Giá trị tư tưởng, tầm vóc lịch sử Bản Tuyên ngôn Độc lập

6 giờ trướcBài gốc

Bác Hồ đọc Tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình.

Tuyên ngôn Độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo và đọc trước quốc dân đồng bào cả nước ngày 2/9/1945 là một văn kiện chính trị, pháp lý vô cùng quan trọng; một áng văn lập quốc vĩ đại, mẫu mực trong kho tàng văn học Việt Nam. Với kết cấu ba phần rõ ràng: Nêu nguyên lý, dẫn chứng, tuyên bố; Tuyên ngôn Độc lập chuẩn xác về lập luận, chặt chẽ về logic và hàm súc về ngôn từ, dồi dào cảm xúc, mang tầm vóc nhân loại. Mở đầu Tuyên ngôn Độc lập, Bác không dùng lời hô hào cảm tính, mà trích dẫn hai bản tuyên ngôn kinh điển gồm Tuyên ngôn Độc lập của nước Mỹ năm 1776 và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của cách mạng Pháp năm 1791 để đặt nền móng pháp lý cho quyền độc lập dân tộc. Đây là nghệ thuật dẫn chứng sắc sảo và đầy bản lĩnh, mượn chính lý tưởng của các nước phương Tây từng xâm lược Việt Nam, để khẳng định chính nghĩa cho cách mạng Việt Nam.

Ngay sau phần dẫn lý, Tuyên ngôn Độc lập trình bày một cách mạnh mẽ và đầy đủ những tội ác mà thực dân Pháp đã gây ra ở nước ta hơn 80 năm, từ áp bức chính trị, bóc lột kinh tế đến chia rẽ dân tộc, phá hoại đoàn kết. Bác viết: “Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học. Chúng thẳng tay chém giết những người yêu nước thương nòi của ta. Chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong những bể máu”, “Chúng dùng thuốc phiện, rượu cồn để làm cho nòi giống ta suy nhược”, “...chúng bóc lột dân ta đến tận xương tủy, khiến cho dân ta nghèo nàn, thiếu thốn, nước ta xơ xác, tiêu điều”... Không chỉ nêu tội trạng của thực dân Pháp, Bác còn khẳng định vai trò đóng góp của Nhân dân Việt Nam trong việc đánh bại phát xít Nhật và giành lại chính quyền, để từ đó bác bỏ hoàn toàn mọi âm mưu tái chiếm thuộc địa của Pháp.

Khép lại Tuyên ngôn Độc lập là tuyên bố mạnh mẽ: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”. Bản Tuyên ngôn Độc lập có giọng văn khiêm tốn nhưng cương quyết, ngôn từ giản dị nhưng đanh thép, thể hiện khí phách của một dân tộc không chịu làm nô lệ.

Nhìn từ góc độ chính trị, pháp lý, ông Hoàng Văn Vĩnh, nguyên Phó Chủ tịch Hội Luật gia tỉnh Thái Bình (cũ) chia sẻ: Tuyên ngôn Độc lập là văn bản tuyên bố chấm dứt vĩnh viễn chế độ thực dân ở Việt Nam; nó như một bản Hiến pháp mở đầu cho một nhà nước dân chủ nhân dân do chính Nhân dân làm chủ. Đây vừa là lời nói với đồng bào trong nước, vừa là thông điệp gửi tới toàn thế giới, khẳng định rằng, Việt Nam là một quốc gia độc lập, có chủ quyền, có chính thể riêng và đòi hỏi được công nhận trên trường quốc tế.

Trong bối cảnh năm 1945, khi đất nước vừa giành chính quyền, Tuyên ngôn Độc lập là một văn bản khai sinh, đồng thời là một “tấm khiên” chính trị và ngoại giao, chặn đứng âm mưu của các thế lực phản động trong và ngoài nước đang tìm cách phủ nhận nền độc lập của nước ta. Ông Nguyễn Bá Côn, nguyên Phó Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Thái Bình (cũ) chia sẻ: Tuyên ngôn Độc lập thể hiện tư tưởng lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về kết hợp nhuần nhuyễn giữa quyền con người và quyền dân tộc. Nếu các bản tuyên ngôn phương Tây thiên về cá nhân, thì bản tuyên ngôn của Việt Nam đặt quyền dân tộc làm trung tâm, đó là quyền được sống, được tự do, được mưu cầu hạnh phúc, không bị áp bức, nô lệ. Đây chính là bước phát triển về tư tưởng chính trị, từ tầm vóc cá nhân vươn lên giá trị cộng đồng và quốc gia.

80 năm đã trôi qua nhưng những câu chữ trong Tuyên ngôn Độc lập vẫn còn nguyên sức sống, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay khi đất nước ta bước vào thời kỳ hội nhập sâu rộng. Lời thề của cả dân tộc “quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy” trong Tuyên ngôn Độc lập vẫn luôn vang vọng trong từng hành động của mỗi chúng ta. Như Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định trong bài viết “Việt Nam vững bước tiến vào kỷ nguyên mới và những vấn đề đặt ra đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc”: Giữ vững độc lập trong kỷ nguyên mới không chỉ là bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, mà còn là bảo vệ chủ quyền trong tư tưởng, trong kinh tế, trong văn hóa, không gian mạng và niềm tin dân tộc. Chủ quyền hôm nay mở rộng về chiều sâu, mỗi người dân trở thành bức tường thành tinh thần, độc lập kinh tế là sức mạnh nội lực, văn hóa và tư tưởng là nền móng để đất nước phát triển bền vững.

Bản Tuyên ngôn Độc lập có giá trị xác lập nền tảng tư tưởng, lý tưởng và mục tiêu phát triển quốc gia. Tiến sĩ Đồng Quang Thái, Vụ Lý luận chính trị, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chia sẻ: 80 năm qua, tinh thần của Tuyên ngôn Độc lập vẫn là sợi chỉ đỏ dẫn đường, giúp dân tộc ta vượt qua mọi thử thách. Trong thời đại toàn cầu hóa và chuyển đổi số, những giá trị trong bản Tuyên ngôn Độc lập cần được vận dụng sáng tạo để bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ, bảo vệ Tổ quốc. Điều này đòi hỏi chúng ta phải kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội; đồng thời, chủ động xây dựng “lá chắn” vững chắc trên không gian mạng - nơi các thế lực thù địch tăng cường xuyên tạc, bóp méo lịch sử, gieo rắc hoài nghi, chia rẽ khối đại đoàn kết. Bảo vệ nền tảng tư tưởng hôm nay bên cạnh phản bác quan điểm sai trái, quan trọng hơn là lan tỏa những thông tin tích cực, bồi đắp niềm tin xã hội, khơi dậy khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc. Mỗi cán bộ, đảng viên và người dân cần trở thành một chiến sĩ kiên định về tư tưởng, tỉnh táo trước thông tin xấu độc, góp phần gìn giữ thành quả cách mạng, tiếp nối tinh thần bản Tuyên ngôn Độc lập trong mọi lĩnh vực của đời sống.

Giá trị của Tuyên ngôn Độc lập cũng thấm sâu trong công cuộc xây dựng xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Mọi cải cách thể chế, đổi mới quản trị quốc gia, phát triển bền vững hôm nay đều bắt nguồn từ lý tưởng mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt ra: Dân là chủ, dân làm chủ, quyền con người phải được tôn trọng, quyền mưu cầu hạnh phúc phải được bảo đảm. Trên quê hương Hưng Yên hôm nay, tinh thần “vì dân” trong Tuyên ngôn Độc lập đang được thể hiện rõ qua từng việc làm cụ thể. Sau khi Hưng Yên và Thái Bình hợp nhất và thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bộ máy nhà nước đã được tổ chức lại gọn nhẹ, hiệu quả hơn, chính quyền gần dân hơn, hiểu dân hơn và lo cho dân được nhiều hơn.

Trong bối cảnh thông tin xấu độc, xuyên tạc lịch sử lan truyền trên mạng xã hội, việc đọc lại Tuyên ngôn Độc lập giúp chúng ta, nhất là thế hệ trẻ hiểu đúng sự thật lịch sử, nâng cao lòng tự hào dân tộc và khơi dậy tinh thần trách nhiệm với đất nước. Từ Phố Hiến rộn ràng đến các làng quê ven sông, bên bờ biển Đông, từ công sở tới các xí nghiệp, tất cả chúng ta ai ai cũng đang cố gắng làm tròn phần việc của mình bằng tinh thần tự giác, kỷ luật và trách nhiệm. Đó cũng chính là cách chúng ta hôm nay gìn giữ và tiếp nối tinh thần của Tuyên ngôn Độc lập để nhân lên những giá trị tốt đẹp mà ông cha đã để lại, làm cho cuộc sống mỗi người dân ngày thêm ấm no, hạnh phúc, hướng tới một Hưng Yên văn minh, giàu đẹp cùng đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Khắc Duẩn

Nguồn Hưng Yên : http://baohungyen.vn/gia-tri-tu-tuong-tam-voc-lich-su-ban-tuyen-ngon-doc-lap-3184580.html