Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng phát biểu tại lễ ra mắt hệ thống quản lý các nhiệm vụ khoa học và công nghệ, sáng 27/11/2025.
Tại Lễ công bố khai trương hệ thống quản lý trực tuyến các nhiệm vụ khoa học và công nghệ theo thời gian thực do Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ quốc gia (NAFOSTED) vận hành, sáng 27/11, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: "Muốn đổi mới khoa học công nghệ thì phải đổi mới quản lý khoa học công nghệ, chuyển từ quản lý sang tạo động lực, từ kiểm soát hành chính sang vận hành bằng dữ liệu và minh bạch, từ phân tán sang tích hợp và chuẩn hóa".
Hệ thống quản lý trực tuyến các nhiệm vụ khoa học và công nghệ do người Việt Nam phát triển, có tính năng tương đương như của Hàn Quốc và có thể kết nối để đồng tài trợ với các quốc gia phát triển. Hệ thống mới được kỳ vọng giúp tăng chất lượng thẩm định, rút ngắn thời gian xét duyệt, hạn chế sai sót, rủi ro, đánh giá chính xác đóng góp của từng nhiệm vụ và đặc biệt là tạo ra thị trường nhiệm vụ khoa học công nghệ chuyên nghiệp.
“Đây chính là tinh thần quản lý ít hơn, dẫn dắt nhiều hơn, kiểm soát ít hơn và kiến tạo nhiều hơn, chuyển từ xin cho sang công khai, minh bạch” - ông Hùng nhận định.
Theo Bộ trưởng, hệ thống do kỹ sư Việt Nam phát triển nên sẽ liên tục được cải tiến, vừa theo chuẩn mực quốc tế, vừa đáp ứng được thực tiễn của Việt Nam. “Tôi đề nghị các nhà khoa học, các Hội đồng, các cơ quan chủ trì tích cực sử dụng hệ thống phản hồi để hoàn thiện và coi đây là công cụ không thể thiếu trong hoạt động nghiên cứu” - Bộ trưởng cho biết. Ông yêu cầu NAFOSTED tiếp tục nâng cấp hệ thống bổ sung, phân tích dữ liệu báo cáo, tự động dashboard quản trị và các tính năng hỗ trợ AI… Bộ trưởng Hùng kỳ vọng hệ thống quản lý nhiệm vụ khoa học công nghệ của NAFOSTED sẽ trở thành một chuẩn mực mới cho quản lý nghiên cứu tại Việt Nam, là thí dụ về chuyển đổi số thực chất, có quy trình, có dữ liệu, có chuẩn mực và có hiệu quả.
Nhận xét về hệ thống trong cả 3 vai trò - nhà khoa học nộp hồ sơ, chuyên gia phản biện, thành viên Hội đồng khoa học ngành - GS.TS Trần Đại Lâm, Viện trưởng Viện Khoa học Vật liệu (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam), đánh giá cao hệ thống mới. Ông Lâm nhận định việc áp dụng hệ thống quản lý trực tuyến (OMS) đã giúp giảm tải thủ tục hành chính, tạo sự thuận lợi tối đa cho các nhà khoa học để họ có thể tập trung thời gian cho chuyên môn thay vì "chạy giấy tờ". Với vai trò người nộp hồ sơ, ông thấy được sự công bằng vì các ý kiến phản biện luôn xác đáng dù hồ sơ được duyệt hay không. Với vai trò chuyên gia phản biện, ông cảm nhận được sự tôn trọng độc lập về chuyên môn, do Quỹ chỉ đóng vai trò điều phối quy trình chuẩn mực mà không can thiệp vào nhận định khoa học.
Chuyển đổi quản lý đề tài khoa học từ đầu vào sang đầu ra thương mại hóa
Cũng tại sự kiện, hơn 300 đề tài nghiên cứu được ký kết giữa các đơn vị và NAFOSTED. Đây là những đề tài đầu tiên được thực hiện theo tinh thần của Luật Khoa học công nghệ mới, đánh dấu sự chuyển đổi mô hình quản lý toàn diện: Chuyển từ quản lý đầu vào sang quản lý đầu ra; Chuyển từ quản lý hóa đơn chứng từ sang quản lý kết quả nghiên cứu; Chuyển từ chi theo dự toán sang khoán chi. Kết quả nghiên cứu sẽ thuộc về tổ chức nghiên cứu và được dùng để mang đi thương mại hóa. Nhóm nghiên cứu trực tiếp sẽ được hưởng ít nhất 30% kết quả thương mại hóa.
Nhấn mạnh việc đánh giá đề tài chuyển từ "hoàn thành đề tài" sang việc đưa kết quả nghiên cứu tới doanh nghiệp, tạo thành sản phẩm thương mại, tạo ra doanh thu góp phần tăng trưởng GDP, Bộ trưởng đề nghị doanh thu này phải bằng từ 5 đến 10 lần chi phí nghiên cứu sau từ 3 đến 5 năm.
Đồng thời, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khuyến khích chuyển từ nghiên cứu dàn trải sang nghiên cứu chiến lược và chuyển từ đề tài nhỏ sang các nhiệm vụ lớn. Bộ trưởng cũng yêu cầu chuyển từ đánh giá từng đề tài sang đánh giá tổng thể các đề tài nghiên cứu của tổ chức đó, với tinh thần "chấp nhận rủi ro, khoan dung với thất bại".
Hiền Thảo