Đánh thức giá trị đất bãi ven sông Hồng

5 giờ trướcBài gốc

Nhiều khó khăn, bất cập

Thời gian qua, tại vùng đất ven sông, người dân đã chủ động khai thác đất bãi ngoài đê, hình thành các vùng chuyên canh hoa, cây cảnh, mang lại giá trị kinh tế cao. Các mô hình nông nghiệp kết hợp du lịch trải nghiệm trở thành điểm đến hấp dẫn phải kể đến như: Bãi đá sông Hồng (phường Tây Hồ), vườn hoa tại phường Phúc Lợi, phường Long Biên… Dù hiệu quả rõ rệt cả về kinh tế và cảnh quan đô thị nhưng phần lớn những mô hình này đang hoạt động tự phát, thiếu cơ sở pháp lý.

Khách du lịch chụp ảnh tại vườn hoa bãi đá sông Hồng. Ảnh: Tuyết Trịnh

Nhiều hộ dân không có hợp đồng thuê đất dài hạn, không được công nhận mô hình du lịch chính quy, dẫn đến khó khăn khi muốn đầu tư mở rộng. Ông Nguyễn Văn Hưng, hộ trồng đào ở phường Tây Hồ bộc bạch: “Chúng tôi chỉ mong có chính sách rõ ràng để yên tâm đầu tư. Hiện nay, đất được giao nhưng không rõ có được phép dựng nhà tạm, lắp điện hay làm dịch vụ không. Nếu không sớm có cơ chế phù hợp, nguy cơ các mô hình này sẽ bị xử lý là rất cao".

Tại các xã Phú Xuyên, Đại Xuyên, những năm trước đây, sau khi các lò gạch thủ công bị dừng hoạt động, đất bãi được tận dụng nuôi trồng thủy sản, trồng cây ngắn ngày, trồng cây dược liệu và hình thành mô hình du lịch nông nghiệp trải nghiệm, song quy mô còn manh mún, hoạt động thiếu ổn định... Theo Chủ tịch UBND xã Phú Xuyên Nguyễn Công Thản, đất bãi ven sông Hồng trên địa bàn xã giàu tiềm năng, song quy hoạch chưa rõ ràng, chưa có cơ chế đặc thù, thời hạn thuê đất dưới 5 năm không đủ để người dân yên tâm đầu tư, nhất là với cây lâu năm, vì có khi chưa kịp hoàn vốn, đã hết hạn thuê đất. Chưa kể, hạ tầng kỹ thuật thiếu đồng bộ, khi gặp thiên tai, thiệt hại rất lớn...

Chia sẻ về những khó khăn trong thực tế sản xuất, Phó Giám đốc hợp tác xã (HTX) Rau củ quả sạch Vinh Hà Nguyễn Thị Nhung chia sẻ, HTX gặp không ít rào cản, đặc biệt là quyền sử dụng đất và chính sách hỗ trợ đầu tư. Mô hình nông nghiệp công nghệ cao hay nông nghiệp kết hợp du lịch sinh thái chỉ thực sự phát triển nếu người sản xuất có niềm tin vào tính ổn định và khả năng bảo vệ quyền lợi hợp pháp. HTX kiến nghị TP quan tâm đầu tư hạ tầng cho các vùng sản xuất đất bãi, như đường nội đồng, điện sản xuất, trạm sơ chế tập trung... để giảm chi phí, nâng cao giá trị nông sản, mở ra cơ hội tiêu thụ ổn định hơn. Khi những bất cập này được tháo gỡ, đất bãi ven sông sẽ không chỉ là vùng sản xuất đơn thuần mà trở thành những vành đai nông nghiệp xanh, hiện đại, hiệu quả, đóng góp tích cực vào kinh tế nông thôn.

Một vấn đề đáng lưu tâm nữa là tại nhiều địa phương khác, vùng đất bãi cũng đang phải đối mặt với nhiều vấn đề tiêu cực như: tình trạng đổ trộm phế thải, rác thải sinh hoạt, lấn chiếm trái phép. Tình trạng này làm biến dạng địa hình, ảnh hưởng đến môi trường, sinh thái, đe dọa hệ thống thoát lũ... Đáng nói, dù đã xử phạt hành chính các trường hợp vi phạm nhưng tình trạng này vẫn tái diễn.

Gỡ nút thắt từ hành lang pháp lý

Một trong những “điểm nghẽn” lớn nhất trong khai thác tiềm năng vùng bãi ven sông là do thiếu hành lang pháp lý rõ ràng. Đây là vùng đất bị chi phối bởi quy định nghiêm ngặt liên quan đến đê điều, phòng chống lũ nên rơi vào tình trạng “3 không” (không được xây dựng, không được đầu tư dài hạn, không được chuyển đổi mục đích sử dụng).

Tháo gỡ nút thắt này, TP Hà Nội đã lấy ý kiến Nhân dân về dự thảo Nghị quyết của HĐND TP về quản lý, khai thác, sử dụng quỹ đất nông nghiệp tại các bãi sông, bãi nổi có đê. Dự thảo được kỳ vọng mở ra cơ hội lớn cho các mô hình nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sinh thái kết hợp du lịch, giáo dục trải nghiệm... Cụ thể, dự thảo Nghị quyết cho phép tổ chức, cá nhân sử dụng diện tích đất bãi từ 300m² trở lên để xây dựng các công trình tạm phục vụ sản xuất như: lán trại, nhà sơ chế, nhà bảo quản nông sản, kho vật tư, nhà kính, nhà màng… với điều kiện không lấn vào hành lang thoát lũ, không làm thay đổi địa hình tự nhiên, dễ tháo dỡ và nằm ngoài phạm vi bảo vệ đê điều. Đặc biệt, lần đầu tiên, chính sách đề xuất mở rộng mục đích sử dụng đất bãi cho các mô hình kết hợp du lịch sinh thái, giáo dục trải nghiệm, phù hợp nhu cầu của người dân.

Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Sơn Đồng Nguyễn Trúc Anh nhận định, đất bãi ven sông Đáy qua địa phận xã Sơn Đồng có diện tích lớn, là tài nguyên quan trọng được huyện định hướng khai thác bền vững, hiệu quả. Sử dụng đất bãi trong sản xuất nông nghiệp truyền thống còn mở ra cơ hội phát triển mô hình nông nghiệp sinh thái kết hợp du lịch trải nghiệm, góp phần tạo sinh kế ổn định cho người dân. Do đó, Sơn Đồng đặc biệt quan tâm, tạo điều kiện cho người dân và các tổ chức kinh tế sử dụng đất bãi xây dựng mô hình sản xuất, phát triển kinh tế theo hướng đa chức năng, tuân thủ nghiêm ngặt quy định bảo vệ hành lang đê điều, phòng chống lũ lụt và quy hoạch liên quan. Điều này nhằm bảo đảm an toàn cho người dân, duy trì ổn định hệ sinh thái, giảm rủi ro do thiên tai.

“Thời gian tới, xã sẽ phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành của TP tổ chức tuyên truyền, phổ biến chính sách, hướng dẫn kỹ thuật, tạo điều kiện về thủ tục hành chính để người dân dễ dàng tiếp cận các chính sách hỗ trợ. Sơn Đồng cũng luôn khuyến khích ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp kết hợp du lịch sinh thái để gia tăng giá trị” – ông Nguyễn Trúc Anh cho hay.

Từ góc độ quản lý địa phương, Chủ tịch UBND xã Phú Xuyên Nguyễn Công Thản đề xuất TP sớm có cơ chế riêng cho đất bãi ven sông, bao gồm cho thuê đất dài hạn 20 - 30 năm, gắn với mục đích sử dụng cụ thể. Ngoài ra, cũng cần giao quyền cho cấp cơ sở trong lựa chọn tổ chức, cá nhân đủ năng lực để khai thác vùng đất này hiệu quả. Nếu có chính sách phù hợp, vùng đất bãi có thể đem lại giá trị kinh tế từ 500 triệu đồng/ha/năm trở lên, đồng thời tạo không gian “xanh” cho Thủ đô.

Nhiều chuyên gia cho rằng, vùng đất bãi giữa sông Hồng hoàn toàn có thể quy hoạch thành các công viên nông nghiệp đô thị, tích hợp nông nghiệp công nghệ cao, phục vụ nhu cầu dã ngoại, giáo dục trải nghiệm, tạo thêm điểm nhấn sinh thái trong lòng TP. Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam Trần Ngọc Chính đánh giá, nếu làm tốt, sông Hồng có thể trở thành điểm nhấn đặc sắc trong cấu trúc đô thị Hà Nội. Việc khai thác hợp lý không gian đất bãi còn giúp quản lý hiệu quả khu vực, thúc đẩy giao thông đường thủy... Như vậy, nếu được thông qua, Nghị quyết sẽ gỡ nút thắt từ hành lang pháp lý, tạo động lực để các vùng bãi sông phát huy được giá trị tài nguyên đất, hướng đến xây dựng Hà Nội hiện đại, sinh thái, phù hợp với Quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng đã được phê duyệt.

Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã phối hợp chặt chẽ với các sở, ngành, địa phương xây dựng chính sách quản lý đất bãi bảo đảm an toàn, tạo điều kiện phát triển kinh tế bền vững. Dự thảo Nghị quyết về sử dụng đất bãi sông có đê được xây dựng nhằm đáp ứng nhu cầu thực tiễn, tạo chuyển đổi quan trọng trong quản lý đất đai vùng bãi. Việc khai thác, sử dụng đất cần gắn liền với bảo vệ môi trường, phòng chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu; thúc đẩy đổi mới công nghệ, nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Xuân Đại

Ánh Ngọc

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/danh-thuc-gia-tri-dat-bai-ven-song-hong.762941.html