Hội thảo khoa học cấp quốc gia Quốc hội Việt Nam - 80 năm hình thành và phát triển:Thiết lập cơ chế bảo đảm sự gắn kết giữa hoạt động giám sát và hoạt động lập pháp

6 giờ trướcBài gốc

Tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động giám sát, góp phần kiểm soát quyền lực

Tham luận tại Hội thảo, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình nêu rõ, hoạt động giám sát của Quốc hội có vị trí, vai trò hết sức quan trọng trong cơ chế tổ chức, thực thi, kiểm soát quyền lực và tổ chức thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nhất là trong bối cảnh đất nước đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ với nhiều đổi mới mang tính đột phá, đặc biệt là cuộc cách mạng sắp xếp, đổi mới toàn diện tổ chức bộ máy nhà nước, tinh gọn hệ thống tổ chức các cơ quan trong hệ thống chính trị từ trung ương đến địa phương, sắp xếp lại các đơn vị hành chính, vận hành bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp gắn với đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, đáp ứng yêu cầu “Tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả”.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Dương Thanh Bình tham luận tại hội thảo. Ảnh: Phạm Thắng

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát đã khái lược 80 năm lịch sử hoạt động giám sát của Quốc hội qua các nhiệm kỳ Quốc hội.

Theo đó, Quốc hội Khóa I (1946-1960) dành trọng tâm cho hoạt động lập pháp, quyết định những vấn đề quan trọng của đất nước. Chức năng giám sát của Quốc hội được Hiến pháp năm 1946 quy định hết sức ngắn gọn. Trong đó, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn được thực hiện ngay từ Quốc hội khóa đầu tiên tại Kỳ họp thứ Hai.

Hoạt động giám sát trong 20 năm với 5 khóa Quốc hội Khóa II (1960-1964), Khóa III (1964-1971), Khóa IV (1971-1975), Khóa V (1975-1976) và Khóa VI (1976-1981) đã từng bước được chú trọng và được thực hiện theo quy định của Hiến pháp năm 1959.

Giai đoạn Quốc hội Khóa VII (1981-1987) và Khóa VIII (1987-1992), hoạt động giám sát của Quốc hội tập trung chủ yếu vào hình thức xét báo cáo tại Kỳ họp Quốc hội do các bộ, ngành báo cáo và thành lập các đoàn giám sát tại địa phương; hoạt động chất vấn tại Kỳ họp Quốc hội đã có bước cải tiến.

Các đại biểu tham dự hội thảo. Ảnh: Phạm Thắng

Quốc hội các Khóa IX (1992-1997), Khóa X (1997-2002), Khóa XI (2002-2007), Khóa XII (2007-2011), Khóa XIII (2007-2011) và Khóa XIV (2016 - 2021) tiếp tục được đổi mới toàn diện hơn theo hướng dân chủ và ngày càng hoạt động hiệu quả hơn, góp phần thúc đẩy việc thực hiện luật, nghị quyết của Quốc hội.

Trong đó, từ năm 1994, các phiên chất vấn tại các Kỳ họp Quốc hội đã được phát thanh và truyền hình trực tiếp trên Đài Truyền hình Việt Nam và Đài Tiếng nói Việt Nam.

Quốc hội Khóa XII lần đầu tiên ban hành nghị quyết về chất vấn; Quốc hội trực tiếp thành lập các đoàn giám sát chuyên đề thay vì ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội thành lập như trước đây; hoạt động “hậu giám sát” lần đầu tiên được tổ chức Kỳ họp thứ Mười, Quốc hội Khóa XIII và được chú trọng, đẩy mạnh tại nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XIV; tại phiên họp tháng 8/2019, lần đầu tiên Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiến hành chất vấn, giám sát lại đối với việc thực hiện các Nghị quyết, kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về giám sát chuyên đề và chất vấn từ đầu nhiệm kỳ đến hết năm 2018; tại Kỳ họp thứ Năm, nhiệm kỳ Quốc hội Khóa XIII, lần đầu tiên việc lấy phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn được thực hiện nghiêm túc, dân chủ, công tâm, khách quan.

Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát nhấn mạnh, Quốc hội Khóa XV đã tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động giám sát, góp phần kiểm soát quyền lực và tổ chức thực hiện thắng lợi đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.

Các đại biểu tham dự hội thảo. Ảnh: Phạm Thắng

Điển hình như, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế về hoạt động giám sát được tăng cường, bảo đảm phù hợp với tình hình thực tiễn, góp phần quan trọng tạo cơ sở pháp lý và định hướng hoạt động giám sát cho các nhiệm kỳ tiếp theo…

Hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn tại 9 Kỳ họp Quốc hội, 6 phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội bảo đảm đúng quy định, sát thực tiễn với nhiều đổi mới, kịp thời giải quyết các vấn đề cử tri và Nhân dân quan tâm. Việc lựa chọn, quyết định nội dung chất vấn đã bám sát thực tiễn, “đúng”, “trúng” những vấn đề “nóng”, bức xúc nổi lên trong đời sống kinh tế - xã hội, đều là những nội dung vừa có tính thời sự cấp bách, vừa mang tính chiến lược, lâu dài, gắn chặt với yêu cầu cải cách tư pháp, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam.

Đặc biệt, với tinh thần không ngừng đổi mới, chú trọng hoạt động giám sát lại, nhiều vấn đề, nội dung đã được chất vấn nhưng chưa có sự chuyển biến hoặc chậm chuyển biến tiếp tục được Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm lựa chọn, đưa ra chất vấn. Công tác chuẩn bị, tổ chức, tiến hành chất vấn được Ủy ban Thường vụ Quốc hội quan tâm, chú trọng.

Hoạt động giám sát chuyên đề được triển khai toàn diện, có nhiều đổi mới trong công tác tổ chức thực hiện, nhờ đó đạt hiệu quả, kết quả tích cực với 7 chuyên đề giám sát tối cao của Quốc hội và 7 chuyên đề giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Nhiều chuyên đề được tổ chức giám sát ngay trong quá trình các chính sách, chương trình, dự án đang triển khai thực hiện; qua đó, thể hiện rõ quan điểm, sự nỗ lực, đồng hành của Quốc hội với Chính phủ để tháo gỡ, giải quyết những khó khăn, vướng mắc những điểm nghẽn trong triển khai thực hiện.

Các đại biểu tham dự hội thảo. Ảnh: Phạm Thắng

Hoạt động “giám sát lại” tại Kỳ họp thứ Sáu của Quốc hội và tại Phiên họp thứ 36 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội được triển khai với tinh thần chuẩn bị từ sớm, từ xa với sự đổi mới trong cách thức tổ chức chất vấn, theo đó, các vấn đề chất vấn được tổng hợp lại thành các nhóm lĩnh vực; qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc đặt câu hỏi chất vấn của đại biểu Quốc hội và trả lời của người được chất vấn, vừa bảo đảm có trọng tâm, trọng điểm, vừa bao quát được các lĩnh vực thuộc phạm vi giám sát.

Việc xem xét báo cáo của các cơ quan được thực hiện một cách thực chất, trách nhiệm, hiệu quả, được thảo luận kỹ với nhiều yêu cầu đổi mới theo hướng trọng tâm, tập trung vào các vấn đề lớn và quan trọng, nêu bật được các vấn đề cụ thể. Lần đầu tiên trong nhiệm kỳ này, Quốc hội tiến hành thảo luận Báo cáo kết quả tiếp công dân, xử lý đơn thư và giám sát việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân gửi đến Quốc hội và báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri gửi đến các kỳ họp. Qua đó, tiếp tục thể hiện tinh thần đổi mới về công tác dân nguyện của Quốc hội, nâng cao vai trò giám sát của Quốc hội trong việc giải quyết kiến nghị của cử tri, Nhân dân…

Hoạt động giám sát Quốc hội phải gắn chặt với thực tiễn và tiếng nói của người dân

Qua thực tế hoạt động giám sát của Quốc hội qua các nhiệm kỳ, Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát đề ra phương hướng đổi mới để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động giám sát cho nhiệm kỳ Quốc hội khóa XVI và các khóa tiếp theo.

Đó là, phát huy vai trò lãnh đạo toàn diện và trực tiếp của Đảng; đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò, tầm quan trọng hoạt động giám sát của Quốc hội. Xác định xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật và kiểm tra, giám sát việc tổ chức thi hành pháp luật nói chung và pháp luật về hoạt động giám sát nói riêng là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, thường xuyên.

Tiếp tục đổi mới tư duy giám sát theo hướng giải quyết hài hòa lợi ích của nhà nước, người dân và doanh nghiệp, chủ động kiến tạo chính sách, pháp luật, lựa chọn nội dung có ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng, hiệu quả quản lý nhà nước, phát triển kinh tế - xã hội, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh và hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước sau sáp nhập, tổ chức lại theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Hoạt động giám sát Quốc hội phải gắn chặt với thực tiễn và tiếng nói của người dân, trong đó cần tăng cường khảo sát tại cơ sở, lắng nghe ý kiến từ thực tiễn, từ cử tri và cộng đồng doanh nghiệp.

Nghiên cứu, rà soát, sửa đổi toàn diện các quy định của pháp luật về hoạt động giám sát của Quốc hội, trọng tâm là sửa đổi Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và HĐND. Thiết lập cơ chế bảo đảm sự gắn kết giữa hoạt động giám sát và hoạt động lập pháp trong quá trình xây dựng chính sách, pháp luật và khi pháp luật đi vào đời sống.

Tăng cường phối hợp giám sát giữa các cơ quan Đảng, Nhà nước. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, chuyển đổi số, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu phục vụ cho công tác giám sát; ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo để phát hiện ngay những vấn đề thực tiễn phát sinh để tiến hành giám sát…

H. Ngọc

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/hoi-thao-khoa-hoc-cap-quoc-gia-quoc-hoi-viet-nam-80-nam-hinh-thanh-va-phat-trien-thiet-lap-co-che-bao-dam-su-gan-ket-giua-hoat-dong-giam-sat-va-hoat-dong-lap-phap-10386152.html