Thí sinh trong buổi thi tốt nghiệp THPT năm 2025, sáng 27/6 (Ảnh: ĐẠI THẮNG)
Theo nhận xét của các giáo viên, năm 2025 đánh dấu bước chuyển mạnh mẽ trong kiểm tra đánh giá, với định hướng đặt trọng tâm vào phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, theo đó, đề thi tốt nghiệp THPT môn Vật lý năm nay cũng thể hiện rõ tinh thần này.
Đề Vật lý chính thức có cấu trúc 28 câu hỏi trắc nghiệm khách quan (40 lệnh hỏi; thực hiện trong thời gian 50 phút), được chia làm 3 phần: Phần I gồm 18 câu hỏi trắc nghiệm bốn lựa chọn; Phần II gồm 4 câu hỏi trắc nghiệm đúng sai (mỗi câu hỏi có 4 ý hỏi); Phần III gồm 6 câu hỏi trắc nghiệm trả lời ngắn.
"Nội dung đề thi bám sát yêu cầu cần đạt của Chương trình giáo dục phổ thông 2018 môn Vật lý, chủ yếu thuộc chương trình lớp 12, và một phần nhỏ kiến thức thuộc chương trình lớp 11", các giáo viên Tổ Vật lý, Hệ thống Giáo dục HOCMAI phân tích.
Tỷ lệ câu hỏi theo cấp độ tư duy Biết/ Hiểu/ Vận dụng khoảng 40%/ 30%/ 30%, tập trung đánh giá 3 thành phần của năng lực Vật lý: Nhận thức Vật lý; Tìm hiểu thế giới tự nhiên dưới góc độ Vật lý; Vận dụng kiến thức, kỹ năng đã học.
Theo phân tích của giáo viên, điểm khác biệt của đề môn Vật lý năm 2025 với các năm trước đó không chỉ ở cấu trúc đề thi và dạng thức câu hỏi mới (câu hỏi đúng sai và câu hỏi trả lời ngắn) mà chủ yếu ở nội dung và cách thức đặt câu hỏi theo xu hướng gắn kiến thức Vật lý với các bối cảnh có ý nghĩa, tạo ra tình huống thực tiễn và giàu giá trị giáo dục: Bối cảnh đời sống (Ảnh, ứng dụng thực tiễn, lệnh hỏi có ý nghĩa); Bối cảnh khoa học (Thí nghiệm, có mô hình, số liệu).
Cụ thể, câu 3,4,5,6 của phần III (Trắc nghiệm trả lời ngắn), mã đề 0220, bối cảnh liên quan đến những ứng dụng thực tế trong đời sống, câu 3 và 4 có tích hợp các nội dung liên quan đến lĩnh vực Hóa học. Các lệnh hỏi được thiết kế có chủ đích để đánh giá đúng năng lực tư duy suy luận và giải quyết vấn đề của học sinh.
Câu 3, 4 phần II (Trắc nghiệm đúng sai) của mã đề 0220 lấy bối cảnh là các mô hình thí nghiệm trong chủ đề Từ trường và Vật lý nhiệt. Để nắm rõ các thiết bị đo, mô hình hiện tượng, đòi hỏi học sinh đọc hiểu và xử lý dữ liệu khoa học như một người làm thí nghiệm.
Bên cạnh đó, đề thi xuất hiện một số câu hỏi tích hợp kiến thức 11(câu 1 phần II tích hợp kiến thức về Sóng), đòi hỏi học sinh phải biết vận dụng kiến thức nền tảng ở lớp dưới để phân tích hiện tượng và giải quyết tình huống trong câu hỏi có bối cảnh thuộc kiến thức lớp 12. Cách tiếp cận này thể hiện định hướng đánh giá theo mạch nội dung của chương trình mới.
Một điểm mới đáng chú ý trong đề thi tốt nghiệp THPT năm nay là dạng câu hỏi chùm – một ngữ liệu đi kèm 2 câu hỏi thành phần. Thí dụ, chùm câu hỏi 2,3 và chùm câu hỏi 4,5 của phần III, mã đề 0220, các câu liên tiếp cùng xoay quanh một chủ đề giúp đánh giá năng lực tư duy theo chuỗi: Từ hiểu ngữ cảnh nhận diện hiện tượng thực hiện tính toán giải thích hoặc so sánh kết quả.
Đề thi tốt nghiệp THPT môn Vật lý năm 2025 cho thấy rõ sự thay đổi tư duy đánh giá trong giáo dục phổ thông. Đây là căn cứ quan trọng giúp học sinh và giáo viên điều chỉnh phương pháp học – dạy theo hướng tích cực, chủ động, tăng cường yếu tố ứng dụng, thực hành.
Với học sinh các khóa sau, đặc biệt là học sinh lớp 12 năm học 2025–2026, việc học cần theo hướng hiểu bản chất vật lý – vận dụng linh hoạt – gắn kiến thức với thực tiễn.
"Việc chuẩn bị sớm, hệ thống hóa kiến thức theo mạch nội dung chương trình, tăng cường kỹ năng đọc hiểu dữ liệu, phân tích bối cảnh và tư duy tích hợp liên môn sẽ là chìa khóa giúp học sinh không chỉ vượt qua kỳ thi tốt nghiệp, mà còn làm chủ tri thức vật lý để ứng dụng vào học tập, đời sống và các lĩnh vực khoa học–công nghệ trong tương lai", giáo viên đưa ra tư vấn.
THANH XUÂN