Phát triển cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn là 1 trong 19 tiêu chí được quy định trong Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới và nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021 - 2025.
Để triển khai hiệu quả tiêu chí này, thời gian qua, Bộ Công Thương đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn thực hiện tiêu chí số, hướng tới xây dựng hệ thống chợ, trung tâm thương mại, điểm bán hàng hiện đại, an toàn, phù hợp đặc thù nông thôn.
Cả nước hiện có 8.274 chợ. Xét theo địa bàn, khu vực thành thị có 2.159 chợ, chiếm 26%, còn lại 6.115 chợ ở nông thôn, chiếm 74%. Nhiều địa phương đã tiến hành rà soát để nâng cấp hoặc xây mới chợ trung tâm, chợ đầu mối, chợ an toàn thực phẩm, đồng thời đẩy mạnh xã hội hóa nhằm thu hút doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia đầu tư.
Bộ Công Thương cũng đã lồng ghép nhiều chương trình mục tiêu và dự án hỗ trợ hạ tầng thương mại nông thôn, nhất là tại vùng sâu, vùng xa và miền núi.
Hạ tầng thương mại ổn định và phát triển đã và đang góp phần quan trọng trong việc thay đổi diện mạo nông thôn, là động lực chính giúp nông thôn mới chuyển dịch từ thuần nông sang dịch vụ - công nghiệp, tạo việc làm, tăng thu nhập, hiện đại hóa phương thức tiêu dùng, phân phối, và phát triển chuỗi giá trị, góp phần vào cơ cấu kinh tế nông thôn bền vững và hiệu quả hơn.
Với định hướng phát triển thương mại - dịch vụ theo hướng văn minh, hiện đại, giữ vững vai trò là động lực tăng trưởng của nền kinh tế, những năm qua, tỉnh Sơn La đã chú trọng việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, đặc biệt ở khu vực nông thôn, thu hút các dự án chất lượng cao.
Theo Sở Công Thương tỉnh Sơn La, địa phương hiện có 94 chợ, trong đó có 10 chợ hạng 2; 84 chợ hạng 3. Giai đoạn 2020-2025, địa phương đã huy động nguồn lực từ ngân sách và xã hội hóa đầu tư hơn 27 tỷ đồng xây mới 10 chợ; 4,7 tỷ đồng nâng cấp 4 chợ vùng dân tộc và miền núi, góp phần hình thành kênh phân phối thông suốt, thúc đẩy giao thương.
Theo các chuyên gia, hạ tầng thương mại nông thôn được quan tâm đầu tư đã và đang thúc đẩy thương mại, dịch vụ phát triển theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu tiêu dùng của xã hội, đóng góp tích cực vào chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cơ cấu lao động ở khu vực nông thôn.
Tuy nhiên, để đáp ứng tiêu chí cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn mới nâng cao cũng như yêu cầu ngày càng cao của xã hội, cơ sở hạ tầng thương mại ở các địa phương vẫn còn nhiều bất cập, cần được quan tâm đầu tư, phát triển.
Thời gian tới, các sở, ngành, địa phương cần tiếp tục quan tâm đầu tư xây dựng hệ thống cơ sở hạ tầng thương mại, phù hợp nguồn lực, văn hóa của địa phương; nhân rộng các mô hình chợ an toàn thực phẩm cấp xã, chợ trung tâm, chợ đầu mối hoặc trung tâm thương mại cấp vùng; nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống kết nối, xúc tiến tiêu thụ nông sản, đa dạng hóa các kênh phân phối, tiêu thụ bền vững, ưu tiên phát triển thương mại điện tử, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thương mại nông thôn.
Nhìn lại chặng đường đã qua, có thể thấy hạ tầng thương mại nông thôn đã có bước chuyển mình rõ nét, từ mạng lưới chợ truyền thống đến những mô hình kinh doanh ngày càng quy củ hơn. Trên nền tảng đó, trong giai đoạn tới Bộ Công Thương định hướng chuyển trọng tâm từ phát triển về số lượng sang chú trọng chiều sâu chất lượng, coi đây là bước đi quyết định để nâng tầm hệ thống thương mại cơ sở.
Trọng tâm của chiến lược mới là xây dựng một hệ thống hạ tầng thương mại đồng bộ, hài hòa giữa “phần cứng” cơ sở vật chất và “phần mềm” như công tác quản lý, đào tạo nhân lực, vận hành chợ theo chuẩn mực minh bạch, chuyên nghiệp. Khi hai yếu tố này cùng vận hành hiệu quả, không gian thương mại nông thôn sẽ trở nên bền vững hơn, mang lại giá trị lâu dài cho người dân và doanh nghiệp.