Để Việt Nam là quốc gia có trách nhiệm trong thực hiện các cam kết quốc tế về môi trường
Tham gia thảo luận, Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai Lý Tiết Hạnh bày tỏ sự đồng thuận cao với kết quả giám sát theo nội dung Báo cáo.
Theo đại biểu (ĐB) Lý Tiết Hạnh, bối cảnh biến đổi khí hậu, địa chất mạnh mẽ, phức tạp, khó lường như hiện nay đã làm phát sinh nhiều vấn đề, tạo khoảng cách lớn giữa lý thuyết và thực tiễn.
Theo Phó Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai Lý Tiết Hạnh, cần có chính sách dài hơi, hấp dẫn hơn trong việc khuyến khích người dân phát triển rừng trồng cây gỗ lớn. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh
Suốt nhiều thập kỷ qua, thủy điện và hệ thống hồ đập đóng vai trò rất lớn trong phát triển kinh tế-xã hội, đảm bảo sản xuất điện năng sạch, tái tạo, ổn định lưới điện, điều tiết lưu lượng nước, hỗ trợ kiểm soát lũ lụt và duy trì, cung cấp mức nước ổn định ở các khu vực hạ lưu.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, những thay đổi lớn về địa hình, địa chất, hạ tầng… đã làm nảy sinh nhiều vấn đề, điển hình nhất là khi xảy ra mưa lũ, lượng nước tự nhiên đổ về vùng trũng, hạ lưu luôn vượt quá mức chứa của hồ, đập.
Bên cạnh đó, như ở tỉnh Gia Lai, nhiều hồ chứa nước có tuổi đời non nửa thế kỷ, đã xuống cấp, rất lo nguy cơ xảy ra “lũ kép”, rò rỉ, vỡ… Do đó, rất cần những tiêu chuẩn kỹ thuật cho mạng lưới hồ đập, thủy điện hiện nay.
Liên quan đến công tác bảo vệ và phát triển rừng, ĐB Hạnh cho biết hiện trong quy hoạch, tỷ lệ rừng sản xuất chiếm 51,5%. Việc phát triển rừng sản xuất đã tạo sinh kế rất lớn cho người dân, nhất là ở các vùng đặc biệt khó khăn.
“Tuy nhiên, trên thực tế, vòng đời khai thác của nhiều loại cây trồng thường ngắn; khi hết chu kỳ thì khai thác trắng. Giữa giai đoạn khai thác trắng và trồng mới, vai trò và chức năng bảo vệ môi trường hầu như không còn. Chưa kể có nhiều loại cây có giá trị kinh tế cao nhưng khả năng cải tạo đất rất thấp, nhưng vẫn được chọn để trồng và phát triển vì mục tiêu kinh tế”-ĐB Hạnh phân tích.
Vì vậy, muốn bảo vệ môi trường bền vững và sinh kế bền vững, cần có chính sách dài hơi, hấp dẫn hơn trong việc khuyến khích người dân phát triển rừng trồng cây gỗ lớn.
Trong khi đó, trong quá trình phát triển kinh tế phải thực hiện chuyển đổi rừng. Trong thực tế, có những cánh rừng được đánh giá là rừng nghèo. Tuy nhiên, với vị trí địa lý, điều kiện thổ nhưỡng ở đó, để có một cánh rừng có khi phải trải qua hàng chục, thậm chí hàng trăm năm. Khoảnh rừng được hình thành chính là để bảo vệ, tạo sinh thái cho chính khu vực, địa chất, địa hình đó. Hiệu quả mang lại của nó không gì có thể so sánh được.
Vì vậy, để nâng cao hiệu quả trong chuyển đổi rừng, cần cân nhắc đánh giá thật sát đối với từng khoảnh rừng; tính toán lợi ích kinh tế - lợi ích môi trường bền vững khi quyết định chuyển đổi rừng và trồng rừng thay thế.
Từ những vấn đề đặt ra, ĐB Lý Tiết Hạnh kiến nghị Quốc hội, Chính phủ cần rà soát những vấn đề đã và đang tác động mạnh đến địa hình, địa chất, khí hậu; đời sống, sức khỏe, tính mạng của người dân và sự phát triển bền vững của đất nước, của toàn cầu hiện nay. Có những nghiên cứu, đánh giá tác động trở lại thật kỹ lưỡng, từ đó bổ sung các quy định pháp luật liên quan, các quy hoạch quốc gia, cụ thể hóa những quan điểm, tầm nhìn và định hướng lớn trong bảo vệ môi trường gắn với phát triển bền vững; thực hiện tốt vai trò của Việt Nam là một quốc gia có trách nhiệm trong thực hiện các cam kết quốc tế về môi trường.
Thúc đẩy hình thành các tổ chức trung gian thu gom, tái chế chất thải
Ở một khía cạnh khác, ĐB Lý Tiết Hạnh bày tỏ ủng hộ việc cần có các giải pháp đủ mạnh để khuyến khích các doanh nghiệp trong và ngoài nước khi đầu tư vào Việt Nam phải ưu tiên thực hiện cam kết về trách nhiệm của nhà sản xuất, nhập khẩu trong thu hồi, tái chế sản phẩm bao bì thải bỏ.
Đặc biệt, trong giai đoạn Việt Nam đang đẩy mạnh phát triển năng lượng tái tạo, việc thực hiện cam kết về việc thu gom chất thải đặc thù gắn với trách nhiệm tái chế của nhà sản xuất là rất cần thiết.
“Đồng thời, là một quốc gia có lợi thế về nông nghiệp, việc thực hiện hiệu quả quy định về thu gom tái chế đối với các sản phẩm như bao bì, chai lọ thuốc bảo vệ thực vật… sẽ góp phần quan trọng trong thúc đẩy kinh tế nông nghiệp của Việt Nam”-ĐB Hạnh nhận định.
Đại biểu kiến nghị cần thúc đẩy việc hình thành các tổ chức trung gian để thực hiện việc thu gom, tái chế và hình thành thị trường đủ hấp dẫn để thu hút các đơn vị tái chế chất thải.
Mặt khác, để phát huy hiệu quả Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam, cần xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 cụ thể.
ĐB Hạnh đề xuất có quy định hỗ trợ cho hoạt động tái chế sản phẩm bao bì theo khối lượng sản phẩm bao bì được tái chế; đảm bảo việc hỗ trợ công khai, minh bạch, đúng mục đích.
Bên cạnh đó, một yếu tố không thể thiếu, đó là sự ủng hộ, tự giác chấp hành của người dân. Hiện nay, trong Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 (điều 75 và Khoản 7 Điều 79) quy định chậm nhất đến ngày 31-12-2024, hộ gia đình, cá nhân phải hoàn thành phân loại chất thải rắn sinh hoạt. ĐB Hạnh kiến nghị cần xem xét sửa đổi quy định về thời gian áp dụng nội dung này, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật. Đồng thời, rà soát việc đầu tư hạ tầng, quy trình, cách thức thực hiện việc thu gom rác đã được phân loại để tạo thuận lợi nhất cho người dân.
MAI LÂM