Kết nối quá khứ với cuộc sống hiện đại

8 giờ trướcBài gốc

Đình làng Tiên Hòa có tuổi đời hàng trăm năm.

Lịch sử hình thành và phát triển đình làng đã trải dài suốt hàng trăm năm với biết bao thăng trầm, biến động. Đình làng được xây dựng với chức năng ban đầu như trạm dừng nghỉ dọc đường. Đến thời Hậu Lê, đình làng đã phát triển ở nhiều địa phương với những chức năng khác nhau. Từ mục đích là nơi hội họp việc làng của người dân địa phương, dần dà những nghi thức, nghi lễ tâm linh cùng nhiều sinh hoạt văn hóa, văn nghệ quần chúng cũng được tổ chức tại nơi này. Trên hành trình trải dài hàng trăm năm ấy, đình làng hội tụ, lắng đọng nhiều giá trị lịch sử, văn hóa vừa có tính thống nhất vừa mang những nét đặc trưng riêng gắn với từng thời đại, từng địa phương, cộng đồng dân cư.

Nương theo dấu ấn đình cổ, về vùng “đất quý hương” Gia Miêu Ngoại trang (nay là làng Gia Miêu, xã Hà Long), ghé thăm ngôi đình Gia Miêu có tuổi đời hàng trăm năm. Vòng xoay thời gian quay trở lại dấu mốc năm 1802, sau khi đánh bại nhà Tây Sơn, Nguyễn Ánh lên ngôi vua, lấy niên hiệu là Gia Long, lập nên vương triều Nguyễn, định đô ở Phú Xuân. Ngay từ khi mới thành lập, trong ngổn ngang chính sự, vua Gia Long vẫn dành tình cảm, sự quan tâm đặc biệt đến vùng đất mà tổ tiên nhà Nguyễn đã định cư, sinh cơ lập nghiệp. Vì lẽ đó, vua đã vinh phong Gia Miêu ngoại trang là “đất quý hương”, huyện Tống Sơn là quý huyện, cho đắp nền Phương Cơ, xây dựng khu lăng miếu Triệu Tường - nơi an táng Triệu Tổ Tĩnh Hoàng đế Nguyễn Kim, phụ thân của chúa Nguyễn Hoàng - người có công mở mang bờ cõi nước ta về phương Nam. Cùng với đó, nhà vua cho xây dựng đình Gia Miêu trên khu đất rộng gần 400m2, thoáng mát, phía sau có dãy núi Triệu Tường che chở, xung quanh là cảnh sắc làng mạc, đồng ruộng thanh bình.

Đình Gia Miêu có quy mô tương đối bề thế với những dấu ấn đặc trưng của kiến trúc, điêu khắc thời Nguyễn. Đình được thiết kế theo hình chữ đinh, bao gồm tòa đại đình và hậu cung, khuôn viên rộng. Đại đình được thiết kế 5 gian 2 chái, mái lợp ngói mũi hài, bờ nóc trang trí công phu hình tượng rồng chầu mặt nguyệt. Các bờ giải được gắn gạch rỗng hoa chanh chắc khỏe, duyên dáng chạy tỏa ra 4 góc mái. Trên đỉnh của những góc mái này là những đầu rồng đắp nổi, được diễn tả theo tư thế cổ vươn lên cao. Các hoa đao nhấp nhô, đường mái uốn lượn như những cánh sóng, tạo cảm giác của sự chuyển động khẽ khàng, tinh tế trong không gian tâm linh tĩnh lặng.

Không chỉ đẹp ở kiến trúc, đình Gia Miêu còn là nơi phô diễn, lưu giữ những nét chạm khắc tinh tế, công phu từ đôi bàn tay của những người thợ tài hoa. Từ những vì nóc, cốn mê, lá gió, đầu các xà đai, kẻ bẩy, đường diềm, góc đao... cùng những bức chạm là những nét chấm phá đặc sắc. Đề tài chính trong các nghệ thuật điêu khắc đình Gia Miêu là tứ linh và một số động vật gần gũi với đời sống con người được linh thiêng hóa.

Tại mảnh đất xứ Thanh - nơi lắng đọng mạch nguồn lịch sử, tinh hoa văn hóa ngàn năm, đình làng chiếm số lượng lớn trong tổng số 1.535 di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh đã được kiểm kê, bảo vệ. Dẫu nhịp sống hiện đại có thể làm lu mờ, mai một đi nhiều giá trị văn hóa truyền thống, nhưng đình làng vẫn bền bỉ sức sống, vừa là nơi lưu giữ ký ức làng, xã cổ truyền, vừa là dấu gạch nối, kết nối với nhịp sống hiện đại.

Đình làng Tiên Hòa (xã Tống Sơn) bao đời vẫn ngước mặt nhìn về phía con sông Bồng Khê êm đềm nước chảy. Ngôi đền thờ Cao Sơn đại vương - Thành hoàng của làng được xây dựng cách đây hàng trăm năm, trải qua nhiều lần trùng tu, tôn tạo vẫn bảo tồn được nhiều nét kiến trúc truyền thống. Đình làng có 5 gian với 6 vì kèo kết cấu theo kiểu chồng rường kẻ bẩy.

Với người dân làng Tiên Hòa, sự hiện diện, sức sống của ngôi đình mang ý nghĩa, giá trị đặc biệt, là niềm tự hào lớn lao. Xuất phát từ tình cảm, nhận thức sâu sắc ấy, trong bối cảnh nguồn kinh phí từ ngân sách cho các hoạt động trùng tu, tôn tạo di tích còn nhiều hạn chế, người dân làng Tiên Hòa đã cùng nhau chung tay góp sức bảo tồn và phát huy giá trị đình làng thông qua nhiều hoạt động như: nâng nền, thay một số cột, xà... do mối mọt hoặc nứt gãy nghiêm trọng, xây dựng lại hậu cung trên nền đất cũ, mời đơn vị có chuyên môn về xử lý mối mọt tại đình...

Tình yêu, tinh thần, trách nhiệm, thái độ ứng xử cùng những nỗ lực, cố gắng của người dân làng Tiên Hòa trước di sản là điều đáng quý, đáng được biểu dương và học hỏi. Cũng nhờ những việc làm nhỏ mà thiết thực, ý nghĩa như thế đã góp phần bảo tồn và phát huy công năng sử dụng của đình. Giờ đây, đình Tiên Hòa vẫn là nơi thường xuyên tổ chức hội họp, bàn bạc các công việc lớn, nhỏ của làng; điểm sinh hoạt văn hóa, tâm linh của người dân địa phương. Sân đình là nơi diễn ra các hoạt động hát chèo, chơi cờ người mỗi dịp lễ, tết...

Đi khắp những nẻo đường xứ Thanh, đình làng là điểm dừng chân tham quan, tìm hiểu, khám phá thú vị về lịch sử, đặc trưng văn hóa bản địa. Và hơn hết, đình làng vẫn luôn là một thiết chế văn hóa, tín ngưỡng, biểu tượng cố kết cộng đồng, điểm neo giữ hồn quê giữa nhịp sống đương đại.

Bài và ảnh: Thảo Linh

Nguồn Thanh Hóa : http://baothanhhoa.vn/ket-noi-qua-khu-voi-cuoc-song-hien-dai-256813.htm