NATO đang xây dựng một “đám mây tuyệt mật” nhằm hợp nhất và chia sẻ dữ liệu chiến trường của Ukraine với các đồng minh. Theo Tom Goffus, Trợ lý Tổng thư ký NATO phụ trách hoạt động, hệ thống dự kiến xử lý dữ liệu tại một trung tâm huấn luyện chung ở Ba Lan và có thể đưa vào vận hành từ tháng 1/2026. Trở ngại chính hiện nay mang tính thủ tục, chủ yếu là hoàn thiện chính sách bảo mật hệ thống.
Ảnh minh họa.
Tổng quan mục tiêu
Khối lượng dữ liệu sinh ra từ cảm biến và hoạt động tác chiến trong xung đột Nga–Ukraine đã tăng mạnh, bao gồm dữ liệu từ máy bay chiến đấu, UAV, tàu chiến và các nền tảng khác, cũng như thông tin hỗ trợ y tế. Ukraine muốn chia sẻ dữ liệu này với các đồng minh, nhưng NATO hiện thiếu một hệ thống tiếp nhận và quản lý đủ hiệu quả. Nền tảng đám mây mới được kỳ vọng sẽ giải quyết nhu cầu truy cập, phân tích và truyền tải thông tin nhanh, an toàn giữa các lực lượng.
Kiến trúc và bảo mật: chuyển từ mạng sang đám mây
Theo Tom Goffus, các công cụ hiện tại của NATO được thiết kế cho mô hình “an ninh tập trung vào mạng”, trong khi nỗ lực mới hướng tới “bảo mật tập trung vào đám mây”. Mục tiêu là xây dựng một quy trình bảo mật hệ thống đủ chặt chẽ để các quốc gia thành viên hoàn toàn tin cậy khi vận hành và chia sẻ dữ liệu nhạy cảm.
Để đạt được điều này, NATO cho biết sẽ học hỏi mô hình của các nhà cung cấp đám mây lớn của Mỹ đang vận hành các “đám mây mật” phục vụ an ninh quốc gia, cũng như các nỗ lực cải thiện liên lạc an toàn giữa Lầu Năm Góc và các đồng minh. Theo quan chức NATO, “chúng tôi đã có đủ thiết bị, nhưng vẫn thiếu chính sách bảo mật hệ thống để đảm bảo an toàn tuyệt đối khi vận hành”.
Thiết kế hệ thống: xây mới, kiến trúc mở, đa nhà cung cấp
Thay vì mở rộng các mạng hiện hữu, NATO chọn xây dựng nền tảng mới từ đầu để tránh ràng buộc kỹ thuật và độc quyền của các kiến trúc liên bang hiện tại, vốn gây khó khăn khi tích hợp công cụ và cảm biến từ nhiều quốc gia. Thiết kế sẽ dựa trên công nghệ kiến trúc mở, sẵn có trên thị trường, cho phép thiết bị từ nhiều nhà cung cấp hoạt động trong cùng môi trường.
Cơ sở hạ tầng phải do chính phủ kiểm soát và sở hữu, còn NATO chỉ đóng vai trò “người gác cổng”. Cách tiếp cận này nhằm bảo toàn quyền kiểm soát dữ liệu, chuẩn hóa giao diện tích hợp và đảm bảo phân tách rõ giữa hạ tầng, dữ liệu, ứng dụng.
Chuỗi xử lý và triển khai
Ukraine dự kiến gửi dữ liệu chiến trường tới trung tâm huấn luyện chung ở Ba Lan. Tại đây, nền tảng đám mây sẽ đảm nhiệm xử lý, hợp nhất và phân phối dữ liệu đến các bên liên quan. Mốc mục tiêu là đưa hệ thống vào vận hành từ tháng 1/2026. Theo NATO, thách thức còn lại chủ yếu là hoàn thiện quy trình bảo mật và khung chính sách, không phải giới hạn kỹ thuật hay thiết bị.
Tác động đối với tác chiến liên quân
Đám mây chung tạo một “xương sống thông tin” đặt trên nền tảng đám mây, hình thành lớp dữ liệu thống nhất mà các bên có thể khai thác. Tầm nhìn dài hạn là mỗi quốc gia tự trang bị cảm biến, còn NATO đảm nhiệm hợp nhất và hoàn thiện luồng dữ liệu trên nền tảng chung. Việc đồng bộ hóa thông tin theo thời gian gần thực giúp rút ngắn vòng lặp phát hiện–quyết định–hành động, gồm cả các hoạt động hỗ trợ y tế.
Nguồn lực liên quan
Trước đó, có thông tin cho rằng NATO đã phân bổ gần 40 triệu USD để trang bị cho lực lượng vũ trang Ukraine thiết bị truyền thông vệ tinh, dịch vụ kỹ thuật số an toàn và hỗ trợ các trung tâm đổi mới, bao gồm hệ thống quản lý chiến đấu DELTA, dựa trên kinh nghiệm của Ukraine về công nghệ đám mây và trí tuệ nhân tạo.
Bảng tóm tắt dự án
Đánh giá theo khía cạnh kỹ thuật – chiến thuật
Về kỹ thuật, việc ưu tiên kiến trúc mở và xây mới từ đầu giúp giảm rủi ro phụ thuộc nền tảng, thuận lợi tích hợp cảm biến đa quốc gia. Về bảo mật, chuyển dịch sang mô hình đám mây đòi hỏi khung chính sách và quy trình xác thực liên minh, bảo đảm các mức phân quyền và xử lý dữ liệu nhạy cảm. Về tác chiến, một lớp dữ liệu thống nhất có thể hỗ trợ chia sẻ tình huống chiến trường nhanh hơn, phù hợp môi trường tác chiến có mật độ cảm biến cao.
CTVX