Chiều nay, 23/10, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam TP Hà Nội tổ chức Hội nghị phản biện xã hội đối với dự thảo Nghị quyết của Hội đồng nhân dân TP quy định một số chính sách đầu tư, hỗ trợ thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội trên địa bàn TP Hà Nội.
Đề nghị bổ sung cơ chế giám sát cộng đồng, ngăn ngừa lợi dụng chính sách
Trình bày dự thảo, đại diện Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, Nghị quyết quy định việc thực hiện sử dụng ngân sách TP để đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng kỹ thuật, khung hạ tầng xã hội thiết yếu, đấu nối hạ tầng kỹ thuật trong và ngoài dự án; hỗ trợ công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng (GPMB), hỗ trợ tái định cư tại các dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội độc lập trên địa bàn TP quy định tại điểm b Khoản 2 Điều 29 của Luật Thủ đô, điểm g Khoản 2 Điều 85 Luật Nhà ở 2023.
Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hà Nội Phạm Anh Tuấn chủ trì Hội nghị
Tại Hội nghị, các chuyên gia, nhà khoa học đều cho rằng, việc ban hành Nghị quyết là cần thiết và cấp bách. Nghị quyết là yêu cầu pháp lý bắt buộc để cụ thể hóa cơ chế đặc thù được giao tại điểm b Khoản 2 Điều 29 Luật Thủ đô năm 2024 về sử dụng ngân sách đầu tư hạ tầng và điểm g Khoản 2 Điều 85 Luật Nhà ở năm 2023 về ban hành cơ chế hỗ trợ.
Về cơ sở thực tiễn, theo nhiều ý kiến, Hà Nội đang đối mặt áp lực rất lớn về nhu cầu nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, công nhân, cán bộ, công chức. Việc phát triển nhà ở xã hội đang gặp khó khăn vướng mắc về GPMB, lợi nhuận thấp… khiến nhà đầu tư không mặn mà. Trong khi, TP mới đạt dưới 20% mục tiêu nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2025 và cần thúc đẩy để hoàn thành chỉ tiêu 37.500 căn giai đoạn 2026-2030 do Chính phủ giao. Do đó, Nghị quyết được xem là động lực chiến lược thúc đẩy phát triển đô thị bao trùm, bền vững.
Nhận định cơ chế giám sát quy định trong dự thảo đã bảo đảm công khai, minh bạch và việc triển khai thực hiện hỗ trợ kịp thời, đúng đối tượng, song các đại biểu đề nghị bổ sung cơ chế giám sát cộng đồng thông qua Ủy ban MTTQ Việt Nam TP và thiết lập báo cáo bắt buộc định kỳ (hằng quý) về tiến độ, vốn hỗ trợ, số lượng căn hộ bàn giao. Đồng thời, cần xây dựng cơ chế hậu kiểm giá bán/giá thuê để ngăn ngừa việc lợi dụng chính sách, nhằm hỗ trợ đúng đối tượng và đạt hiệu quả; có biện pháp giám sát chặt chẽ, hiệu quả để kiểm soát được vấn đề giá bán nhà ở xã hội.
Đáng chú ý, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn dân chủ pháp luật (Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội) Phạm Ngọc Thảo cho rằng cần có sự đánh giá rõ hơn về kết quả thực hiện chương trình nhà ở xã hội của Hà Nội trong những năm vừa qua, nêu rõ những ưu, nhược điểm và khó khăn, bất cập cần khắc phục, trên cơ sở đó để đề xuất cơ chế chính sách mới phù hợp hơn nhằm khuyến khích nhà đầu tư và người dân. Cùng đó, cần làm rõ hơn kết quả khảo sát, lấy ý kiến đóng góp vào dự thảo Nghị quyết ra sao, nhất là của các doanh nghiệp.
Các chuyên gia, nhà khoa học nêu ý kiến đóng góp vào dự thảo Tờ trình, dự thảo Nghị quyết về quy định một số chính sách đầu tư, hỗ trợ thực hiện dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội trên địa bàn Hà Nội
Phản biện về đối tượng áp dụng trong dự thảo, TS. Nguyễn Tiến Dĩnh - Ủy viên Ủy ban T.Ư MTTQ Việt Nam, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về kinh tế (Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội) đề nghị đưa người dân thuộc đối tượng được mua nhà ở xã hội (người diện hưởng chính sách xã hội, người có thu nhập thấp, người nghèo, công nhân KCN...) vào đối tượng áp dụng để họ thấy được hưởng chính sách của Nhà nước cũng như thực hiện giám sát.
Cũng đề cập đối tượng thụ hưởng và điều kiện được hưởng, PGS.TS Bùi Thị An - Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn kinh tế (Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội) nêu quan điểm, mặc dù có mở rộng đối tượng nhà ở xã hội trong Nghị định 261/2025/NĐ-CP (như người thu nhập thấp, độc thân có thu nhập không quá 20 triệu đồng/tháng), nhưng với dự thảo Nghị quyết của HĐND TP vẫn chưa rõ liệu điều kiện thu nhập, tiêu chí được thuê/mua nhà ở xã hội sẽ thực sự phù hợp thực tế của người lao động trẻ, công nhân, thuê nhà.
“Nếu tiêu chí quá khắt khe hoặc thủ tục quá phức tạp, người cần nhà vẫn khó tiếp cận”- chuyên gia này thẳng thắn bày tỏ.
Tăng cường giám sát, bảo đảm hiệu quả đầu tư công
Kết luận Hội nghị, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Phạm Anh Tuấn trân trọng cảm ơn, tiếp thu các ý kiến sâu sắc, tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà khoa học đóng góp vào dự thảo Tờ trình của UBND TP và dự thảo Nghị quyết của HĐND TP Hà Nội. Các ý kiến đều khẳng định việc ban hành Nghị quyết là cần thiết, cấp bách, yêu cầu tất yếu để cụ thể hóa cơ chế đặc thù được giao tại Luật Thủ đô năm 2024 về đầu tư hạ tầng và Luật Nhà ở năm 2023 về cơ chế hỗ trợ.
Đại diện Sở Xây dựng Hà Nội tiếp thu các ý kiến phản biện tại Hội nghị
Theo ông Phạm Anh Tuấn, đây cũng là đòn bẩy chiến lược nhằm tháo gỡ điểm nghẽn, tạo động lực mạnh mẽ để TP hoàn thành chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, giữ vững ổn định và nâng cao chất lượng cuộc sống cho Nhân dân Thủ đô. Dự thảo cơ bản đã bảo đảm cơ sở khoa học, tham khảo kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn với những chính sách hỗ trợ rõ ràng, cụ thể, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư có uy tín tham gia.
Về quy định cụ thể tiêu chí hỗ trợ, các ý kiến đề nghị bổ sung quy định chi tiết các tiêu chí như vị trí, tổng mức đầu tư, mức độ khó khăn về GPMB để làm căn cứ xác định tỷ lệ % hỗ trợ ưu đãi nhưng trong giới hạn không vượt quá 50%, tránh việc áp dụng tùy tiện, nguy cơ dẫn đến tiêu cực; làm rõ công khai nguồn vốn đầu tư công trung hạn dành riêng cho nhà ở xã hội độc lập và tỷ lệ chi từ nguồn thu quỹ đất 20-25% của dự án nhà ở thương mại.
Tuy nhiên, về cơ chế hậu kỳ và cơ chế giám sát cộng đồng, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP đề nghị cơ quan soạn thảo xem xét, thiết lập cơ chế hậu kiểm để kịp thời phát hiện và ngăn ngừa các hành vi lợi dụng chính sách, bảo đảm hiệu quả đầu tư công; đồng thời tiếp tục phát huy vai trò của Ban TTND và Ban CTMT ở cơ sở nhằm tăng cường giám sát việc thực hiện hiệu quả Nghị quyết.
Linh Chi