Chuyển đổi số trong giáo dục đang là một xu thế tất yếu, đặc biệt sự bùng nổ của công nghệ thông tin đang ngày càng thúc đẩy quá trình chuyển đổi số trong giáo dục ở nước ta. Với mục tiêu hỗ trợ giáo viên và học sinh trong công cuộc chuyển đổi số của ngành, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã triển khai hệ thống sách giáo khoa điện tử kết hợp với nguồn học liệu số phong phú, giúp nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập.
Loạt lợi ích khi sử dụng sách giáo khoa điện tử
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Nguyễn Văn Toàn - Giáo viên môn Địa lý kiêm Bí thư Đoàn Trường Dự bị đại học Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, học tập kết hợp (blended learning) là một trong những xu hướng học tập tương lai, nơi mà sách giáo khoa điện tử và các tài nguyên số được sử dụng song song, hài hòa với sách giáo khoa truyền thống và các phương pháp dạy học trực tiếp.
Theo đó, các sản phẩm sách giáo khoa điện tử của Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam với nhiều tính năng nổi bật, bám sát chương trình học của Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đáp ứng kịp xu thế của thời đại, giúp phụ huynh yên tâm về tính chính xác và tính sư phạm của nội dung.
Đáng chú ý, trang taphuan.nxbgd.vn của Nhà Xuất bản Giáo dục Việt Nam là một trong những nền tảng học liệu trực tuyến, giúp học sinh vừa được học tập vừa được thực hành.
Không chỉ là trang số hóa sách giấy, taphuan.nxbgd.vn còn là một “hệ sinh thái giáo dục số”, hỗ trợ hiệu quả cho cả quá trình dạy của giáo viên và quá trình học tập của học sinh.
Tại đây, sách giáo khoa điện tử giúp học sinh có trải nghiệm thú vị thông qua việc xem văn bản, hình ảnh, âm thanh, video và đồ họa tương tác, giúp nội dung bài học trở nên hấp dẫn và phong phú hơn.
Bên cạnh đó, giáo viên cũng có thể đổi mới phương pháp giảng dạy và tối ưu hóa công việc soạn giảng với nguồn học liệu đa dạng và tiết kiệm được thời gian chuẩn bị bài giảng thông qua việc sử dụng sách điện tử trên trang web này.
Thầy Nguyễn Văn Toàn - Giáo viên môn Địa lý kiêm Bí thư Đoàn Trường Dự bị đại học Thành phố Hồ Chí Minh. Ảnh NVCC.
Dưới góc nhìn chuyên môn về sách điện tử trong giảng dạy môn Địa lý, thầy Toàn cho rằng, sách điện tử giúp việc dạy và học trở nên sinh động và hiệu quả, bởi Địa lý là môn học có tính trực quan và liên tục cập nhật cao.
Thông qua sách điện tử, giáo viên có thể truy cập vào những số liệu mới nhất thay vì các số liệu đã cũ như trong sách in, đảm bảo bài giảng luôn chính xác và phù hợp với thực tế.
Cùng với đó, sách điện tử cũng giúp học sinh có thể xem video, tương tác với mô hình 3D để hiểu rõ bản chất của sự vật, hiện tượng và tiếp thu các khái niệm trừu tượng trở nên đơn giản, gần gũi hơn.
Ngoài ra, học sinh cũng có thể xem lại bài giảng, ôn tập kiến thức hay khám phá thêm các nội dung mở rộng ở bất cứ đâu, mọi lúc, mọi nơi trên thiết bị thông minh, rèn luyện các kỹ năng số để phục vụ cho học tập.
Cùng chia sẻ về lợi ích của việc sử dụng sách giáo khoa điện tử, cô Nguyễn Quỳnh Anh - Giáo viên Trường Tiểu học, Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Ngôi Sao Hoàng Mai (Hà Nội) cho rằng, nhờ tính tương tác và khả năng cập nhật nhanh chóng, sách giáo khoa điện tử giúp học sinh chủ động hơn trong học tập cũng như dễ dàng khám phá tri thức mới.
Đồng thời, giáo viên cũng có thêm nguồn tài nguyên phong phú để thiết kế bài giảng hấp dẫn, bồi dưỡng phẩm chất và hình thành năng lực cho từng cá nhân học sinh. Đây chính là nền tảng để xây dựng một môi trường giáo dục hiện đại, linh hoạt và bền vững.
Cô Nguyễn Quỳnh Anh - Giáo viên Trường Tiểu học, Trung học cơ sở và Trung học phổ thông Ngôi Sao Hoàng Mai (Hà Nội). Ảnh NVCC.
Cô Quỳnh Anh cũng cho biết, để thuận tiện cho giảng dạy, hiện cô cũng thường xuyên sử dụng sách giáo khoa điện tử trên trang taphuan.nxbgd.vn của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Đây là nền tảng cung cấp học liệu số, sách bài tập, cùng các nội dung tập huấn và bồi dưỡng giáo viên.
"Thông qua sách điện tử trên trang taphuan.nxbgd.vn, tôi có thể soạn giảng dễ dàng hơn so với trước đây, đồng thời, các bài giảng cũng trở nên linh hoạt, sinh động và nhận về nhiều phản hồi tích cực của học sinh.
Trang web này cũng rất hữu ích với học sinh, bởi thông qua việc sử dụng sách điện tử, học sinh không chỉ mở ra trải nghiệm học tập đầy hứng thú, mà còn đảm bảo chất lượng để “học” được đi đôi với “hành”. Khi vừa được học lí thuyết, vừa thực hành bài tập trực tuyến, học sinh sẽ được hình thành thói quen tự học và kĩ năng làm việc độc lập rất hiệu quả.
Cùng với sự đồng hành của giáo viên và phụ huynh, học sinh cũng có thể tự đánh giá được sự tiến bộ, những điểm mạnh, điểm yếu của bản thân. Từ đó, các em có thể tự xây dựng kế hoạch cá nhân và điều chỉnh phương pháp học tập của mình.
Mặc dù không phủ nhận tầm quan trọng và giá trị của sách in truyền thống, nhưng sách điện tử mang lại những trải nghiệm thú vị và mới mẻ hơn cho người sử dụng như tích hợp hình ảnh rõ nét, thu phóng tùy ý. Kiến thức nhờ đó mà cũng “chạm” được đến học sinh một cách tự nhiên và gần gũi nhất", cô Quỳnh Anh bày tỏ.
Sách nên ứng dụng trí tuệ nhân tạo và tiến tới cá nhân hóa quá trình học tập cho học sinh
Theo thầy Nguyễn Văn Toàn, chuyển đổi số đang mở ra nhiều cơ hội mới, mang lại lợi ích thiết thực cho ngành giáo dục. Sách giáo khoa điện tử là một trong những công cụ điển hình góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập.
Tuy nhiên, việc khai thác và phát huy hiệu quả vai trò của sách điện tử cần được thực hiện theo kế hoạch cụ thể đi kèm với các giải pháp đồng bộ.
Đối với các trường học, cần quan tâm đầu tư đồng bộ vào hạ tầng công nghệ và thiết bị, cũng như chú trọng đào tạo và bồi dưỡng năng lực số cho đội ngũ giáo viên. Đồng thời, nên tìm hiểu, nghiên cứu để có thể chủ động theo điều kiện thực tiễn tại trường, kết hợp linh hoạt giữa sách giáo khoa điện tử và phương pháp truyền thống.
Ngoài ra, trường học cũng cần có sự hướng dẫn ban đầu cho học sinh và phụ huynh về cách sử dụng nền tảng công nghệ một cách khoa học, sử dụng thiết bị thông minh đúng mục đích học tập.
Đối với học sinh, các em cần cân bằng thời gian học trên máy tính và các hoạt động thể chất, vui chơi ngoài trời. Học sinh nên chủ động làm thêm bài tập, xem các video mô phỏng và tìm kiếm, khám phá các tài liệu liên kết để mở rộng bài học.
Sách giáo khoa điện tử góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập. Ảnh minh họa: Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
Còn theo cô Nguyễn Quỳnh Anh, trong bối cảnh chuyển đổi số trong giáo dục diễn ra ngày càng mạnh mẽ, để phát huy được vai trò của sách điện tử, trường học cần đảm bảo được các điều kiện kỹ thuật và hạ tầng.
Cụ thể, cần trang bị hoặc có chính sách hỗ trợ để học sinh có thể tiếp cận các thiết bị học phù hợp như: máy tính bảng, laptop, hoặc các thiết bị đọc sách chuyên dụng,... duy trì và bảo trì các thiết bị dùng chung tại trường.
Đồng thời, xây dựng thư viện số hoặc một nền tảng học tập trực tuyến (LMS) thân thiện, dễ sử dụng, nơi học sinh có thể dễ dàng tìm kiếm, tải xuống và quản lý các đầu sách điện tử của mình. Đảm bảo sách có bản quyền và được sắp xếp khoa học.
Ngoài ra, nên tổ chức các buổi tập huấn để giáo viên làm chủ công nghệ, biết cách tích hợp sách điện tử vào bài giảng (ví dụ: khai thác các tính năng tương tác, đa phương tiện) và hướng dẫn học sinh cách khai thác tối ưu nguồn tài liệu này.
Cô Quỳnh Anh cũng kỳ vọng rằng, để nâng cao chất lượng, sách giáo khoa điện tử nên được tích hợp sâu các bài tập tương tác kéo thả, điền từ,... cung cấp thêm video minh họa thí nghiệm hoặc các sự kiện lịch sử.
Mặt khác, có thể nghiên cứu ứng dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích dữ liệu kết quả học tập giúp cá nhân hóa lộ trình học tập của học sinh. Từ đó, sách điện tử sẽ tự động đề xuất các bài tập tăng cường, tài liệu bổ trợ hoặc nhắc nhở ôn tập phù hợp với điểm mạnh/yếu của từng cá nhân.
Mạnh Dũng