Khi cái lạnh mùa đông phủ xuống khắp nước Mỹ và tiền điện trở thành gánh nặng lớn hơn trong ngân sách, hầu hết người dân vẫn dựa vào các nguồn sưởi truyền thống như dầu sưởi, khí đốt tự nhiên hoặc lò sưởi điện. Song với một số trường hợp hiếm hoi, hoạt động đào tiền mã hóa lại đang tạo ra hơi ấm.
Nếu ý tưởng này thành công, nhiệt từ việc khai thác tiền mã hóa có thể được dùng rộng rãi để sưởi ấm căn phòng và các tòa nhà trong tương lai.
Hãy bắt đầu với những điều cơ bản: Công suất tính toán của hoạt động đào tiền mã hóa tạo ra rất nhiều nhiệt, phần lớn thường bị thải ra ngoài không khí. Theo hãng môi giới tài sản số K33, ngành khai thác Bitcoin tạo ra khoảng 100 TWh nhiệt mỗi năm, đủ để sưởi ấm toàn bộ Phần Lan.
Lượng năng lượng bị lãng phí này trong một ngành vốn tiêu thụ rất nhiều điện, đang thúc đẩy các doanh nhân tìm cách tái sử dụng nguồn nhiệt đó cho nhà ở, văn phòng hoặc những địa điểm khác, đặc biệt trong những tháng có thời tiết giá lạnh.
Một giàn khai thác Bitcoin được sử dụng để sưởi ấm một tòa nhà rộng 223 m² - Ảnh: CNBC
Trong đợt rét đậm đầu năm 2025, tờ The New York Times đã đánh giá HeatTrio, một máy sưởi 900 USD đồng thời là thiết bị đào Bitcoin. Một số người khác tận dụng nhiệt từ việc đào tiền mã hóa tại nhà để sưởi ấm toàn bộ không gian sống.
“Tôi từng thấy những bộ đào Bitcoin chạy êm trong tầng áp mái, với luồng nhiệt được dẫn vào hệ thống thông gió của ngôi nhà để giảm chi phí sưởi. Đây là cách tận dụng thông minh thứ mà vốn dĩ sẽ bị lãng phí. Khai thác và tận dụng nhiệt là ví dụ khác cho thấy thợ đào tiền mã hóa có thể trở thành đối tác năng lượng, nếu biết sáng tạo”, theo Jill Ford, Giám đốc điều hành Bitford Digital - công ty khai thác Bitcoin bền vững tại thành phố Dallas (Mỹ).
Giải pháp này không phải lúc nào cũng giúp tiết kiệm tiền điện, bởi chi phí phụ thuộc vào giá điện địa phương và tốc độ đào tiền mã hóa của thiết bị, nhưng việc khai thác có thể tạo ra lợi nhuận bù lại chi phí sưởi.
“Chi phí vẫn bằng với việc sưởi ấm nhà bình thường, nhưng lợi ích cộng thêm là bạn đang đào Bitcoin”, Jill Ford nói.
Chỉ cần một máy đào tiền mã hóa, thậm chí mẫu máy cũ, là đủ. Các thợ đào đơn lẻ có thể tham gia các nhóm đào để chia sẻ sức mạnh tính toán và nhận được khoản thanh toán tương ứng, giúp lợi nhuận ổn định hơn và thay đổi bài toán kinh tế.
“Ý tưởng sử dụng máy đào tiền mã hóa hoặc GPU (bộ xử lý đồ họa) để sưởi ấm nhà là rất thú vị về mặt lý thuyết, vì hầu hết năng lượng tiêu thụ cho tính toán đều được giải phóng dưới dạng nhiệt”, Andrew Sobko, nhà sáng lập Argentum AI - công ty đang tạo ra thị trường chia sẻ sức mạnh tính toán, cho hay.
Tuy nhiên, ông nói thêm rằng ý tưởng này hợp lý nhất trong các môi trường lớn hơn, đặc biệt là ở những vùng khí hậu lạnh hơn hoặc các tòa nhà có nhiều người hoặc nhiều thiết bị, chẳng hạn trung tâm dữ liệu, nơi nhiệt từ hoạt động tính toán có tiềm năng để thu hồi và dùng lại ở quy mô công nghiệp.
Để mô hình này hoạt động, bạn không thể chở nhiệt đi bằng xe tải hay tàu hỏa, thay vào đó phải xác định nơi nào cần nhiệt từ quá trình tính toán và dẫn nhiệt đến đó, chẳng hạn bằng cách đặt các GPU ở khu công nghiệp hay tòa nhà dân cư.
“Chúng tôi đang hợp tác với các đối tác đã chuyển hướng nhiệt từ hoạt động tính toán vào hệ thống sưởi tòa nhà và thậm chí làm ấm nhà kính nông nghiệp. Đó là nơi mà lợi ích kinh tế và môi trường thực sự có ý nghĩa. Thay vì cố gắng di chuyển nhiệt về nơi cần, bạn đưa các thiết bị tính toán đến gần nơi mà lượng nhiệt đó phát huy giá trị”, Andrew Sobko nói thêm.
Sự hoài nghi
Có những người cho rằng hệ thống sưởi ấm gia đình bằng tiền mã hóa sẽ không hiệu quả.
Derek Mohr, giảng viên tại Trường Kinh doanh Simon thuộc Đại học Rochester (Mỹ), nói tương lai của việc sưởi ấm nhà cửa không nằm ở tiền mã hóa và ngay cả ngành công nghiệp khai thác cũng đầy vấn đề.
Theo Derek Mohr, việc khai thác Bitcoin ngày nay đã quá chuyên biệt, nên một máy tính gia đình, thậm chí là mạng lưới máy tính, gần như không có cơ hội đào được khối Bitcoin nào. Các trang trại đào Bitcoin sử dụng những chip chuyên dụng được thiết kế để khai thác nhanh hơn nhiều so với máy tính cá nhân.
“Dù việc khai thác Bitcoin tại nhà, và trong mạng lưới máy tính gia đình, từng mang lại chút thành công cách đây 10 năm, nhưng giờ không còn khả thi nữa. Những thiết bị đào Bitcoin mà tôi thấy thực chất giống những máy sưởi bình thường, dùng điện của bạn để làm nóng phòng, không phải cách hiệu quả để sưởi ấm nhà. Đúng là đào Bitcoin tạo ra nhiều nhiệt, nhưng cách duy nhất để đưa nhiệt đó vào nhà là dùng chính điện của bạn”, Derek Mohr nhận định.
Ông cũng lưu ý rằng dù chạy máy tính liên tục có thể tạo nhiệt, khả năng đào được Bitcoin gần như bằng không.
“Ý kiến của tôi là mô hình này không khả thi, chỉ tận dụng điều nhiều người muốn nghe về việc đào Bitcoin tạo ra nhiệt và lợi nhuận, để gieo hy vọng sai lầm rằng cá nhân có thể hưởng lợi”, theo Derek Mohr.
Tuy vậy, một số chuyên gia cho rằng việc dùng các máy đào cắm là chạy (plug-and-play) độc lập có thể giúp mô hình này khả thi hơn theo thời gian. Họ cho rằng ít nhất thì lợi ích kinh tế và môi trường của việc tận dụng lượng nhiệt lớn từ quá trình đào tiền mã hóa vẫn đáng để nghiên cứu.
“Ta có thể làm gì với lượng nhiệt dư này? Sưởi nhà, đun nước, thậm chí làm ấm bể bơi. Nhờ đó, hiệu suất sử dụng điện tổng thể sẽ cao hơn”, Nikki Morris, Giám đốc điều hành Viện Năng lượng Ralph Lowe thuộc Đại học Texas Christian (Mỹ), nói.
Bà cho rằng khái niệm “sưởi ấm bằng tiền mã hóa” còn rất mới, hầu hết mọi người chưa hiểu cách vận hành hay tác động rộng hơn của nó. “Đó là điều khiến nó thú vị. Ở Đại học Texas Christian, chúng tôi nhìn thấy cơ hội giúp mọi người hiểu cả khía cạnh kỹ thuật và tính khả thi về kinh doanh với các đối tác trong ngành”, Nikki Morris chia sẻ với hãng tin CNBC.
Nikki Morris cho biết thêm: “Vì việc đào tiền mã hóa tạo ra tài sản kỹ thuật số có thể giao dịch được, nên sẽ mở ra một nguồn doanh thu mới từ việc tiêu thụ điện. Nguồn điện này có thể đến từ lưới điện, khí đốt tự nhiên, năng lượng Mặt trời, gió hoặc pin. Hãy tưởng tượng một khu căn hộ có hệ thống khai thác vừa tạo ra tiền mã hóa vừa sinh nhiệt sử dụng được. Điều đó mở ra cơ hội cho đổi mới năng lượng phân tán đến với nhiều đối tượng hơn, một phương pháp có thể bổ sung cho các hệ thống sưởi hiện có và các chiến lược năng lượng tái tạo”.
Vẫn còn nhiều câu hỏi cần nghiên cứu, chẳng hạn hiệu quả ở các quy mô khác nhau, cách tích hợp với các nguồn năng lượng khác, quy định pháp lý và tác động tổng thể đến môi trường. “Tuy nhiên, khi công nghệ này phát triển, việc sưởi ấm bằng tiền mã hóa không nên chỉ được xem là một điều thú vị, mà còn là dấu hiệu nhỏ cho thấy sự hòa nhập ngày càng mạnh giữa hệ thống năng lượng số với năng lượng vật lý trong tương lai”, Nikki Morris nói.
Thử nghiệm sưởi ấm bằng Bitcoin trong đời thực
Tương lai sưởi ấm bằng tiền mã hóa có thể đang diễn ra tại thị trấn Challis (bang Idaho, Mỹ), nơi công ty Softwarm của nhà sáng lập Cade Peterson đang tái sử dụng nhiệt từ Bitcoin để chống chọi với cái rét mùa đông.
Nhiều cửa hàng và doanh nghiệp trong thị trấn đang thử dùng thiết bị của Softwarm để vừa đào tiền mã hóa vừa sưởi ấm. Tại cửa hàng rửa xe TC Car, Truck and RV Wash, người chủ từng tốn 25 USD mỗi ngày để làm ấm khu rửa xe nhằm tan tuyết và làm ấm nước.
“Máy sưởi truyền thống tiêu thụ năng lượng nhưng không mang lại lợi nhuận. Họ lắp máy đào Bitcoin và thu về nhiều tiền hơn chi phí vận hành”, Cade Peterson kể. Một công ty bê tông công nghiệp cũng giảm được hóa đơn 1.000 USD mỗi tháng để làm nóng bồn 2.500 gallon (khoảng 9.462 lít) nhờ dùng nhiệt từ hoạt động khai thác Bitcoin.
Cade Peterson tự sưởi ấm ngôi nhà của mình bằng thiết bị đào Bitcoin suốt hai năm rưỡi và tin rằng hầu hết tương lai mọi thứ sẽ được sưởi bằng lượng nhiệt này. “Vài năm nữa bạn sẽ đến cửa hàng của Home Depot mua một máy nước nóng có cổng dữ liệu và nước sẽ được làm nóng bằng Bitcoin”, ông nói.
Home Depot là tập đoàn bán lẻ đa quốc gia của Mỹ, chuyên về các sản phẩm và dịch vụ cải thiện nhà cửa, gồm vật liệu xây dựng, thiết bị gia dụng, dụng cụ, sản phẩm trang trívà dịch vụ lắp đặt.
Sơn Vân