Khánh thành Dự án trùng tu Di tích lịch sử Quốc gia Đền Đuổm
Ngày 25.11, UBND tỉnh Thái Nguyên phối hợp với Công ty CP Đầu tư xây dựng khai thác khoáng sản Thăng Long tổ chức lễ khánh thành dự án. Buổi lễ có sự tham dự của đại diện lãnh đạo tỉnh, các sở ngành, đơn vị chuyên môn, cùng đông đảo người dân địa phương – những người vẫn coi ngôi đền cổ là điểm tựa tâm linh và niềm tự hào truyền đời.
Đền Đuổm được xây dựng năm 1180, nằm tựa lưng vào ngọn núi Đuổm xanh thẳm, thờ Phò mã lang Dương Tự Minh – vị tướng có công bảo vệ biên cương phía Bắc thời Lý. Với giá trị lịch sử đặc biệt, đền được xếp hạng di tích quốc gia từ năm 1993, đồng thời là không gian diễn ra lễ hội truyền thống thu hút hàng nghìn du khách mỗi năm, Lễ hội đền Đuổm được Bộ trưởng Bộ VHTTDL đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2017.
Tuy nhiên, trước đây, toàn bộ hạ tầng di tích là tranh tre nứa lá, đơn sơ, không có nhiều hạng mục mang giá trị nghệ thuật.
Từ năm 1980 đến nay, quần thể di tích lịch sử - thắng cảnh quốc gia đền Đuổm đã trải qua 9 lần tu bổ, tôn tạo. Năm 2023, đền tiếp tục được trùng tu, tôn tạo, tuy nhiên, do điều kiện khó khăn về kinh phí nên việc tu bổ còn nhỏ lẻ, chắp vá.
Trải qua thời gian, do thời tiết ẩm ướt bởi khu di tích nằm ở vị trí sườn núi đá nên ảnh hưởng đến các hạng mục công trình, kết cấu cũng như tính thẩm mỹ của hạng mục công trình di tích bị ảnh hưởng nghiêm trọng, xuống cấp, sụt lún, rạn nứt, thấm dột.
Hệ thống các công trình đền Trung, Phủ Bà (phủ Diên Bình, phủ Thiều Dung), gác Chuông chưa đáp ứng được với nhu cầu sinh hoạt, hưởng thụ văn hóa, tinh thần của nhân dân cũng như đạt được giá trị về mặt kiến trúc - nghệ thuật của di tích thuộc giai đoạn thời nhà Lý - Trần (thế kỷ XII - XIII).
Hướng tới bảo tồn trọn vẹn giá trị của di tích, năm 2025 UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 1349 phê duyệt dự án tu bổ toàn diện, với toàn bộ kinh phí được tài trợ bởi ông Nguyễn Huy Quý – Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Công ty CP Đầu tư xây dựng và khai thác khoáng sản Thăng Long.
Quang cảnh Lễ khánh thành
Khôi phục kiến trúc cổ, giữ hồn núi rừng Đuổm
Dự án được thực hiện đồng bộ từ hệ thống đường lên đền đến các kiến trúc chính trong quần thể. Khu vực Đền Thượng được gia cố toàn bộ nền móng, vừa đảm bảo an toàn, vừa giữ nguyên cấu trúc không gian hài hòa với địa thế núi rừng.
Đền Trung – công trình trung tâm – được tu bổ theo kiến trúc chữ Đinh, gồm Tiền đường và Thượng điện, diện tích 110 m², giữ lại nhiều chi tiết đặc trưng của nghệ thuật kiến trúc cổ truyền Việt Nam. Hai Phủ thờ bà Diên Bình và Thiều Dung được phục hồi chuẩn nguyên trạng theo kiến trúc chữ Nhất, mỗi phủ rộng 44 m². Đình Niêng – với ba gian truyền thống – được cải tạo theo cùng phong cách, hoàn thiện sự thống nhất trong tổng thể thờ tự.
Chia sẻ tại lễ khánh thành, ông Nguyễn Huy Quý cho biết dự án nhận được sự hỗ trợ tích cực từ Bộ VHTTDL, đặc biệt là từ Cục Di sản Văn hóa. Dù quá trình thi công gặp nhiều khó khăn do mưa bão kéo dài, công trình vẫn hoàn thành đúng tiến độ nhờ nỗ lực tổ chức thi công cả ban đêm nhằm hạn chế ảnh hưởng giao thông.
“Các hạng mục như Đền Thượng, Đền Trung, hai phủ thờ phu nhân đều được phục hồi theo tinh thần kiến trúc thời Lý, giữ chất liệu truyền thống, tạo nên không gian trang nghiêm và hòa hợp với cảnh quan núi rừng Đuổm,” ông Quý nhấn mạnh. Ông cũng cho rằng việc hoàn thành công trình đúng thời điểm chuẩn bị cho Lễ hội Đền Đuổm năm 2026 sẽ góp phần lan tỏa giá trị di sản đến với thế hệ trẻ.
Đền Đuổm sau khi được tu bổ
Thêm động lực cho du lịch tâm linh Thái Nguyên
Phát biểu tại buổi lễ, ông Đoàn Quang Duy – Bí thư Đảng ủy xã Phú Lương – đánh giá dự án tu bổ Đền Đuổm mang ý nghĩa quan trọng khi không chỉ bảo tồn di sản văn hóa mà còn tạo điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch tâm linh, thúc đẩy kinh tế – xã hội địa phương.
Theo ông, công trình là kết quả của sự chung tay giữa chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng – minh chứng cho trách nhiệm trong việc gìn giữ những giá trị văn hóa quý báu của Thái Nguyên.
Việc tu bổ và hoàn thiện quần thể Đền Đuổm không chỉ trả lại vẻ uy nghiêm của một di tích hơn 8 thế kỷ, mà còn mở ra cơ hội để di sản tiếp tục sống trong đời sống văn hóa của người dân, trở thành điểm đến hấp dẫn trên bản đồ du lịch văn hóa của khu vực trung du miền núi phía Bắc.
KHẢI HƯNG