Giải bài toán thiếu hụt giao tĩnh tại Hà Nội

3 giờ trướcBài gốc

Áp lực đô thị

Theo thống kê chưa đầy đủ, tính đến cuối năm 2024 và đầu năm 2025, Hà Nội đang quản lý trực tiếp hơn 8 triệu phương tiện, trong đó có khoảng 1,1 triệu ô tô và gần 7 triệu xe máy. Nếu tính thêm khoảng 1,2 triệu phương tiện từ các tỉnh thành khác lưu thông mỗi ngày, áp lực lên hệ thống hạ tầng là vô cùng lớn.

Với tốc độ tăng trưởng ô tô cá nhân duy trì ở mức 10% mỗi năm, thực trạng giao thông tĩnh tại Hà Nội đang rơi vào tình trạng quá tải nghiêm trọng, bởi diện tích đất dành cho giao thông tĩnh tại các phường nội đô mới chỉ đáp ứng khoảng 10% nhu cầu thực tế.

Hạ tầng không theo kịp tốc độ gia tăng phương tiện khiến lòng đường nhiều tuyến đường tại Thủ đô bị sử dụng sai mục đích.

Tại các khu vực lõi như Hoàn Kiếm, Ba Đình hay Đống Đa, việc tìm một chỗ đỗ xe hợp pháp thường được ví như một cuộc “đi săn” đầy căng thẳng. Sự khan hiếm này dẫn đến hệ lụy tất yếu là tình trạng chiếm dụng lòng đường và vỉa hè. Nhiều tuyến phố vốn đã chật hẹp nay lại bị bóp nghẹt bởi những hàng dài xe ô tô xếp hàng dưới biển cấm, trong khi vỉa hè bị lấn chiếm khiến người đi bộ không còn lối đi an toàn, buộc phải đi xuống lòng đường, tiềm ẩn tai nạn giao thông.

Bên cạnh đó, các bãi xe tự phát và không phép mọc lên tại những khu đất trống, gầm cầu hoặc các dự án treo thu với mức giá cao. Những bãi xe này không chỉ gây thất thu ngân sách, làm mất trật tự đô thị mà còn tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cực cao khi không có hệ thống phòng cháy chữa cháy tiêu chuẩn.

Theo các chuyên gia, tình trạng này xuất phát từ nhiều nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan, trong đó quỹ đất nội đô cạn kiệt và chi phí giải phóng mặt bằng quá cao là rào cản lớn nhất. Việc thu hồi "đất vàng" để xây dựng bãi đỗ xe công cộng thường gặp trở ngại do chi phí đền bù khổng lồ, khiến các dự án khó triển khai đồng bộ.

Đáng chú ý, các chính sách thu hút đầu tư vào lĩnh vực giao thông tĩnh vẫn chưa đủ sức hấp dẫn đối với khối tư nhân. Xây dựng bãi xe ngầm hoặc cao tầng thông minh đòi hỏi vốn đầu tư gấp 5 - 10 lần bãi xe mặt đất, nhưng giá phí trông giữ lại bị khống chế để đảm bảo an sinh. Điều này khiến các nhà đầu tư e ngại vì thời gian thu hồi vốn có thể kéo dài hàng thập kỷ, thậm chí là bất khả thi nếu không có các dịch vụ thương mại đi kèm để bù lỗ.

Một nút thắt khác nằm ở việc thực thi quy hoạch khi nhiều dự án bãi đỗ xe dù đã có chủ trương từ lâu nhưng vẫn chỉ "nằm trên giấy". Đáng ngại hơn, có những trường hợp quỹ đất vốn được quy hoạch cho giao thông tĩnh nhưng sau đó lại bị điều chỉnh công năng sang mục đích thương mại hoặc nhà ở cao tầng. Điều này vô hình trung tạo nên một nghịch lý: nhà cao tầng mọc lên làm tăng dân số cơ học, trong khi không gian hạ tầng kỹ thuật lại bị thu hẹp ngày một lớn.

Đẩy mạnh quy hoạch hạ tầng ngầm và cao tầng

Bàn về thực trạng này, TS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch Phát triển Đô thị Việt Nam, cho rằng rào cản lớn nhất hiện nay không chỉ là thiếu đất mà còn là thiếu một cơ chế vận hành theo cơ chế thị trường. Trong đó, thành phố cần coi giao thông tĩnh là một ngành kinh tế hạ tầng để có những chính sách ưu đãi thực chất về thuế, phí và quyền khai thác thương mại cho các nhà đầu tư bãi xe ngầm và cao tầng.

Thiếu chỗ đỗ xe, nhiều phương tiện chấp nhận dừng đỗ phía sau biển cấm.

Cũng theo TS Đào Ngọc Nghiêm, Hà Nội cần quyết liệt hơn trong việc thực hiện nguyên tắc "xe phải có chỗ dừng". Điều này đồng nghĩa với việc kiên quyết không cấp phép cho các tòa nhà cao tầng nếu chủ đầu tư không đảm bảo năng lực tự đáp ứng chỗ đỗ xe theo đúng quy chuẩn xây dựng hiện hành. Đồng thời, việc "ngầm hóa" các bãi đỗ xe dưới công viên hay quảng trường phải được xem là giải pháp chiến lược. Việc tận dụng không gian ngầm không chỉ giúp hóa giải mâu thuẫn giữa bảo tồn không gian xanh và nhu cầu đỗ xe, mà còn là bước đi tất yếu của một đô thị nén hiện đại như Hà Nội.

Bên cạnh hạ tầng cứng, giải pháp "hạ tầng số" được xem là chìa khóa để tối ưu hóa nguồn lực hiện có. Việc số hóa dữ liệu giao thông tĩnh, tái khởi động các ứng dụng tìm kiếm chỗ đỗ thông minh sẽ giúp người dân biết trước vị trí còn trống, từ đó giảm thiểu tình trạng xe chạy lòng vòng gây ùn tắc và lãng phí nhiên liệu.

Ngoài ra, việc điều tiết bằng công cụ kinh tế cần được thực hiện quyết liệt hơn thông qua phân vùng phí trông giữ. Theo kinh nghiệm của nhiều đô thị lớn trên thế giới, việc áp mức phí cao tại khu vực trung tâm (vùng lõi) và giảm dần ra ngoại vi sẽ định hướng hành vi của người dân. Bởi, khi chi phí đỗ xe cá nhân trở nên đắt đỏ, người dân sẽ tự cân nhắc việc chuyển sang sử dụng phương tiện công cộng.

Tuy nhiên, mọi giải pháp về giao thông tĩnh sẽ trở nên vô nghĩa nếu giao thông động (hệ thống vận tải công cộng) không đủ mạnh. Giải pháp gốc rễ nhất vẫn là kiên trì ưu tiên cho giao thông công cộng và phương tiện xanh. Khi các tuyến đường sắt đô thị (Metro) như Cát Linh - Hà Đông và Nhổn - Ga Hà Nội được kết nối hoàn thiện với mạng lưới xe buýt điện phủ khắp thành phố, nhu cầu sử dụng xe cá nhân sẽ tự khắc giảm đi…

Nhiều chuyên gia nhìn nhận, để giải bài toán thiếu bãi đỗ xe tại Hà Nội không thể hoàn thành trong ngày một ngày hai, nhưng với sự quyết liệt trong hành động, minh bạch trong quy hoạch và sự đồng thuận của cộng đồng, Hà Nội hoàn toàn có thể kiến tạo một không gian đô thị văn minh.

Vân Nhi

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/giai-bai-toan-thieu-hut-giao-tinh-tai-ha-noi.949848.html