Ngày 4-12, Bộ trưởng Môi trường Indonesia Hanif Faisol Nurofiq cho biết trên nền tảng Instagram rằng, thảm họa này là do biến đổi khí hậu làm gia tăng các hiện tượng thời tiết xấu và thiệt hại môi trường, đồng thời chỉ ra tình trạng diện tích rừng bị thu hẹp trên 3 tỉnh bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Lũ lụt và lở đất gây thiệt hại nặng nề cho Sumatra. Ảnh: Antara.
Các nhóm bảo vệ môi trường cho biết, nạn phá rừng liên quan khai thác mỏ và khai thác gỗ trái phép đã làm trầm trọng thêm thảm họa do thiên nhiên gây ra. Theo Tổ chức môi trường JATAM, các giấy phép hợp pháp để chuyển đổi rừng thành khu vực khai thác mỏ hiện bao phủ khoảng 54.000 ha trên hòn đảo này.
David Gaveau, người sáng lập tổ chức giám sát nạn phá rừng Nusantara Atlas, cho biết từ năm 2001 đến năm 2024, toàn bộ Sumatra đã mất 4,4 triệu ha rừng, lớn hơn cả diện tích của Thụy Sĩ.
Trước đây, Sumatra từng được phủ kín bởi các khu rừng nhiệt đới dày đặc, đóng vai trò như “tấm bọt biển” hấp thụ nước mưa và hạn chế dòng chảy mặt. Tuy nhiên, hàng trăm nghìn hecta rừng đã bị chặt hạ để phục vụ khai thác mỏ lộ thiên. Các chuyên gia môi trường cảnh báo, việc phá rừng và đào xới đất đá khiến bề mặt hấp thụ nước giảm mạnh, kéo theo nguy cơ lũ quét và sạt lở đất cao hơn.
Hoạt động khai thác mỏ không chỉ tác động trên mặt đất mà còn lan xuống các hệ thống sông ngòi. Bùn đất từ các khu mỏ thường chảy xuống hạ lưu, làm lòng sông bị bồi lấp, mực nước dâng cao nhanh hơn mỗi khi mưa lớn.
Các nhà môi trường và tổ chức xã hội tại Indonesia kêu gọi chính phủ siết chặt quy định cấp phép mỏ, yêu cầu phục hồi rừng sau khai thác và thực hiện đánh giá tác động môi trường nghiêm túc.
Trong bối cảnh ngày càng có nhiều câu hỏi về nạn phá rừng, chính phủ Indonesia cho biết, cơ quan chức năng sẽ thu hồi giấy phép khai thác tài nguyên nếu các công ty bị phát hiện vi phạm quy định trên đảo Sumatra.
Bộ Năng lượng và Tài nguyên Khoáng sản Indonesia Bahlil Lahadalia đã ra lệnh xem xét lại các hoạt động khai thác bị nghi ngờ góp phần gây ra thiệt hại sinh thái sau thảm họa bão lụt tuần trước. Bộ này cũng sẽ đánh giá lại các hoạt động khai thác không tuân thủ quy trình, dẫn đến suy thoái hệ sinh thái nghiêm trọng. Hiện tại, bộ đang ưu tiên các nỗ lực phục hồi tại các khu vực bị ảnh hưởng, bao gồm việc đảm bảo nguồn cung cấp nhiên liệu cho các cơ quan ứng phó khẩn cấp.