Bộ Tài chính đề xuất 9 trường hợp được miễn phí bảo vệ môi trường đối với nước thải. Ảnh minh họa
Sửa đổi từ quy định hiện hành
Theo Điều 5 Nghị định số 53/2020/NĐ-CP, hiện có nhiều đối tượng được miễn phí BVMT đối với nước thải như: nước xả ra từ nhà máy thủy điện; nước biển dùng trong sản xuất muối; nước thải sinh hoạt tại các địa bàn chưa có hệ thống cấp nước sạch; nước làm mát không tiếp xúc với chất gây ô nhiễm; nước mưa chảy tràn; nước thải từ phương tiện đánh bắt thủy sản; nước thải của hệ thống xử lý tập trung khu đô thị đạt chuẩn môi trường.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính nhận định một số quy định đã bộc lộ bất cập, chưa sát với thực tế hoặc có nguy cơ chồng chéo với quy định khác. Dự thảo Nghị định mới đề xuất làm rõ phạm vi, bổ sung hoặc điều chỉnh tiêu chí đối tượng được miễn nhằm đảm bảo minh bạch, tránh thu phí trùng lặp.
Đối với quy định “nước xả ra từ nhà máy thủy điện”, Bộ Tài chính cho biết thực tế có nhiều loại nước thải khác nhau: nước qua tua-bin phát điện; nước sinh hoạt; nước rỉ nhiễm dầu từ khu vực máy móc… Trong đó, một số loại có thể chứa chất gây ô nhiễm. Do đó, để làm rõ loại nước thải nào từ các nhà máy thủy điện được miễn phí, Bộ Tài chính đề xuất sửa quy định này tại dự thảo Nghị định như sau: "Nước xả ra từ các nhà máy (đập, hồ) thủy điện (không bao gồm nước thải từ các hoạt động cơ khí, kỹ thuật, tổ chức, vận hành khác của nhà máy có tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm)".
Quy định hiện hành miễn phí BVMT đối với nước thải sinh hoạt ở tất cả các xã, kể cả địa bàn đã phát triển, không còn khó khăn. Bộ Tài chính cho rằng điều này chưa phù hợp khi điều kiện kinh tế – xã hội đã thay đổi và bộ máy hành chính được sắp xếp lại từ 1/7/2025.
Dự thảo mới thu hẹp đối tượng: chỉ miễn phí cho nước thải sinh hoạt của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân ở các xã có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn theo pháp luật đầu tư và ở các địa bàn chưa có hệ thống cấp nước sạch hoặc tự khai thác nước.
Hiện Nghị định số 53/2020/NĐ-CP miễn phí đối với “nước làm mát” không tiếp xúc với chất gây ô nhiễm, có đường thoát riêng. Tuy nhiên, một số nhà máy sử dụng nước làm mát để xử lý khí thải nhưng không có đường thoát riêng, gây khó khăn trong xác định lưu lượng. Dự thảo Nghị định sửa thuật ngữ thành “nước trao đổi nhiệt” theo đúng quy định pháp luật về BVMT để đồng bộ và dễ áp dụng.
Đặc biệt, Bộ Tài chính bổ sung miễn phí cho nước thải từ hoạt động sản xuất, chế biến được tái sử dụng theo quy định pháp luật về môi trường, nhằm khuyến khích mô hình kinh tế tuần hoàn, tiết kiệm tài nguyên nước.
Bộ Tài chính cũng đề xuất bỏ yêu cầu “đạt tiêu chuẩn môi trường” đối với miễn phí nước thải của hệ thống xử lý tập trung khu đô thị, vì đây vốn là nghĩa vụ bắt buộc theo Luật BVMT. Đồng thời, bổ sung miễn phí đối với hệ thống thoát nước và xử lý nước thải sinh hoạt tại các khu chung cư, cụm dân cư, khu đô thị mới – những hạng mục đầu tư bắt buộc theo luật.
Ngoài ra, để tránh thu trùng phí BVMT với hoạt động khai thác khoáng sản, dự thảo bổ sung miễn phí cho “nước thải từ hoạt động khai thác khoáng sản” (trừ cơ sở sản xuất, chế biến khoáng sản), do đặc thù chủ yếu là nước mưa chảy tràn hoặc hòa lẫn trong nguồn nước tự nhiên.
9 trường hợp được miễn phí BVMT đối với nước thải
Dự thảo Nghị định liệt kê cụ thể 9 trường hợp miễn thu phí:
- Nước xả ra từ các nhà máy (đập, hồ) thủy điện (không bao gồm nước thải từ các hoạt động cơ khí, kỹ thuật, tổ chức, vận hành khác của nhà máy có tiếp xúc với các chất gây ô nhiễm).
- Nước biển dùng vào sản xuất muối xả ra.
- Nước thải sinh hoạt của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân ở địa bàn xã có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo quy định của pháp luật đầu tư; nước thải của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân ở địa bàn chưa có hệ thống cung cấp nước sạch hoặc tự khai thác nước để sử dụng.
- Nước trao đổi nhiệt (nước làm mát) theo quy định pháp luật về bảo vệ môi trường.
- Nước mưa tự nhiên chảy tràn.
- Nước thải từ các phương tiện đánh bắt thủy sản của ngư dân.
- Nước thải của các hệ thống xử lý nước thải tập trung khu đô thị theo quy định pháp luật về thoát nước và xử lý nước thải và nước thải của hệ thống thoát nước và xử lý nước thải (sinh hoạt) của các khu chung cư cao tầng, cụm chung cư, khu dân cư tập trung (khu đô thị mới) theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.
- Nước thải từ hoạt động khai thác khoáng sản (trừ cơ sở sản xuất, chế biến khoáng sản).
- Nước thải từ hoạt động sản xuất, chế biến được tái sử dụng theo quy định của pháp luật về môi trường.
Mây Hạ