Hôm 4-12, ông Yasser Abu Shabab – thủ lĩnh Lực lượng Nhân dân ở Gaza – đã bị bắn chết. Theo tờ The New York Times, Lực lượng Nhân dân là lực lượng mạnh nhất trong các nhóm dân quân Gaza mà Israel đã hợp tác để chống Hamas.
Các nhà phân tích cho rằng cái chết của ông Shabab làm dấy lên một nhận định vốn đã có từ lâu rằng lực lượng dân quân được Israel lựa chọn để làm suy yếu Hamas rất có thể sẽ phải chịu một kết cục không hay.
Dường như khi bắt đầu hợp tác với nhóm của ông Abu Ahabab, Israel đã bắt đầu một canh bạc liều lĩnh và không mấy suôn sẻ.
Một nhóm vũ trang ở Gaza vào tháng 11. Ảnh: THE NEW YORK TIMES
Đồng minh của Israel
Kể từ những ngày đầu của cuộc xung đột tại Gaza vào tháng 10-2023, Israel đã tìm kiếm các đồng minh tiềm năng ở Gaza có thể giúp làm suy yếu sự kiểm soát của Hamas tại dải đất này. Để đạt được mục đích đó, họ đã hỗ trợ ít nhất 4 nhóm nhỏ các lực lượng người Palestine.
Israel và Hamas đã đạt được thỏa thuận ngừng bắn vào giữa tháng 10, chấm dứt hơn 2 năm xung đột ở Gaza, nhưng họ vẫn chưa giải quyết được vấn đề ai sẽ kiểm soát vùng đất này. Hiện tại, mỗi bên kiểm soát khoảng một nửa lãnh thổ Gaza.
Đại đa số trong số 2 triệu người dân Gaza sống ở khu vực do Hamas kiểm soát dọc bờ biển. Các lực lượng dân quân chống Hamas chủ yếu hoạt động ở phần lãnh thổ do Israel kiểm soát.
Các nhà phân tích cho rằng Lực lượng Nhân dân là nhóm lớn nhất và được tổ chức tốt nhất trong số các nhóm đó. Lực lượng này đóng quân ở TP Rafah (nam Gaza), trong khu vực được Israel kiểm soát.
Vào tháng 10, ông Abu Shabab cho biết khu vực ông kiểm soát có khoảng 3.000 người, trong đó chưa đến một nửa là thành viên của Lực lượng Nhân dân. Các chỉ huy khác của Lực lượng Nhân dân, bao gồm ông Ashraf al-Mansi ở phía bắc Gaza và ông Housam al-Astal ở phía đông TP Khan Younis (nam Gaza), cho biết mỗi khu vực họ kiểm soát có vài trăm người sinh sống.
Mặc dù Lực lượng Nhân dân có số lượng thành viên ít hơn Hamas, nhưng nhóm này cho biết đã giao tranh với các thành viên Hamas. Thậm chí, lực lượng này còn tuyên bố vào cuối tháng 11 rằng đã bắt ít nhất 1 thành viên Hamas.
Theo ông Shalom Ben Hanan – một quan chức cấp cao đã nghỉ hưu của cơ quan tình báo nội địa Israel (Shin Bet), các lực lượng dân quân nhỏ này đã thay mặt cho lực lượng Israel thực hiện một số công việc ở Gaza.
Các quan chức Israel nói rằng đã giúp trang bị vũ khí cho lực lượng của ông Abu Shabab. Trả lời phỏng vấn của The New York Times vào tháng 10, ông Abu Shabab cũng cho biết ông có mối quan hệ hợp tác nhất định với phía Israel.
“Có sự phối hợp ở cấp độ an ninh và trong các hoạt động xung quanh chúng tôi. Những điều này nhằm mục đích ngăn chặn những kẻ tấn công xâm nhập vào hàng ngũ của chúng tôi” – ông nói.
Ông Yasser Abu Shabab. Ảnh: Lực lượng Nhân dân/FACEBOOK
“Nhà lãnh đạo” không được ủng hộ
Với vai trò là thủ lĩnh của Lực lượng Nhân dân và cầu nối với phía Israel, cái chết của ông Abu Ahabab khiến cả Gaza rúng động.
Theo Lực lượng Nhân dân, ông Abu Shabab thiệt mạng trong các cuộc đụng độ liên quan một bộ tộc Palestine ở phía nam Gaza. Hamas được cho là không liên quan vụ giết hại ông Abu Shabab.
Tuy nhiên, cơ quan nội vụ Gaza do Hamas kiểm soát bày tỏ sự vui mừng sau tin tức ông Abu Shabab thiệt mạng. Trong thông báo hôm 5-12, nhóm này nói rằng đó là “số phận không thể tránh khỏi của mọi kẻ phản bội”, và kêu gọi các thành viên còn lại của các Lực lượng Nhân dân đầu hàng, “trước khi quá muộn”.
Sau cái chết của ông Abu Shabab, Lực lượng Nhân dân cho biết phó thủ lĩnh của nhóm này – ông Ghassan Duhine đã nắm quyền lãnh đạo nhóm.
Đối với hầu hết người dân Gaza, quá khứ đầy tai tiếng và mối quan hệ của ông Abu Shabab với Israel khiến ông trở thành một ứng viên không thể chấp nhận được cho bất kỳ vai trò lãnh đạo nào ở Gaza. Vào cuối năm 2024, ông Abu Shabab bị cáo buộc cướp phá hàng loạt đoàn xe viện trợ trong bối cảnh người dân Gaza rơi vào nạn đói cùng cực.
Ông Abu Shabab và các thành viên trong lực lượng kiểm soát một khu vực gần cửa khẩu Kerem Shalom giữa Israel và Gaza. Trong một cuộc phỏng vấn vào cuối năm 2024, ông thừa nhận rằng lực lượng của ông đã cướp phá một số xe tải, nhưng nhấn mạnh chỉ lấy hàng hóa để nuôi sống bản thân, gia đình và hàng xóm.
Ông Georgios Petropoulos – một quan chức cấp cao của Liên Hợp Quốc đóng tại Gaza vào thời điểm đó – gọi ông Abu Shabab là “kẻ tự xưng là người môi giới quyền lực ở phía đông Rafah”. Ông Petropoulos cũng cáo buộc Israel phớt lờ các cuộc tấn công của ông Abu Shabab vào hàng viện trợ.
Đầu năm nay, ông Abu Shabab bắt đầu tự xưng trên mạng xã hội rằng ông là một nhà lãnh đạo của Gaza. Ông gọi lực lượng của ông là lực lượng chống Hamas. Ông đã công bố đoạn phim cho thấy đã cung cấp lều cho người dân ở Rafah – khu vực lực lượng ông đóng quân.
Trong khi nhiều người dân Gaza phải chịu đói do Israel hạn chế nguồn cung cấp vào vùng lãnh thổ này, ông Abu Shabab lại nói rằng khu vực của ông được cung cấp thực phẩm tương đối đầy đủ.
Ông cũng khẳng định Israel và lực lượng của ông đã phối hợp với nhau để ngăn chặn Hamas nào tiến vào khu vực do lực lượng ông đóng quân.
Xe tăng Israel gần biên giới Gaza vào năm 2024. Ảnh: Menahem Kahana/AFP
Tuy nhiên, ông Ben Hanan cho rằng mặc dù được Israel hỗ trợ, nhưng cả nhóm của ông Abu Shabab lẫn các nhóm vũ trang khác tại Gaza đều không có khả năng gây ra mối đe dọa đáng kể cho Hamas. Ông lập luận rằng số lượng của họ quá ít, và việc họ có liên hệ với Israel đã làm hoen ố hình ảnh trong mắt hầu hết người dân Palestine.
“Họ sẽ luôn bị coi là những kẻ phản bội. Không ai muốn đến gần họ” – ông nói.
Nhiều người dân Gaza coi các nhóm dân quân này không khác gì những băng đảng lợi dụng sự hỗn loạn của chiến tranh để tích lũy quyền lực.
Ông Montaser Bahja – giáo viên tiếng Anh ở TP Gaza – nói rằng người Palestine cần một ban lãnh đạo mới và cần phải hợp tác với Israel nếu cần thiết để hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn. Nhưng ông nói rằng điều đó không thể đến từ những người như ông Abu Shabab.
“Người đàn ông này về cơ bản là một tên tội phạm, và tôi không thể chấp nhận để ông ta đại diện cho tôi” – ông Bahja nói.
KHOA ĐIỀM