Hút vốn ngoại
Nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi theo tiêu chí của FTSE Russell ngay năm nay là mục tiêu được Chính phủ đề cập trong Đề án nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam phê duyệt cách đây một tháng. Về dài hạn, đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu đạt tiêu chí "thị trường mới nổi" của MSCI và "thị trường mới nổi tiên tiến" của FTSE Russell.
Kết quả đạt được là nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính; sự phối hợp chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước và các bộ, ngành liên quan; sự đồng hành của các Sở giao dịch, Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán (VSDC), các thành viên thị trường, cơ quan thông tấn, báo chí; cũng như sự hỗ trợ quý báu từ Ngân hàng Thế giới, các chuyên gia của FTSE và các định chế đầu tư toàn cầu.
Theo các công ty chứng khoán, với việc được nâng hạng, thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ tự động được thêm vào các bộ chỉ số quan trọng của FTSE, thu hút dòng vốn lớn từ các quỹ đầu tư thụ động (ETF) trên toàn cầu.
Bà Đỗ Minh Trang, Giám đốc Phân tích, CTCK ACB (ACBS) đánh giá, sau khi được nâng hạng lên Thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE, TTCK Việt Nam có thể thu hút 2 dòng vốn. Cụ thể, dòng vốn thụ động tự động phân bổ tại ngày hiệu lực. Các quỹ ETF toàn cầu như FTSE Emerging Markets ETF, iShares Core MSCI EM ETF, hay Vanguard FTSE EM ETF sẽ tự động phân bổ cho Việt Nam theo tỷ trọng trong rổ thị trường mới nổi.
ACBS ước tính có thể thu hút từ 600 triệu USD - 1,5 tỷ USD, trong đó lớn nhất là Vanguard FTSE Emerging Markets ETF - quỹ lớn nhất hiện nay đang giao dịch theo chỉ số FTSE Emerging Index - đang quản lý khoảng 100 tỷ USD. Với tỷ lệ phân bổ cho thị trường Việt Nam là khoảng 0,6% thì dòng vốn từ Vanguard có thể lên tới 600 triệu USD. Nếu tính toàn bộ quỹ thụ động check theo FTSE EM và FTSE Asia, con số này có thể lên tới 1,5 tỷ USD. Tuy nhiên, thời điểm hiệu lực để TTCK Việt Nam chính thức được tính vào ETF là tháng 9/2026.
Chuyên gia ACBS cũng nhìn nhận, nhóm cổ phiếu được hưởng lợi trực tiếp là nhóm bluechip có room ngoại lớn, thanh khoản cao như VCB, VHM, VNM, HPG, STB, FPT, SSI…
“Sau nâng hạng, Việt Nam được đưa vào danh sách quan tâm của hàng trăm quỹ đầu tư chủ động (active funds) có tiêu chí đầu tư vào thị trường mới nổi”, bà Đỗ Minh Trang chia sẻ và cho biết, dòng vốn này có tính ổn định và dài hạn hơn, tập trung vào các doanh nghiệp có triển vọng kết quả kinh doanh tích cực, thông tin minh bạch, quản trị tốt. Khẩu vị ưa thích của các quỹ đầu tư chủ động thường là nhóm cổ phiếu ngân hàng, tiêu dùng bán lẻ, hạ tầng, công nghệ…
Đối với dòng vốn từ các quỹ đầu tư chủ động, ACBS cũng dự báo thu hút từ 3 - 7 tỷ USD. Đây là con số khó ước đoán vì phụ thuộc vào nhu cầu đầu tư từng thời kỳ của các quỹ, trong đó có nhiều quỹ đã và đang hiện diện ở Việt Nam. Nghiên cứu từ FTSE và World bank cũng dự báo rằng, việc được nâng hạng, dòng vốn chủ động vào Việt Nam có thể lên tới 7 tỷ USD, nhưng thời gian hấp thụ sẽ kéo dài từ 3 - 5 năm.
Mặc dù các quỹ chủ động có thể bắt đầu giải ngân ngay sau khi có thông tin nâng hạng hoặc sau khi có kết quả rà soát vào tháng 3/2026, nhưng hành động của các quỹ đầu tư chủ động phụ thuộc nhiều vào bức tranh vĩ mô của Việt Nam. Trong đó, các yếu tố quan trọng nhất là khả năng tăng trưởng GDP trong những năm tới, tốc độ mất giá của VND, nền định giá của VN-Index nói chung và các cổ phiếu nói riêng sẽ là những yếu tố chính tác động tới quyết định đầu tư của các quỹ chủ động. Phân loại thị trường mới nổi chỉ là điều kiện cần đầu tiên giúp TTCK Việt Nam bước qua ngưỡng cửa của thị trường vốn tiềm năng này.
Tương tự, HSBC cũng ước tính, giá trị mua ròng của khối ngoại sau khi thị trường Việt Nam được nâng hạng có thể đạt từ 3,4 tỷ USD (tương ứng tỷ trọng 0,6% trong rổ EM) trong kịch bản cơ sở đến 10,5 tỷ USD (tỷ trọng 1,5% tương đương Indonesia) trong kịch bản tốt. Dòng tiền ETF có thể giải ngân gần như ngay lập tức, trong khi các quỹ chủ động sẽ phân bổ dần.
Sau khi được nâng hạng TTCK, Việt Nam sẽ tiếp tục làm gì?
Đây cũng là câu hỏi được nhiều chuyên gia đặt ra vào lúc này. Bước tiếp theo sau khi được nâng hạng lên thị trường mới nổi của FTSE sẽ là nâng hạng lên thị trường mới nổi theo phân loại của MSCI. Ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch CTCK SSI nhìn nhận, nâng hạng chỉ là bước khởi đầu, điều quan trọng là cạnh tranh sòng phẳng ở FTSE và tiến bước tới MSCI.
Nghị định số 245/2025/NĐ-CP ngày 11/9/2025 và Quyết định số 2014/QĐ-TTg ngày 12/9/2025 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án Nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam đã vạch rõ quyết tâm của Chính phủ là hướng tới đạt chuẩn MSCI Emerging vào năm 2030.
Hiện tại, Việt Nam vẫn chưa nằm trong danh sách theo dõi (Watchlist) của MSCI Emerging. Xét về các tiêu chí để nâng hạng đối với MSCI, Việt Nam mới chỉ đáp ứng hơn nửa số lượng tiêu chí (vốn nghiêm ngặt hơn so với FTSE). Trong kịch bản tốt nhất, ngay cả khi MSCI đưa Việt Nam vào danh sách theo dõi trong đợt phân loại kế tiếp vào tháng 6/2026, thì mục tiêu nâng hạng khả thi nhất sẽ là từ năm 2028 - 2030.
Hoàng Anh