Thị trường xây dựng Việt Nam đang đứng trước một trong những cơ hội tăng trưởng lớn nhất trong nhiều năm trở lại đây. Hai động lực chính song hành là làn sóng giải ngân đầu tư công mạnh mẽ và sự phục hồi của thị trường bất động sản đang tạo ra một nền tảng vững chắc, hứa hẹn một chu kỳ phát triển bền vững cho cả nhóm xây dựng và vật liệu xây dựng.
Sóng đầu tư công nghìn tỷ - động lực tăng trưởng chính
Theo ông Trần Tuấn Dương, nhà phân tích tại BVSC, tổng vốn đầu tư công năm 2025 lên tới gần 900.000 tỷ đồng, tăng hơn 31% so với năm trước, là một cú hích khổng lồ cho toàn ngành. Dòng vốn này không dàn trải mà tập trung vào các công trình hạ tầng giao thông trọng điểm quốc gia, bao gồm 12 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông, sân bay Long Thành giai đoạn 1, Vành đai 3 TP.HCM và Vành đai 4 Hà Nội. Việc các dự án này đều được đặt mục tiêu hoàn thành trước dịp lễ Quốc khánh năm 2025 đang tạo ra áp lực và động lực giải ngân quyết liệt.
Dựa trên nền tảng này, BVSC dự báo nhóm doanh nghiệp xây lắp có thể ghi nhận mức tăng trưởng doanh thu trung bình khoảng 16% trong năm 2025. Dù đà tăng trưởng có thể chững lại trong năm 2026 sau khi các dự án lớn về đích, một chu kỳ đầu tư công mới được kỳ vọng sẽ khởi động mạnh mẽ từ năm 2027. Tầm nhìn đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu xây dựng thêm khoảng 2.000 km đường cao tốc và khởi công 8 sân bay mới.
Đặc biệt, siêu dự án đường sắt cao tốc Bắc - Nam với tổng giá trị xây lắp ước tính 36,5 tỷ USD sẽ là nguồn công việc khổng lồ trong dài hạn. "Để hình dung quy mô, giá trị xây lắp của dự án này mỗi năm tương đương 92.500 tỷ đồng, gấp 10 lần doanh thu một năm của Vinaconex, nhà thầu lớn nhất cả nước," ông Dương nhấn mạnh.
Bên cạnh nguồn vốn, cải cách thể chế cũng là yếu tố then chốt. Việc phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương trong việc quyết định các dự án nhóm B trở xuống sẽ giúp đẩy nhanh tiến độ giải ngân, tháo gỡ các nút thắt đã tồn tại nhiều năm. Lấy bài học từ Trung Quốc giai đoạn 1988–1993, khi việc phân cấp giúp tốc độ đô thị hóa tăng vọt, các chuyên gia cho rằng Việt Nam hoàn toàn có thể đạt tốc độ đô thị hóa 1% mỗi năm, mở ra dư địa tăng trưởng cực lớn cho ngành xây dựng.
"Điểm danh" các doanh nghiệp hưởng lợi
Trong chu kỳ tăng trưởng này, không phải doanh nghiệp nào cũng có cơ hội như nhau. Lợi thế sẽ thuộc về các công ty có năng lực thi công, nền tảng tài chính vững mạnh và sở hữu vị trí chiến lược.
Với nhóm nhà thầu xây lắp, Vinaconex (HoSE: VCG) được đánh giá cao nhờ vị thế hàng đầu và năng lực đã được chứng minh. Doanh nghiệp này duy trì giá trị hợp đồng ký mới ổn định khoảng 10.000 tỷ đồng mỗi năm và sở hữu danh mục tài sản đa dạng với 8 dự án dân dụng, 3 khu công nghiệp. Đặc biệt, việc VCG có kế hoạch thoái vốn tại VCR với giá không dưới 49.600 đồng/cổ phiếu được BVSC ước tính có thể mang về khoản lợi nhuận bất thường trước thuế lên tới 4.500 tỷ đồng, một cú hích lớn cho kết quả kinh doanh.
Một cái tên đáng chú ý khác là Lizen (HoSE: LCG). Theo ông Nguyễn Minh Khôi, chuyên gia phân tích tại BVSC, doanh thu và lợi nhuận năm 2025 của LCG được dự báo tăng khoảng 17% nhờ việc hoàn thành 4 trong 6 dự án trọng điểm. Công ty còn có thể nhận khoản thưởng khoảng 100 tỷ đồng do vượt tiến độ tại dự án cao tốc Vân Phong – Nha Trang. Quan trọng hơn, LCG có tỷ lệ nợ vay trên vốn chủ sở hữu thấp nhất ngành, là nền tảng tài chính vững chắc để nhận các dự án lớn tiếp theo.
Đối với nhóm vật liệu xây dựng, Hòa Phát (HoSE: HPG) là doanh nghiệp được hưởng lợi rõ rệt nhất trong ngành thép. Bà Tôn Nữ Nhật Minh, chuyên gia phân tích của BVSC, chỉ ra 3 động lực chính: sản lượng tiêu thụ tăng mạnh nhờ nhu cầu nội địa (dự báo tăng 19-24% năm 2025), biên lợi nhuận cải thiện do giá nguyên liệu đầu vào giảm, và động lực tăng trưởng dài hạn từ siêu dự án Dung Quất 2. Ngoài ra, việc hưởng lợi từ thuế chống bán phá giá thép HRC và miễn thuế tại thị trường EU có thể giúp biên lợi nhuận của công ty tăng thêm 2 điểm phần trăm.
Trong khi đó, với ngành đá xây dựng, vị trí địa lý là yếu tố quyết định. Ông Nguyễn Minh Khôi nhấn mạnh chi phí vận chuyển đường bộ khoảng 70 km đã có thể tương đương với giá trị của đá tại mỏ. Do đó, các mỏ nằm gần các siêu dự án ở khu vực phía Nam có lợi thế tuyệt đối. CTCP Xây dựng và Sản xuất Vật liệu xây dựng Biên Hòa (HoSE: VLB) được BVSC lựa chọn là cổ phiếu ưu tiên hàng đầu, do doanh nghiệp này sở hữu các mỏ đá tại cả ba cụm chiến lược quan trọng nhất là Tân Cang, Thiện Tân và Thạnh Phú với trữ lượng dồi dào và thời hạn khai thác dài.
Thị trường bất động sản - Nguồn cầu thứ cấp bền vững
Bên cạnh đầu tư công, sự phục hồi của thị trường bất động sản đang tạo ra một nguồn cầu thứ cấp nhưng hết sức quan trọng và bền vững cho ngành xây dựng - vật liệu. Theo ông Nguyễn Minh Khôi, thị trường TP.HCM đang ấm lên rõ rệt. Số lượng căn hộ mở bán trong năm 2025 ước đạt 9.000 căn, tăng gần 80% so với năm 2024. Số lượng dự án được cấp phép xây dựng mới cũng tăng từ 36-44% mỗi quý so với cùng kỳ.
Đà phục hồi này không chỉ tạo việc làm cho các nhà thầu dân dụng mà còn đảm bảo đầu ra ổn định cho các doanh nghiệp vật liệu xây dựng như thép, xi măng, đá, gạch ốp lát... trong vòng 2-3 năm tới. Sự song hành của hai nguồn cầu lớn từ đầu tư công và bất động sản tư nhân được kỳ vọng sẽ tạo ra một chu kỳ tăng trưởng mạnh mẽ và kéo dài cho toàn ngành.
Khánh Ly (t/h)