại Jerusalem và các thánh địa sau nhiều thế kỷ dưới sự cai trị của Hồi giáo.

Trong 2 thế kỷ tiếp theo, khu vực này chứng kiến nhiều biến động chính trị dữ dội và các cuộc thảm sát - bao gồm cả các cộng đồng Do Thái.

Quyền kiểm soát Jerusalem và vùng phụ cận, bao gồm cả Bethlehem, nhiều lần thay đổi trước khi rơi vào tay người Hồi giáo vào giữa thế kỷ 13.

Giữa thời kỳ bất ổn, cộng đồng Kitô giáo tại đây có thể đã chôn giấu một số báu vật của nhà thờ, hy vọng một ngày nào đó có thể sử dụng lại. Catalunya cho biết: “Cây đàn này đã được chôn với hy vọng một ngày nào đó sẽ lại vang lên.”

Trong hơn 800 năm, các tu sỹ dòng Phanxicô - những người duy trì sự hiện diện tại Nhà thờ Giáng Sinh - đã truyền tai nhau về một báu vật thời Thập tự chinh bị thất lạc.

Cuối cùng, vào năm 1906, khi họ bắt đầu xây dựng một khu nhà cho khách hành hương trên nền nghĩa trang cũ, họ đã phát hiện ra kho báu: 222 ống sáo bằng đồng, một bộ chuông gồm 13 chiếc, cùng nhiều đồ vật phụng vụ khác.

Các hiện vật này được trưng bày tại Bảo tàng Khảo cổ học Phanxicô tại Tu viện Đòn Đánh - nay là Bảo tàng Terra Sancta - mới được thành lập tại Jerusalem thời điểm đó.

Tuy nhiên, suốt hơn một thế kỷ, ít ai quan tâm đến cây đàn organ cổ này, và ý tưởng khôi phục âm thanh của nó - sau 8 thế kỷ - chưa từng được nghiên cứu nghiêm túc.

Catalunya biết đến cây đàn khi đang nghiên cứu tại Đại học Oxford vài năm trước. Sau đó, ICCMU đã dẫn đầu một dự án nghiên cứu chuyên sâu về các ống sáo - từ vật liệu, kỹ thuật chế tác đến âm học - để tạo ra một bản sao trung thực.

Trong quá trình phân tích, các chuyên gia phát hiện rằng 8 ống sáo vẫn còn nguyên vẹn và phát ra âm thanh như ban đầu. Những ống này được gắn lên bàn phím, kết hợp với các bản sao do nghệ nhân chế tác đàn organ Winold van der Putten thực hiện.

Âm thanh trầm ấm của cây đàn đã vang lên lần nữa trong Tu viện Thánh Saviour tại Thành cổ Jerusalem – nơi đặt Bảo tàng Terra Sancta.

Catalunya trình diễn bản thánh ca "Benedicamus Domino Flos Filius" – sáng tác từ thế kỷ 11, cùng thời với cây đàn - tạo nên một kết nối giữa “nghệ thuật, lịch sử và cảm xúc.”

Ông Álvaro Torrente nhận định: “Đàn organ Bethlehem không chỉ là một báu vật cổ mà giờ đây chúng ta có thể chiêm ngưỡng và lắng nghe, nó còn là nguồn tri thức độc đáo về âm nhạc châu Âu, kỹ thuật và lịch sử phát triển của đàn organ - có thể làm thay đổi toàn diện cách chúng ta nhìn nhận văn hóa thời Trung Cổ.”

Ông ví cây đàn như “một con khủng long sống: tưởng như bất khả thi, nhưng bỗng trở nên hiện hữu trước mắt và tai chúng ta.”

Cây đàn sẽ trở thành điểm nhấn của không gian "Tu viện Âm nhạc" trong khu Nghệ thuật & Lịch sử của Bảo tàng Terra Sancta, vốn đang được tu sửa để mở rộng thành 20 phòng triển lãm. Dự kiến công trình sẽ hoàn tất sớm nhất vào năm 2026./.

(Vietnam+)

Nguồn VietnamPlus : https://www.vietnamplus.vn/dan-organ-co-nhat-kito-giao-vang-tieng-tro-lai-sau-1000-nam-im-lang-post1062489.vnp