EVN đề xuất phạt nếu lắp điện mặt trời mái nhà không thông báo: Bộ Công Thương nói gì?

3 giờ trướcBài gốc

Mới đây, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã đề xuất bổ sung quy định xử phạt hành chính các tổ chức, cá nhân lắp điện mặt trời tự sản xuất, tự tiêu thụ nhưng không thông báo, không đăng ký.

Lý do phải thông báo/đăng ký, theo EVN, đây không phải là thủ tục "xin – cho", mà là điều kiện cần thiết để hệ thống điện quốc gia vận hành ổn định. Việc đăng ký hay thông báo giúp khôi phục lại bức tranh phụ tải đúng với nhu cầu. Nhờ đó, ngành điện có thể chuẩn bị nguồn cung ổn định trong những thời điểm không có nắng.

Tuy nhiên, đề xuất này của EVN ngay lập tức nhận được nhiều luồng ý kiến, trong đó có những phản ứng gay gắt từ dư luận.

“Tôi lắp chỉ dùng trong gia đình, không nối lưới, sao lại phải đăng ký?”

Trước đề xuất của EVN, nhiều người dân, đặc biệt là các hộ gia đình đã, đang và có ý định lắp điện mặt trời mái nhà để tự sử dụng, tự tiêu thụ thắc mắc: Vì sao người dân tự đầu tư để phục vụ gia đình, không kinh doanh mà phải đăng ký với cơ quan điện lực? Chúng tôi không đấu nối vào lưới điện thì sao bắt phải đăng ký...

Đề xuất của EVN đang thu hút sự quan tâm của người dân.

Không chỉ người dân, một số chuyên gia cũng rất quan tâm trước đề xuất này của EVN. Trao đổi với PLO, Chuyên gia năng lượng Ngô Đức Lâm, nguyên Phó Viện trưởng Viện Năng lượng (Bộ Công Thương), cho rằng cần phân biệt rõ hai trường hợp.

Một là điện mặt trời mái nhà có nối lưới (như trường hợp ban ngày dùng điện mặt trời, nhưng ban đêm lấy điện từ lưới hoặc bán lại phần dư thừa), thì khi đó cần đăng ký vì có thể ảnh hưởng đến an toàn, cân bằng hệ thống điện.

Tuy nhiên, nếu hộ dân không nối lưới, tức là lắp đặt để tự sản tự tiêu, không bán điện, không ảnh hưởng đến lưới điện quốc gia thì việc yêu cầu đăng ký hay xử phạt nếu không đăng ký, là không hợp lý. Người dân lắp cho nhu cầu của mình thì phải được khuyến khích, chứ không nên gây rào cản.

Ông Lâm nhấn mạnh đề xuất của EVN sẽ làm giảm động lực lắp đặt điện mặt trời, đi ngược lại chính sách khuyến khích phát triển năng lượng tái tạo mà chúng ta đang rất cần trong bối cảnh thiếu điện. Trong khi chủ trương chung của Đảng và Nhà nước, thể hiện tại Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị, là khuyến khích xã hội hóa phát triển năng lượng tái tạo, xóa bỏ độc quyền trong khâu bán điện, tạo cạnh tranh bình đẳng.

Tại sao cần gửi thông báo đến Sở Công Thương, đơn vị điện lực?

Một chuyên gia khác trong lĩnh vực điện mặt trời cho rằng vì có ảnh hưởng đến công tác vận hành, an toàn và chất lượng điện năng nên tại Nghị định 58/2025 đã quy định rất rõ các tổ chức, cá nhân, hộ gia đình phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản xuất, tự tiêu thụ, kể cả trong trường hợp không hoặc có đấu nối lên hệ thống điện quốc gia, không bán điện dư, đều phải thông báo đến Sở Công Thương, đơn vị điện lực.

Ông cũng lý giải việc cần phải gửi thông báo đến đơn vị điện lực, dù cho người dân lắp điện mặt trời có pin lưu trữ là vì hệ thống điện mặt trời có đấu nối với lưới điện hoạt động và hiệu quả chi phí sử dụng điện, bộ biến tần quang điện (inverter) đều cần đấu nối với lưới điện. Tuy nhiên inverter có khả năng tạo ra sóng hài do cấu trúc mạch điện tử bên trong sử dụng các linh kiện chuyển đổi điện áp.

Sóng hài này là kết quả của các bộ nghịch lưu chuyển đổi điện một chiều (DC) từ tấm quang điện thành điện xoay chiều (AC), dẫn đến dòng điện ngõ ra không hoàn toàn hình sin mà bao gồm cả sóng cơ bản và các sóng hài bậc cao.

Bên cạnh đó theo quy định tại Điều 8 Thông tư số 05/2025 của Bộ Công Thương, tổng biến dạng sóng hài điện áp cấp hạ áp tối đa là 8%, biến dạng riêng lẻ tối đa 5%; tổng biến dạng sóng hài dòng điện cấp hạ áp tối đa 20% nếu phụ tải nhỏ hơn 50kW, biến dạng riêng lẻ tối đa 15%.

Các nhà sản xuất inverter uy tín đều đáp ứng tiêu chuẩn về sóng hài này. Tuy nhiên, đối với các inverter không đạt chất lượng có thể gây ra tổn thất năng lượng làm tăng nhiệt độ thiết bị, nhiệt độ tăng cao và dòng điện không sin có thể làm giảm tuổi thọ, tạo ra nhiễu điện từ, ảnh hưởng đến hoạt động của các thiết bị điện.

Mặt khác trên lưới điện phân phối có hệ thống điện mặt trời mái nhà dọc phát tuyến, nếu không được thống kê, tính toán hợp lý thì trong thời điểm công suất vượt mức yêu cầu của các tải tại chỗ, sẽ xuất hiện hiện tượng dòng công suất ngược từ vị trí điện mặt trời mái nhà về hướng trạm trung gian, gây ra các ảnh hưởng lớn đến công tác vận hành của điện lực.

Đơn cử, như tăng tổn thất và gây ra quá tải ở các đoạn dây gần cuối phát tuyến; quá áp dọc đường dây phân phối, và ảnh hưởng hoạt động các thiết bị điều áp lưới phân phối và các thiết bị bảo vệ lưới…

Hay tình trạng mất cân bằng pha. Vì việc lắp đặt các nguồn điện mặt trời mái nhà thường theo nhu cầu của các chủ hộ tiêu thụ, trong đó có các hộ tiêu thụ điện một pha. Nếu không được kiểm soát từ phía điện lực thì sẽ dẫn đến khả năng mất cân bằng pha, nhất là vào các thời điểm điện mặt trời phát công suất cao vượt quá công suất phụ tải tại chỗ.

“Do vậy, việc gửi thông báo có lắp đặt điện mặt trời mái nhà đến đơn vị điện lực giúp đơn vị điện lực chủ động hơn trong công tác vận hành, hoạt động cung cấp điện được ổn định, tránh gián đoạn và giảm các chi phí phải thiết kế, đầu tư sửa chữa lưới điện”- chuyên gia này cho biết.

Bộ Công Thương đang xem xét, cân nhắc

Trao đổi với PLO, ông Trần Hoài Trang, Phó Cục trưởng Cục Điện lực (Bộ Công Thương), cho biết hình thức lắp điện mặt trời tự sản xuất – tự tiêu thụ có nhiều quy mô khác nhau, không chỉ riêng hộ gia đình. Nếu chỉ ở quy mô hộ gia đình, thường chỉ ở công suất nhỏ, nhưng cũng có những xí nghiệp, đơn vị lắp với quy mô lớn.

“Hiện nay, các Sở Công Thương đang rà soát toàn bộ hệ thống điện mặt trời trước đây chưa đăng ký. Trong quá trình này phát hiện một số trường hợp chưa đảm bảo an toàn cháy nổ, chưa thông báo để cơ quan quản lý nắm được, hoặc thậm chí một số vi phạm các quy định, nhưng lại chưa có chế tài xử lý.

"Do đó, EVN mới có đề xuất trên. Hiện bộ đang xem xét, cân nhắc vì ngành điện là ngành đặc thù, kinh doanh có điều kiện. Kể cả hệ thống nhỏ cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thống lớn” - ông Trang nói.

PLO tiếp tục đặt câu hỏi: “Người dân thắc mắc nên có quy định công suất vượt bao nhiêu mới phải thông báo hay không?”.

Thông tin lại, Phó Cục trưởng Cục Điện lực cho biết: “Bộ vẫn đang cân nhắc, xem xét từ hai phía trước khi tham mưu chính sách để đảm bảo phù hợp thực tiễn, giảm thiểu các thủ tục hành chính rườm rà cho người dân, đồng thời đảm bảo hài hòa giữa quản lý của nhà nước và đảm bảo an toàn…”.

Theo ông Trang, hiện bộ cũng đang xây dựng quyết định của Thủ tướng về hỗ trợ phát triển điện mặt trời, cả về vốn và kỹ thuật. Chủ trương là khuyến khích, không phải cấm đoán hay gây khó dễ.

“Hiện thủ tục thông báo với Sở Công Thương địa phương rất đơn giản, chỉ cần thông báo, không phải xin phép. Còn đương nhiên khi lắp đặt, hộ gia đình phải đảm bảo an toàn, phòng chống cháy nổ, môi trường. Sau này sẽ có hậu kiểm” - ông Trang nói.

AN HIỀN

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/evn-de-xuat-phat-neu-lap-dien-mat-troi-mai-nha-khong-thong-bao-bo-cong-thuong-noi-gi-post870393.html