Những thách thức lớn của giao thông Thủ đô
Hà Nội hiện có hơn 8 triệu dân cùng hơn 1,2 triệu người thường xuyên học tập, làm việc trên địa bàn, với trên 9 triệu phương tiện. Với quy mô này, giao thông Thủ đô đang chịu áp lực rất lớn, thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông vào giờ cao điểm.
Theo các nghiên cứu của JICA và Viện Chiến lược GTVT, ùn tắc giao thông gây thiệt hại cho Hà Nội 1,2 – 1,5 tỷ USD mỗi năm. Nếu không có đột phá mạnh mẽ, Hà Nội có nguy cơ rơi vào tắc nghẽn cơ học trong thập niên tới, khi hạ tầng không còn khả năng đáp ứng dù tiếp tục mở rộng.
Hà Nội thường xuyên xảy ra ùn tắc giao thông vào giờ cao điểm.
Lãnh đạo Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, ùn tắc kéo theo hàng loạt hệ lụy về kinh tế, môi trường, chất lượng sống và hình ảnh đô thị. Tổng Bí thư cũng đã chỉ ra một trong những “điểm nghẽn” cần được tập trung khắc phục của Hà Nội, đó là quản lý đô thị còn nhiều bất cập, ùn tắc giao thông vẫn còn dai dẳng. Vấn đề này cần được đưa vào chương trình hành động ngay trong nhiệm kỳ tới để giải quyết, trong đó giảm ùn tắc giao thông là một nhiệm vụ trọng tâm, cấp thiết và có tính đột phá.
Chuyên gia giao thông Vũ Hoàng Chung cho rằng, việc thiếu một hệ thống giao thông năng lực cao đang cản trở sự phát triển của Thủ đô khi phần lớn nhu cầu đi lại vẫn phụ thuộc vào đường bộ. Trong khi, vai trò của hàng không, đường sắt rất nhỏ còn đường thủy gần như tê liệt. Điều này đòi hỏi Hà Nội phải có bước chuyển mạnh để đáp ứng yêu cầu phát triển mới.
Để giải quyết những tồn tại trên, Sở Xây dựng Hà Nội đã xây dựng Đề án tổng thể giảm ùn tắc giao thông giai đoạn 2025 – 2030. Đề án đưa ra 10 nhóm giải pháp, trong đó nhấn mạnh việc phát triển hạ tầng đồng bộ gồm các tuyến vành đai, trục hướng tâm, cầu vượt, hầm chui, bãi đỗ xe ngầm; mở rộng mạng lưới xe buýt, đường sắt đô thị; ứng dụng khoa học – công nghệ trong điều hành giao thông; kiểm soát hợp lý phương tiện cá nhân và thúc đẩy sử dụng phương tiện xanh; nâng cao văn hóa giao thông; quản lý nhu cầu đi lại; huy động hiệu quả nguồn lực xã hội.
Theo ông Phan Trường Thành Trưởng phòng Tài chính – Đầu tư Sở Xây dựng Hà Nội, quy hoạch chung Thủ đô mới được Thủ tướng phê duyệt đặc biệt chú trọng vào phát triển giao thông. Theo Quy hoạch, Hà Nội sẽ có 5 trục đường bộ trọng yếu, mở ra 5 hành lang phát triển kinh tế - xã hội.
Đó là: hành lang phía Bắc Thủ đô hình thành trên cơ sở trục cao tốc Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh; hành lang kinh tế Đông Bắc Thủ đô gắn với trục Lạng Sơn - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh; hành lang kinh tế Bắc - Nam gắn với trục Lạng Sơn - Hà Nội - TP Hồ Chí Minh; hành lang kinh tế Tây - Bắc gắn với trục Điện Biên - Sơn La - Hòa Bình - Hà Nội; Vành đai kinh tế Vùng Thủ đô, hình thành dọc theo các tuyến đường Vành đai: 4, 5 - Vùng Thủ đô.
Bên trong đô thị Hà Nội sẽ phát triển 5 trục động lực gồm: trục sông Hồng; Hồ Tây - Cổ Loa; Nhật Tân - Nội Bài; Hồ Tây - Ba Vì; và trục phía Nam kết nối giữa đô thị trung tâm với khu vực dự kiến hình thành sân bay thứ hai vùng Thủ đô. Tương ứng với đó là 5 vùng đô thị gồm: đô thị Trung tâm; TP phía Tây; TP phía Bắc; đô thị phía Nam; đô thị Sơn Tây - Ba Vì.
Tái cấu trúc đô thị gắn với giao thông
Song song với việc mở rộng hệ thống đường bộ, Hà Nội cũng đang đóng vai trò tích cực, triển khai các dự án: Đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam; Đường sắt tốc độ cao Hà Nội - Quảng Ninh; đường sắt Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng. Trong tất cả các dự án này, Thủ đô đều đóng vai trò trung tâm, kết nối mọi vùng kinh tế trên cả nước, qua đó củng cố vị thế “đầu tàu” dẫn dắt nền kinh tế - xã hội phát triển.
Theo ông Phan Trường Thành, Hà Nội cũng chuẩn bị triển khai Đại lộ cảnh quan sông Hồng dài khoảng 40km. Đây là dự án có ý nghĩa chiến lược, không chỉ mở trục giao thông lớn mà còn đánh thức tiềm năng vận tải thủy, hình thành hệ thống cảng sông, bến thuyền phục vụ hàng hóa, du lịch, thương mại.
Theo ông Phan Trường Thành, giải quyết ùn tắc giao thông phải dựa trên cân đối cung – cầu giao thông. Quản lý nhu cầu đi lại (TDM) là giải pháp cốt lõi, bởi không thể mãi mở rộng đường bộ theo tốc độ tăng phương tiện.
Tuyến đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội.
Về đường sắt đô thị, Trưởng Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội Nguyễn Cao Minh cho biết, Quốc hội và Chính phủ đã thông qua Đề án tổng thể phát triển hệ thống đường sắt đô thị của Thủ đô. Với đường sắt đô thị, Hà Nội sẽ có thể tái cấu trúc với mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (Transit Oriented Development - TOD), chấm dứt tình trạng giao thông chạy theo đô thị.
“Mô hình đô thị TOD đã chứng minh tính hiệu quả khi kết hợp chặt chẽ giữa quy hoạch đô thị và hệ thống giao thông công cộng, đặc biệt là đường sắt đô thị. Với các khu đô thị được quy hoạch ngay tại điểm giao thông trung tâm, TOD sẽ tối ưu hóa việc sử dụng đất, giảm ùn tắc, tiết kiệm thời gian di chuyển và tạo nên một đô thị vận hành thông minh, khoa học”, ông Nguyễn Cao Minh nói.
Lãnh đạo Sở Xây dựng Hà Nội cho hay, Hà Nội đã đặt mục tiêu rất rõ ràng đến năm 2030 sẽ thay thế toàn bộ xe buýt bằng phương tiện xanh, kết hợp với hệ thống đường sắt đô thị, đến năm 2025 vận tải hành khách công cộng (VTHKCC) sẽ đảm nhận 30 - 35% nhu cầu đi lại cho người dân, và năm 2035 đạt 50 - 55%, sau năm 2035 đạt 65 - 70%.Việc phát triển vận tải công cộng chính là một trong những giải pháp nhằm giảm thiểu phương tiện cá nhân, góp phần thúc đẩy chuyển đổi xanh giao thông, khuyến khích người dân sử dụng giao thông chia sẻ, giao thông phi cơ giới. Chỉ khi có hệ thống giao thông xanh, với VTHKCC năng lực cao, đủ sức đáp ứng nhu cầu đi lại cho Nhân dân, Hà Nội mới có đủ điều kiện để trở thành một đô thị văn minh, phát triển bền vững.
Có thể thấy, Hà Nội đang hành động rất mạnh mẽ, quyết liệt với từng phần việc cụ thể, rõ nét nhằm phát triển một hệ thống giao thông đô thị toàn diện, chất lượng cao.
Ông Phan Trường Thành khẳng định: “Hà Nội đang triển khai hàng loạt giải pháp cụ thể, hiệu quả trong lĩnh vực giao thông. Và mục tiêu đặt ra là người dân phải thấy được kết quả thực hiện bằng thực tiễn, bằng con số cụ thể chứ không chỉ nằm trên giấy. Đó là yêu cầu cao nhất và cũng là mong muốn của lãnh đạo TP Hà Nội”
Lê Khánh