Giảm phát thải giao thông Hà Nội: Bài học từ London, Paris và Seoul

3 giờ trướcBài gốc

Sáng nay (15/11), chất lượng không khí tại nhiều điểm đo ở Hà Nội rơi vào ngưỡng xấu, gây hại cho sức khỏe tất cả mọi người. Các chuyên gia nhận định hiện tượng nghịch nhiệt khiến bụi và khí thải từ giao thông, xây dựng, sản xuất không thể khuếch tán, tạo nên đợt ô nhiễm nặng kéo dài.

Ngày 14/11, Bộ Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) đã làm việc với nhiều bộ ngành và Sở NN&MT Hà Nội về các biện pháp cấp bách xử lý ô nhiễm không khí. Cuộc họp diễn ra ngay trước khi Bộ trình Thủ tướng Kế hoạch hành động quốc gia về quản lý chất lượng không khí giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn đến 2045, cho thấy vấn đề kiểm soát khí thải đang bước vào giai đoạn then chốt.

Những điểm ô nhiễm nhất tại Hà Nội trong sáng nay. Ảnh: Chụp màn hình Iqair.

Theo Sở NN&MT, thành phố đang xây dựng cơ chế chuyển đổi phương tiện từ nhiên liệu hóa thạch sang xe thân thiện môi trường, đồng thời chuẩn bị triển khai vùng phát thải thấp từ ngày 1/7/2026. Tuy nhiên, việc chuyển đổi vẫn gặp trở ngại do hạ tầng giao thông chưa đồng bộ, khả năng kết nối giữa các khu vực còn hạn chế, khiến người dân khó thay đổi phương thức di chuyển.

Trong khi Hà Nội đang tìm “công thức phù hợp”, kinh nghiệm quốc tế cho thấy vùng phát thải thấp (LEZ) là một trong những công cụ hiệu quả nhất để giảm phát thải giao thông - nguyên nhân lớn nhất gây ô nhiễm không khí đô thị.

London (Anh) là minh chứng rõ ràng nhất. Từ cuối tháng 8/2023, Thị trưởng London đã mở rộng Khu vực phát thải cực thấp (ULEZ) trên tất cả các quận của London. Khu vực này rộng 1.500 km2 và bao phủ 9 triệu người, trở thành khu vực lớn nhất thế giới cùng loại. Ngay sau đó, số lượng phương tiện không đạt chuẩn giảm mạnh chỉ trong thời gian ngắn, kéo theo nồng độ NO2 tại các trục giao thông giảm đáng kể.

Biển báo Khu vực phát thải cực thấp (ULEZ) ở London. Ảnh: BBC.

Thành công của London nằm ở sự kết hợp giữa hệ thống camera giám sát tự động, tiêu chuẩn khí thải minh bạch và chương trình hỗ trợ đổi xe cho người thu nhập thấp. Khi quy định đủ rõ và việc thực thi đủ nghiêm, hành vi sử dụng phương tiện của người dân dịch chuyển rất nhanh.

Paris (Pháp) lại cho thấy tầm quan trọng của lộ trình giai đoạn và tính công bằng xã hội. Thành phố siết tiêu chuẩn khí thải từng bước trong phạm vi vùng phát thải thấp, đồng thời triển khai mạnh các gói hỗ trợ đổi xe cũ và khuyến khích người dân chuyển sang phương tiện sạch. Nhờ công bố sớm và giải thích rõ ràng mục tiêu, Paris giảm đáng kể phản ứng xã hội, đồng thời duy trì ổn định mức giảm NO2 tại những khu vực áp dụng.

Tại châu Á, Seoul (Hàn Quốc) áp dụng mô hình kết hợp giữa chính sách và công nghệ. Thành phố tạo ra “Green Transport Zone” - Khu vận tải xanh, sử dụng hệ thống nhận dạng biển số tự động để kiểm soát xe phát thải cao, đồng thời mở rộng mạng lưới giao thông công cộng và xe điện trong chiến lược “Clearer Seoul 2030”. Chính sự phối hợp này giúp Seoul duy trì hiệu quả giảm ô nhiễm lâu dài thay vì chỉ theo mùa.

Trở lại Hà Nội, từ kinh nghiệm quốc tế cho thấy, việc chuẩn bị cấm xe máy xăng trong Vành đai 1 từ 1/7/2026 là một bước đi táo bạo và phù hợp với xu hướng toàn cầu. Tuy nhiên, thành phố chỉ có thể thực sự giảm phát thải giao thông khi tạo ra điều kiện để người dân có lựa chọn thay thế thuận tiện và hợp lý. Điều đó đòi hỏi đầu tư mạnh vào vận tải công cộng, phát triển các điểm trung chuyển ngoại - nội đô, mở rộng không gian cho xe đạp và người đi bộ, đồng thời tạo ra cơ chế hỗ trợ người dân đổi xe.

Không khí tại Hà Nội ô nhiễm nghiêm trọng.

Hà Nội cũng cần coi dữ liệu và truyền thông công khai là một phần của giải pháp. Khi người dân được tiếp cận thông tin chất lượng không khí theo thời gian thực và hiểu rõ vì sao một con đường bị hạn chế phương tiện, họ sẽ dễ dàng chấp nhận thay đổi hành vi. Đây cũng là cách London và Paris giảm phản ứng xã hội, tránh việc chính sách bị hiểu sai hoặc thực thi nửa vời.

Đợt ô nhiễm những ngày qua cho thấy vấn đề không khí ô nhiễm ở Hà Nội không còn là hiện tượng thời tiết nhất thời, mà là hệ quả tích tụ của phát thải và quy hoạch giao thông trong nhiều năm. Khi nghịch nhiệt xuất hiện, toàn bộ ô nhiễm giao thông bị giữ lại ngay sát mặt đất, đẩy chất lượng không khí xuống mức nguy hại - và vòng lặp này sẽ tiếp diễn nếu không xử lý tận gốc nguồn thải...

Lộc Liên

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/giam-phat-thai-giao-thong-ha-noi-bai-hoc-tu-london-paris-va-seoul-post1796390.tpo