Trình bày tờ trình, Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết, so với Pháp lệnh Dân số, dự luật đã bổ sung các quy định về các chính sách, biện pháp để duy trì mức sinh thay thế, giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh.
Dự thảo đề cập việc hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi, phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi, cung cấp, xử lý thông tin, thông báo, tố giác hành vi xâm phạm, cản trở người cao tuổi thực hiện các quyền hợp pháp để thích ứng với già hóa dân số.
Ngoài ra, thực hiện tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn và sàng lọc, chẩn đoán, điều trị trước sinh và sơ sinh để nâng cao chất lượng dân số...
Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Quốc hội
Đáng chú ý, để duy trì mức sinh thay thế, dự luật đưa ra nhiều biện pháp.
Dự thảo đề xuất tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai. Cụ thể, phụ nữ được nghỉ thêm 1 tháng; nam giới được nghỉ thêm 5 ngày làm việc khi vợ sinh con. Ngoài ra, phụ nữ sinh đủ 2 con hoặc nam giới có 2 con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã chết được ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội. Chính phủ quy định nội dung và mức hỗ trợ tối thiểu.
Căn cứ điều kiện kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ và khả năng cân đối ngân sách, chính quyền địa phương quy định đối tượng, nội dung và mức hỗ trợ bảo đảm mức hỗ trợ không thấp hơn mức hỗ trợ do Chính phủ quy định.
Dự thảo đặt mục tiêu giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh. Trong đó, quy định khuyến khích đưa nội dung không trọng nam hơn nữ, không lựa chọn giới tính khi sinh vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư.
Đáng chú ý, dự thảo nêu đình chỉ đối với người hành nghề y có hành vi công bố, thông báo, tiết lộ thông tin về giới tính thai nhi cho khách hàng trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính theo quy định của Bộ Y tế. Việc đình chỉ hành nghề thực hiện theo quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh.
Ngoài ra, cấm lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, trừ trường hợp xác định giới tính phục vụ chẩn đoán và điều trị các bệnh di truyền liên quan đến giới tính. Khuyến khích đưa nội dung "không trọng nam hơn nữ", "không lựa chọn giới tính khi sinh" vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư.
Đề xuất có chính sách hỗ trợ tài chính cho các cặp vợ chồng vô sinh
Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, có ý kiến đề nghị bổ sung đánh giá tác động quy định tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai dưới góc nhìn từ doanh nghiệp và chính người lao động.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh phát biểu tại phiên họp chiều nay. Ảnh: Quốc hội
Bởi việc tăng quyền lợi về chế độ nghỉ thai sản cho các cặp vợ chồng có thể gây e ngại cho chủ sử dụng lao động khi tuyển dụng lao động nữ. Cần có chính sách hay giải pháp để cân bằng, hài hòa lợi ích giữa các bên.
Có ý kiến cho rằng, vẫn còn một bộ phận người chưa tham gia bảo hiểm y tế sẽ không được Quỹ bảo hiểm y tế chi trả khám thai định kỳ, sinh con. Do đó, Thường trực Ủy ban đề nghị quy định biện pháp hỗ trợ khám thai định kỳ, sinh con đối với những phụ nữ chưa tham gia bảo hiểm y tế tại dự luật, đồng thời quy định thống nhất giữa các luật.
Thường trực Ủy ban cũng đề nghị nghiên cứu quy định theo hướng hỗ trợ tài chính đối với phụ nữ sinh đủ 2 con, trong đó nhóm phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi ở mức hỗ trợ cao hơn...
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng phát biểu. Ảnh: Quốc hội
Phát biểu ý kiến, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, tỷ suất sinh năm 2024 ở TPHCM chỉ có 1,39 con/phụ nữ và vấn đề này gắn với nguyên nhân chi phí sinh hoạt cao. Do vậy, bên cạnh chính sách đã đề ra, ông đề nghị có biện pháp tổng thể, căn cơ, lâu dài để người dân kết hôn, sinh đủ hai con, đảm bảo mức sinh thay thế.
Bên cạnh đó, số lượng người được hỗ trợ còn thấp, do đó, ông đề xuất có chính sách hỗ trợ tài chính cho các cặp vợ chồng vô sinh; kiểm soát chặt chẽ phá thai vì lựa chọn giới tính thai nhi.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải nhận định hiện nay, không chỉ những người đã kết hôn ngại sinh, sinh ít mà thậm chí có hiện tượng là ngại kết hôn và không có điều kiện tài chính để kết hôn. Nguyên nhân là giá nhà quá cao, chi phí giáo dục, y tế của con cái rất cao…
Từ đó, bà Hải cho rằng, không chỉ có chính sách hỗ trợ, khuyến khích đối với người sinh đủ 2 con mà còn cần có chính sách khuyến khích người trẻ kết hôn và sinh con. Bà đề nghị các chính sách hỗ trợ không chỉ với phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi mà hỗ trợ cả những phụ nữ sinh con trước năm 30 tuổi.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải phát biểu. Ảnh: Quốc hội
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đề nghị cần phải tăng cường mức sinh thay thế theo chủ trương của Đảng. Theo Chủ tịch Quốc hội, việc sinh đủ 2 con giảm áp lực già hóa dân số và phù hợp quyền con người. “Hiện nay, cán bộ công chức, viên chức đã cho phép sinh tới con thứ ba, không phải thi hành kỷ luật”, Chủ tịch Quốc hội cho hay.
Trần Thường