'Không biến trường học thành nơi làm dịch vụ để thu tiền'

3 giờ trướcBài gốc

Môn thu phí xen kẽ chính khóa: Gánh nặng đè lên phụ huynh

Tại buổi tiếp xúc cử tri sau Kỳ họp Quốc hội với cử tri 11 phường trên địa bàn Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đề cập thẳng thắn một vấn đề đang gây nhiều bức xúc trong xã hội: tình trạng một số trường công lập liên kết với đơn vị bên ngoài, đưa giáo viên vào giảng dạy và thu thêm tiền của phụ huynh, trong khi học sinh đã được Nhà nước miễn học phí.

Giáo dục phổ cập là trách nhiệm của Nhà nước, từ chương trình, đội ngũ giáo viên đến chất lượng dạy học

Tổng Bí thư nhấn mạnh, giáo dục phổ cập là trách nhiệm của Nhà nước, từ chương trình, đội ngũ giáo viên đến chất lượng dạy học. Việc thiếu giáo viên ở các môn như Âm nhạc, Mỹ thuật, Ngoại ngữ cần được giải quyết bằng đào tạo, bố trí nhân lực phù hợp, chứ không thể lấy đó làm lý do để thu tiền của phụ huynh.

“Không thể biến trường học thành nơi làm dịch vụ, thu tiền”, Tổng Bí thư nêu rõ, đồng thời yêu cầu thành phố Hà Nội và các cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Chỉ đạo này chạm đúng một thực trạng tồn tại nhiều năm trong giáo dục phổ thông nhưng chưa được xử lý dứt điểm. Khi trường công lập vận hành theo hướng dịch vụ, ranh giới giữa giáo dục phổ cập do Nhà nước bảo đảm và hoạt động mang tính kinh doanh bị xóa nhòa. Người chịu thiệt thòi đầu tiên không chỉ là phụ huynh mà còn là học sinh.

Bước vào năm học 2025–2026, thời điểm chủ trương miễn học phí được triển khai rộng rãi, tại nhiều trường công lập lại xuất hiện tình trạng sắp xếp dày đặc các môn liên kết “tự nguyện nhưng thu phí”, xen kẽ giờ học chính khóa. Trên thực tế, dù không phải đóng học phí, nếu tham gia đầy đủ các lớp liên kết, câu lạc bộ và bán trú, tổng chi phí phát sinh có thể lên tới hàng triệu đồng mỗi tháng cho một học sinh.

Các trường cần dừng xếp xen kẽ môn thu phí trong giờ học bắt buộc, công khai thời khóa biểu và các gói dịch vụ

Từ thực tế này, nhiều phụ huynh bày tỏ băn khoăn về các chương trình liên kết trong trường công lập. Tại Trường Tiểu học Quan Hoa (Hà NNội), theo thời khóa biểu do phụ huynh cung cấp, nhà trường tổ chức nhiều môn liên kết như Tiếng Anh tích hợp STEM – Robotics, Tiếng Anh – Toán, Tiếng Anh – Khoa học, Giáo dục kỹ năng công dân số. Giải đáp băn khoăn của phụ huynh, cô Hoàng Anh Vân, Hiệu trưởng nhà trường cho biết các chương trình được triển khai trên tinh thần tự nguyện; riêng môn Kỹ năng sống thu 120.000 đồng/học sinh/tháng và thực hiện đúng quy trình. Theo thông báo năm học 2025–2026, chương trình do Trung tâm Language Link Việt Nam thực hiện có mức thu 614.700 đồng/tháng đối với Tiếng Anh và 400.000 đồng/tháng đối với Toán - Khoa học, trong đó đơn vị liên kết trích lại cho nhà trường lần lượt 7,27% và 10%.

Các trường thường viện dẫn lý do thiếu giáo viên, hạn hẹp ngân sách để lý giải cho việc liên kết với các đơn vị bên ngoài. Tuy nhiên, khi các năng lực cốt lõi của chương trình giáo dục phổ thông mới lại phụ thuộc vào dịch vụ trả phí, câu hỏi về chất lượng và thiết kế giáo dục chính khóa trở nên khó tránh khỏi. Ngay sau chỉ của Tổng Bí thư, trên các diễn đàn mạng xã hội, nhiều phụ huynh ở Hà Nội, TP.HCM cũng nêu tình trạng tương tự. Chị Minh Thơ, phụ huynh có con học mầm non, cho biết gia đình phải đóng thêm tiền cho hàng loạt môn thuê ngoài như kỹ năng, nhịp điệu, vẽ, võ, STEM, ngoại ngữ, cùng các hoạt động lễ hội do nhà trường thuê dịch vụ bên ngoài, mỗi lần vài trăm nghìn đồng. “Nói miễn giảm học phí nhưng tổng chi phí còn cao hơn năm trước”, chị Thơ phản ánh.

Tài khoản Scarlett cho biết con học các môn kỹ năng sống, STEM, công dân số nhưng chủ yếu tô màu, mỗi tuần mang về sản phẩm đơn giản, không tương xứng với số tiền đã đóng. Một phụ huynh khác cũng chia sẻ, mỗi tháng phải đóng thêm 500.000 đồng cho các môn liên kết do người ngoài trường giảng dạy. Nhà trường tổ chức trong giờ học chính khóa, cháu nào không học phải ra ngoài hành lang hoặc sân. Thương con, nhiều phụ huynh đành cắn răng đóng tiền.

Không ít phụ huynh cho rằng tính “tự nguyện” chỉ tồn tại trên danh nghĩa. Giảm học phí nhưng phụ phí lại tăng, làm cho chủ trương nhân văn khó phát huy trọn vẹn ý nghĩa.

Phản ánh này cho thấy hoạt động liên kết không chỉ dừng ở khía cạnh chuyên môn mà còn gắn với dòng tiền, đặt ra yêu cầu phải minh bạch và giám sát chặt chẽ hơn.

Khoảng trống cơ chế, mỗi nơi một kiểu

Ở góc độ cơ chế, quy định về các khoản thu dịch vụ giáo dục ngoài giờ chính khóa hiện vẫn có sự khác biệt giữa các địa phương. Theo Nghị quyết số 18/2025/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân TP.HCM, các khoản thu phục vụ hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa trong năm học 2025–2026 không được quy định mức trần. Trong khi đó, trước đây, “mức thu tối đa” từng được xác định tại Nghị quyết số 04/2023/NQ-HĐND và đến nay vẫn được một số cơ sở giáo dục căn cứ để triển khai thu.

Tại Hà Nội, ngày 27/11, Hội đồng nhân dân thành phố đã thông qua nghị quyết quy định danh mục và mức thu các dịch vụ hỗ trợ hoạt động giáo dục đối với cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập. Theo đó, thành phố bỏ hai dịch vụ gồm học hai buổi/ngày ở cấp THCS và hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa, bồi dưỡng bổ sung kiến thức các môn văn hóa; chỉ giữ lại dịch vụ giáo dục kỹ năng sống do nhà trường trực tiếp thực hiện, với mức thu tối đa 15.000 đồng/giờ dạy.

Tương tự Hà Nội, nhiều địa phương có điều kiện kinh tế – xã hội phát triển cũng không quy định mức thu tối đa đối với các hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa. Sự khác biệt trong cách quy định giữa các địa phương cho thấy vẫn tồn tại khoảng trống trong quản lý. Khi chưa có khung pháp lý thống nhất, minh bạch, các dịch vụ “tự nguyện” rất dễ bị đẩy sang hướng thu tiền, làm mờ ranh giới giữa giáo dục phổ cập và dịch vụ.

TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội đồng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội)

Liên quan đến vấn đề này, TS Nguyễn Tùng Lâm, Chủ tịch Hội đồng Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội), bày tỏ sự đồng tình với chỉ đạo của Tổng Bí thư về việc không biến trường học công lập thành nơi làm dịch vụ thu tiền, nhất là trong bối cảnh phụ huynh đang bức xúc vì nhiều khoản thu ngoài học phí.

“Nếu đã miễn học phí mà trong trường công vẫn thu thêm khoản này, khoản kia thì không ổn. Trường công là không được thu thêm. Không thể nói miễn học phí rồi lại thu bằng các hình thức khác,” ông thẳng thắn.

“Chỉ khi kiểm soát chặt chẽ các khoản thu, thống nhất quy định và thực hiện đúng tinh thần công bằng, thì chủ trương miễn học phí mới thực sự mang lại ý nghĩa trọn vẹn đối với phụ huynh và học sinh”, TS Nguyễn Tùng Lâm

Theo TS Nguyễn Tùng Lâm, thực tế hiện nay vẫn tồn tại tình trạng các trường lồng ghép các hoạt động, chương trình liên kết, học hai buổi/ngày, các môn kỹ năng, STEM, tiếng Anh… dẫn đến phát sinh các khoản thu.

Không chỉ với trường công lập, TS Nguyễn Tùng Lâm cho rằng các trường tư thục cũng cần một “luật chơi” rõ ràng. Nếu có dịch vụ thì phải tính đầy đủ vào học phí ngay từ đầu để phụ huynh lựa chọn và chấp nhận mức học phí đó, tránh phát sinh trong quá trình học, bảo đảm minh bạch và khả năng kiểm soát.

Từ chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm, yêu cầu lập lại kỷ cương các khoản thu trong trường công lập trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết. Khi chủ trương miễn học phí đã được triển khai, mọi hình thức thu tiền biến tướng dưới danh nghĩa “tự nguyện” cần được rà soát, chấn chỉnh nghiêm túc. Chỉ khi ranh giới giữa giáo dục phổ cập và hoạt động dịch vụ được phân định minh bạch, thống nhất, trường học công lập mới thực sự trở về đúng vai trò vốn có, để chủ trương miễn học phí phát huy trọn vẹn ý nghĩa nhân văn.

Thu Hằng/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/xa-hoi/khong-bien-truong-hoc-thanh-noi-lam-dich-vu-de-thu-tien-post1254311.vov