Sở Công Thương TP.HCM vừa có báo cáo gửi Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP.HCM về tình hình kinh doanh của các thương nhân tại các chợ trên địa bàn thành phố.
So với năm 2019 có ngành hàng lượng khách giảm 90%
Theo báo cáo của Sở Công Thương, trên địa bàn thành phố hiện có 231 chợ, bao gồm 3 chợ đầu mối và 228 chợ dân sinh. Trong sáu tháng đầu năm, lượng khách đến các chợ tương đối ổn định.
Bên cạnh các ngành hàng lương thực, thực phẩm, đồ uống, hoa... có lượng khách ổn định, một số ngành hàng có lượng khách giảm và xuất hiện tình trạng thương nhân tạm ngưng kinh doanh, như: vật liệu xây dựng, phụ kiện máy móc, đồ dùng gia đình.
Qua thông tin từ các Phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị địa phương, ban quản lý, lượng khách đến chợ ở một số ngành hàng đã giảm đáng kể.
Cụ thể, các ngành hàng tạp hóa, quần áo, giày dép giảm khoảng 50% - 70%. Đặc biệt, ngành hàng vải sụt giảm mạnh nhất, từ 60% - 90% so với thời điểm trước năm 2019.
Nguyên nhân chính là do xu hướng của người tiêu dùng hiện nay ưa chuộng mua sắm đồ may sẵn, khiến ngành vải bị ảnh hưởng nặng nề. Khách hàng chủ yếu còn lại là các khách quen, tiệm may hoặc xưởng may gia công nhỏ.
Đối với ngành hàng tạp hóa, quần áo, giày dép chịu sự cạnh tranh gay gắt từ các sàn thương mại điện tử (TMĐT) với lợi thế về giá rẻ, nhiều chương trình khuyến mãi và dịch vụ giao hàng linh hoạt đã thu hút một lượng lớn khách hàng.
Khách mua sỉ cũng thay đổi phương thức, chủ yếu đặt hàng qua điện thoại thay vì đến giao dịch trực tiếp tại chợ. Do đó, một số thương nhân đã chọn cách tạm ngưng kinh doanh tại chợ và chuyển về nhà bán để giảm chi phí.
Dù vậy, họ vẫn thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ tài chính tại chợ nhằm giữ chân khách hàng cũ và giữ quyền sử dụng điểm kinh doanh.
Tương tự, các ngành hàng vật liệu xây dựng, phụ kiện máy móc hiện nay cũng chủ yếu giao dịch qua điện thoại. Một số thương nhân cũng chuyển về nhà kinh doanh, chỉ sử dụng sạp ở chợ làm nơi giữ mối khách và làm kho chứa hàng.
Bên cạnh đó, sự xuất hiện của nhiều điểm kinh doanh tự phát xung quanh các chợ cũng đang gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của thương nhân trong chợ.
Trong sáu tháng đầu năm 2025, nhiều quy định mới liên quan đến hóa đơn điện tử (HĐĐT), thuế và bảo hiểm xã hội bắt buộc đã được ban hành, tác động đến tình hình kinh doanh chung của các hộ kinh doanh, bao gồm cả thương nhân tại chợ.
Sở Công Thương đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và các ban quản lý chợ để theo dõi sát sao, đồng thời đề xuất các giải pháp hỗ trợ kịp thời.
Qua theo dõi, Sở nhận thấy chưa phát sinh tình trạng các hộ kinh doanh đóng cửa để ‘né thuế’ như một số thông tin phản ánh mà các hộ này đã tạm ngưng kinh doanh hoặc sử dụng điểm kinh doanh như kho chứa hàng từ trước đó vì những lý do nêu trên.
Ngành hàng lương thực thực phẩm thiết yếu lượng khách đến chợ ổn định. Ảnh: TÚ UYÊN
Hơn 50% tiểu thương lớn tuổi, gặp khó khi tiếp cận công nghệ
Thời gian qua, Ban quản lý các chợ đã phối hợp với sở, ngành và chính quyền địa phương để tuyên truyền, giúp các thương nhân nhận thức được sự cần thiết của việc thực hiện các quy định mới về HĐĐT, bảo hiểm xã hội bắt buộc… Tuy nhiên, vẫn còn nhiều băn khoăn, vướng mắc trong quá trình triển khai.
Một trong những thách thức lớn nhất là hiện nay, hơn 50% hộ kinh doanh tại các chợ là người lớn tuổi (từ 50 tuổi trở lên). Điều này khiến một bộ phận thương nhân gặp khó khăn trong việc tiếp cận và sử dụng HĐĐT, gây tâm lý e ngại, sợ làm sai quy định và bị xử phạt.
Song song đó, họ cũng không có nhân sự am hiểu công nghệ hay nghiệp vụ kế toán để đáp ứng các thay đổi chính sách, vì người phụ bán chủ yếu là lao động phổ thông.
Ngoài ra, việc triển khai HĐĐT đòi hỏi mỗi hộ phải trang bị máy móc, thiết bị, làm phát sinh thêm chi phí. Trong bối cảnh nhiều chi phí đầu vào như giá điện, nước, phí thu gom rác thải đang tăng, việc phải đầu tư thêm trang thiết bị và đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc cho chủ hộ kinh doanh càng tạo thêm gánh nặng.
Hơn nữa, nhiều thương nhân bày tỏ sự bức xúc khi họ phải thực hiện đầy đủ các quy định về hóa đơn, nghĩa vụ tài chính và thường xuyên bị kiểm tra, trong khi các điểm kinh doanh tự phát bên ngoài lại gần như không phải tuân thủ.
Điều này tạo ra sự chênh lệch về giá cả, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh và tâm lý của các thương nhân trong chợ.
E ngại trước hoạt động kiểm tra hàng giả, hàng nhái, một số sạp kinh doanh tại chợ.nghỉ sớm chiều 12-6. Ảnh: TÚ UYÊN
Tạo điều kiện để hộ kinh doanh thích ứng dần
Theo Sở Công Thương, việc triển khai HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền hiện đang gặp một số vướng mắc. Cụ thể, việc xác định doanh thu tại chợ tương đối khó khăn do hầu hết các hộ đều nộp thuế khoán, dẫn đến việc xác định đối tượng áp dụng theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP chưa rõ ràng, gây lúng túng cho các thương nhân kinh doanh tại chợ.
Mặt khác, thực tế còn tồn tại tình trạng thương nhân bị các nhà cung cấp “xuất khống” hóa đơn (ghi tên thương nhân vào hóa đơn bán lẻ của người khác), gây khó khăn trong việc xác định đúng doanh thu khi khai báo với cơ quan thuế.
Đặc biệt, đối với thương nhân bán sỉ tại các chợ đầu mối và chợ hạng 1 trên địa bàn thành phố, cơ quan thuế địa phương chưa xác định rõ họ có thuộc đối tượng phải sử dụng HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế hay không, khiến các ban quản lý chợ lúng túng trong triển khai.
Theo Sở Công Thương TP.HCM, để nâng cao hiệu quả hoạt động của các chợ dân sinh, thời gian qua Sở đã liên tục triển khai nhiều nhóm giải pháp.
Trong đó, đối với việc triển khai HĐĐT từ máy tính tiền, Sở đã có công văn gửi các cơ quan chuyên môn và UBND dân địa phương phối hợp hướng dẫn, hỗ trợ kịp thời.
Sở tiếp tục ghi nhận các ý kiến, kiến nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét một lộ trình triển khai thực hiện quy định mới về HĐĐT, bảo hiểm xã hội một cách linh hoạt, được phân kỳ theo từng nhóm đối tượng nhằm tạo điều kiện cho các hộ kinh doanh thích ứng dần.
Đồng thời, cần có cơ chế hỗ trợ chi phí điện, nước, phí thu gom vận chuyển rác, chi phí trang bị máy móc và miễn phí dịch vụ xuất hóa đơn. Giải pháp này nhằm đảm bảo an sinh xã hội và tăng sức cạnh tranh cho tiểu thương so với các điểm kinh doanh tự phát.
"Đặc biệt, phải kiên quyết giải tỏa dứt điểm các điểm kinh doanh tự phát xung quanh chợ và ngăn chặn tình trạng này phát sinh mới"-Sở Công Thương nhấn mạnh.
TÚ UYÊN