Mô hình trồng dưa chuột vụ đông của nông dân xã Hà Giang.
Xác định vụ đông là thời điểm quan trọng trong năm để nâng cao thu nhập cho người dân, huyện Hà Trung đã quy hoạch các vùng sản xuất chuyên canh theo hướng tập trung và hiệu quả. Năm 2024, toàn huyện dự kiến gieo trồng khoảng 1.500ha cây trồng vụ đông, trong đó tập trung vào các loại cây có giá trị kinh tế cao như ngô, khoai tây, khoai lang, đậu tương và rau màu. Chính quyền huyện đã phân bổ cụ thể diện tích trồng theo từng vùng phù hợp với điều kiện đất đai và tập quán canh tác. Các xã như Yến Sơn, Hà Lĩnh, Hà Long được định hướng chuyên canh ngô và khoai tây, trong khi những vùng đất bãi ven sông Hoạt và sông Lèn phù hợp để trồng rau màu, đậu tương. Mô hình này không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho việc chăm sóc và thu hoạch mà còn giúp nông dân tối ưu hóa lợi nhuận nhờ vào việc sản xuất quy mô lớn.
Nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất, huyện khuyến khích các hộ dân chuyển đổi từ canh tác nhỏ lẻ sang sản xuất tập trung, quy mô lớn. Các vùng đất được quy hoạch giúp tạo thuận lợi cho việc cơ giới hóa, tiết kiệm chi phí và đảm bảo sản phẩm đồng nhất về chất lượng. Một trong những ví dụ điển hình là mô hình trồng ngô nếp thương phẩm của gia đình ông Nguyễn Văn Tâm, xã Hà Lĩnh. Ông Tâm đã đầu tư chuyển đổi 2ha đất bãi ven sông sang trồng ngô nếp giống ngắn ngày, kết hợp tưới nước tiết kiệm bằng hệ thống phun mưa tự động. Ông Tâm cho biết: “Trồng ngô nếp mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn nhiều so với lúa. Mỗi vụ chỉ cần khoảng 80 ngày đã cho thu hoạch. Với giá bán trung bình từ 7.000 - 8.000 đồng/bắp, sau khi trừ chi phí, cho lãi khoảng 40 - 50 triệu đồng mỗi vụ”.
Nhờ áp dụng hệ thống tưới tự động, gia đình ông Tâm tiết kiệm đáng kể chi phí nhân công và nước tưới, đồng thời năng suất đạt trung bình 7 - 8 tấn/ha. Sản phẩm ngô của gia đình còn được một doanh nghiệp tại thị trấn Hà Trung bao tiêu toàn bộ đầu ra, giúp gia đình yên tâm sản xuất.
Tại xã Hà Long, gia đình bà Trần Thị Lan đã thành công với mô hình trồng khoai tây giống Đức trên diện tích 1,5ha. Nhờ tham gia vào chuỗi liên kết với HTX nông nghiệp Hà Long, bà Lan được hỗ trợ giống, phân bón và hướng dẫn kỹ thuật canh tác từ khâu làm đất đến thu hoạch. Bà Lan cho biết: “Khoai tây giống Đức rất phù hợp với thổ nhưỡng nơi đây và cho năng suất cao. Mỗi vụ, tôi thu được khoảng 30 tấn khoai. HTX bao tiêu sản phẩm với giá 9.000 đồng/kg, nhờ đó gia đình có thu nhập ổn định hơn 100 triệu đồng mỗi vụ”. Ngoài ra, gia đình bà Lan còn sử dụng luân canh giữa khoai tây và rau màu để duy trì độ phì nhiêu của đất, góp phần giảm thiểu sâu bệnh và tăng năng suất cho các vụ sau.
Một trong những yếu tố quan trọng giúp nâng cao năng suất vụ đông là ứng dụng khoa học kỹ thuật vào quy trình canh tác. Ngay từ đầu vụ, huyện đã phối hợp với các đơn vị khuyến nông và trung tâm nghiên cứu giống cây trồng để cung ứng giống chất lượng cao và tập huấn kỹ thuật cho nông dân. Bên cạnh đó, huyện cũng đẩy mạnh việc hướng dẫn nông dân sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc bảo vệ thực vật sinh học, giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường và duy trì độ phì nhiêu cho đất. Việc ứng dụng công nghệ tưới tiết kiệm nước và hệ thống nhà màng, nhà lưới trong canh tác rau màu đã mang lại hiệu quả rõ rệt, giúp nông dân tiết kiệm chi phí sản xuất, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm.
Để giải quyết bài toán tiêu thụ nông sản, huyện Hà Trung đẩy mạnh liên kết chuỗi giá trị giữa các hộ sản xuất và doanh nghiệp. Các hợp đồng bao tiêu được ký kết ngay từ đầu vụ giúp nông dân yên tâm canh tác mà không lo ngại tình trạng “được mùa, mất giá”. HTX nông nghiệp Hà Long đã ký hợp đồng với một công ty thực phẩm lớn để bao tiêu toàn bộ khoai tây sản xuất trong vùng. Tương tự, các doanh nghiệp chế biến ngô tại địa phương cũng cam kết thu mua sản phẩm từ các hộ dân, tạo đầu ra ổn định cho nông sản vụ đông. Huyện còn hỗ trợ nông dân đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử, mở rộng kênh tiêu thụ và tiếp cận thị trường ngoài tỉnh. Các sản phẩm như ngô nếp, khoai lang và rau an toàn của huyện đã có mặt trên các sàn thương mại lớn, giúp tăng giá trị và tạo thương hiệu cho nông sản Hà Trung.
Nhờ sự chỉ đạo sát sao của chính quyền huyện và nỗ lực của người dân, sản xuất vụ đông năm 2023-2024 tại Hà Trung đã đạt được những kết quả tích cực. Nhiều diện tích ngô và rau màu đã cho thu hoạch sớm với năng suất cao, mang lại nguồn thu nhập ổn định cho các hộ gia đình. Các mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị cũng bước đầu phát huy hiệu quả, giúp nông dân tiếp cận thị trường ổn định và nâng cao giá trị sản phẩm. Trong thời gian tới, huyện sẽ tiếp tục đẩy mạnh các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất vụ đông. Chính quyền huyện sẽ tập trung vào việc hoàn thiện hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất như kênh mương thủy lợi, đường giao thông nội đồng và mở rộng diện tích trồng theo mô hình nông nghiệp sạch. Đồng thời, huyện cũng đặt mục tiêu thu hút thêm doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, khuyến khích người dân chuyển đổi sang các mô hình sản xuất hiệu quả hơn.
Sản xuất vụ đông tại huyện Hà Trung không chỉ góp phần ổn định đời sống người dân mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững. Với sự quyết tâm và đồng lòng của chính quyền và Nhân dân, vụ đông đang dần trở thành mùa vụ chiến lược, mang lại những thành quả đáng tự hào cho huyện Hà Trung và tạo động lực mạnh mẽ cho các vụ mùa tiếp theo.
Bài và ảnh: Chi Phạm