Khuyến khích sử dụng xe đạp tạo vùng phát thải thấp, hướng tới 'sống xanh'

2 ngày trướcBài gốc

"Sống xanh" với xe đạp

Nhiều năm qua, cuối tuần rảnh rỗi, anh N.T.B (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội) lại đạp xe một vòng quanh Hồ Tây. Anh xuất phát lúc 4h30 sáng (mùa hè), 5h sáng (mùa đông), về đến nhà vào khoảng 7h - 7h30 sáng.

Hình ảnh quen thuộc mỗi buổi sáng ở khu vực Hồ Tây. Ảnh: N.T.B

"Khung giờ đó, thời tiết dịu mát. Đường quanh Hồ Tây như dành riêng cho những người tập thể dục, đi dạo, chạy bộ, đi xe đạp. Đường ít xe máy và gần như không có ô tô nên khá thoáng và an toàn. Do vậy, tôi cứ thong thả đạp xe, ngắm cảnh, thư giãn, hít hà không khí trong lành đầu ngày", anh N.T.B chia sẻ.

Tương tự, anh N.C.T, một công chức làm việc trong lĩnh vực khoa học công nghệ và môi trường tại Hà Nội cho biết, anh có "người bạn thân" là chiếc xe đạp. Cuối tuần rảnh rỗi, anh đạp xe khám phá khắp phố phường Hà Nội, trong đó có các địa điểm yêu thích là Hồ Tây, Hồ Gươm…

Không chỉ đạp xe thể dục, xe đạp còn là phương tiện được anh T sử dụng để đi các cung đường phù hợp trong sinh hoạt hàng ngày và cả đi làm, thay cho phương tiện cá nhân sử dụng nhiên liệu xăng dầu.

Anh T chia sẻ: "Tôi đi xe đạp là để rèn luyện sức khỏe và tiết kiệm chi phí nhiên liệu. Quan trọng hơn, đi xe đạp là giảm phát thải khí thải từ phương tiện giao thông, góp phần bảo vệ môi trường. Đây cũng là công việc chuyên môn tôi tham gia theo dõi nên cũng muốn thực hiện đạp xe để đóng góp phần nhỏ trong quá trình chuyển đổi xanh của đất nước và thực hành lối sống xanh của mỗi cá nhân".

Người sử dụng xe đạp trải nghiệm, thưởng thức và thư giãn theo cách rất riêng. Ảnh: N.T.B - N.C.T

Chị Nguyễn Hồng Nhung (Hà Đông, Hà Nội) cho biết, gần hai năm nay, chị đi làm bằng phương tiện công cộng. Từ Hà Đông, chị đi tàu điện trên cao tuyến Hà Đông - Cát Linh. Sau khi rời tàu tại ga Cát Linh, chỉ với vài thao tác đơn giản trên ứng dụng TNGo trong điện thoại di động, chị đã có thể lấy xe đạp hoặc xe đạp điện tại Trạm xe đạp công cộng Trí Nam để đi tiếp đến vườn hoa 19/8, trước cửa Nhà hát Lớn Hà Nội. Ở đó, chị trả xe tại trạm xe Trí Nam, đi bộ thêm vài trăm mét là đến cơ quan ở phố Đinh Lễ.

Chị Nhung bảo, chị lựa chọn đi làm bằng các phương tiện công cộng của thành phố là vì chi phí thấp, thuận tiện, không phải hít khói xe mỗi khi ùn tắc đường…

Mỗi người có lý do riêng khi chọn xe đạp làm phương tiện lưu thông nhưng họ có điểm chung là muốn lan tỏa xu hướng "sống xanh", thân thiện với môi trường.

Việc đi xe đạp không dừng lại ở cấp độ cá nhân mà đã và đang hình thành các hội, nhóm, câu lạc bộ đạp xe. Các hội, nhóm, câu lạc bộ này góp phần thúc đẩy phong trào đạp xe và ngày càng thu hút sự tham gia của nhiều người đến với xe đạp.

Đạp xe để cùng "Tạo nên những vùng phát thải thấp"

Hướng ứng Ngày Xe đạp Thế giới của Liên Hợp quốc, vào tuần đầu tháng 6/2025, Ashui.com phối hợp với NetZero.vn phát động Tuần lễ Ta đi xe đạp (Wecyc Week) với chủ đề "Tạo nên những vùng phát thải thấp".

Chia sẻ về chủ đề "Tạo nên những vùng phát thải thấp", ông Lê Việt Hà, Chủ tịch Ashui.com cho biết: Vùng phát thải thấp (Low Emission Zone) là khu vực đô thị được chỉ định hạn chế quyền tiếp cận của các phương tiện gây ô nhiễm nhất, nhằm cải thiện chất lượng không khí và thúc đẩy giao thông đô thị bền vững, trong đó có vai trò quan trọng của xe đạp.

Từ cuối những năm 1990, "vùng phát thải thấp" được áp dụng rộng rãi, đặc biệt là ở châu Âu, khi các thành phố phát triển phải đối mặt với mức độ ô nhiễm ngày càng gia tăng và những thách thức về sức khỏe cộng đồng liên quan đến chất lượng không khí kém.

Đến năm 2025, số lượng "vùng phát thải thấp" đang hoạt động ở châu Âu dự kiến sẽ đạt hơn 500. Điều này chứng minh vai trò tiên phong của các thành phố trong việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi bền vững, công bằng và nhanh chóng.

Ở Việt Nam, tại hai đô thị lớn nhất cả nước là Hà Nội và TP.HCM, các khu vực phát thải thấp đã bước đầu được hình thành, hướng tới việc hạn chế các loại phương tiện có lượng phát thải cao, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho các phương tiện xanh.

Xe đạp là phương tiện giao thông thân thiện với môi trường, giúp giảm lượng CO2 và các khí thải độc hại khác. Điều này góp phần vào việc cải thiện chất lượng không khí, giảm ô nhiễm môi trường và bảo vệ hệ sinh thái.

Do vậy, "việc ưu tiên sử dụng xe đạp làm phương tiện giao thông hằng ngày là một chiến lược hiệu quả với chi phí thấp, giúp các thành phố đạt được mục tiêu tăng trưởng xanh và góp phần thực hiện cam kết quốc gia của Việt Nam về việc đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050", ông Lê Việt Hà nhấn mạnh.

Trạm xe đạp công cộng Trí Nam xuất hiện trên nhiều tuyến đường phố của Hà Nội. Ảnh: Trí Nam

Vẫn còn những "rào chắn"

Mặc dù việc sử dụng xe đạp đem lại nhiều lợi ích cho mỗi cá nhân, cho cộng đồng nhưng trên thực tế vẫn còn nhiều "rào chắn". Thậm chí là "rào chắn" nghĩa đen ngay tại tuyến đường ưu tiên cho xe đạp và người đi bộ ven sông Tô Lịch (đoạn cầu Mọc đến cầu Yên Hòa), Hà Nội.

Theo ghi nhận của PV Báo Xây dựng, sau hơn một năm đi vào khai thác, ngay cả vào giờ cao điểm, tuyến đường cũng thưa thớt người qua. Nguyên nhân là do đường chạy dọc sông Tô Lịch, lại thêm đôi chỗ là nơi tập kết rác, nên có mùi không dễ chịu. Hơn nữa, tuyến đường xanh này giao cắt các tuyến đường đông đúc khác; tại điểm giao cắt có rào chắn, gây bất tiện...

Việc khai thác không hiệu quả tuyến đường này có lẽ cũng là lý do thành phố Hà Nội chưa triển khai các tuyến đường dành riêng cho xe đạp khác.

Tuyến đường ưu tiên cho xe đạp và người đi bộ ven sông Tô Lịch vắng bóng người sử dụng. Ảnh: Diệu Linh

Chia sẻ về việc khai thác hệ thống xe đạp công cộng tại Hà Nội, ông Đỗ Bá Quân, Tổng giám đốc Công ty CP Dịch vụ vận tải số Trí Nam (thuộc Trí Nam Group) cho biết, đưa vào khai thác từ tháng 8/2023 đến nay, Trí Nam đã phát triển được hơn 140 điểm trạm xe đạp công cộng, với tổng số xe đạp, xe đạp điện lên đến hơn 1.000 chiếc, tại 6 quận nội thành.

Việc đầu tư hệ thống xe đạp công cộng của Trí Nam hướng đến các mục tiêu chính gồm: Góp phần giảm phương tiện giao thông cá nhân; giảm phát khí thải ra môi trường; tạo giá trị cho xã hội cho Thủ đô; tạo doanh thu, lợi nhuận cho doanh nghiệp.

Dù Trí Nam đã được chính quyền thành phố Hà Nội hỗ trợ về thủ tục pháp lý; cho hưởng cơ chế thí điểm miễn phí các điểm trạm đặt xe… tuy vậy, hiệu quả doanh thu và lượng người sử dụng dịch vụ chưa đạt được như kỳ vọng.

Theo ông Quân, nguyên nhân là do thời tiết nóng bức nên người dân chưa sẵn sàng sử dụng dịch vụ. Người dân nói chung chưa có thói quen sử dụng xe đạp công cộng. Sự thuận tiện của xe đạp công cộng chưa được phổ biến, đi vào tiềm thức của người dân…

Trí Nam bố trí trạm xe đạp công cộng dọc tuyến đường ưu tiên cho xe đạp và người đi bộ ven sông Tô Lịch để phục vụ người dân. Ảnh: Diệu Linh

Cần khuyến khích, hỗ trợ phát triển hệ thống xe đạp công cộng

Để đạp xe phổ biến hơn trong cuộc sống hàng ngày, theo anh N.C.T, cần có thêm việc đầu tư hạ tầng cho xe đạp (đường xe đạp, làn đường xe đạp, điểm trông giữ xe...).

Ngoài ra cũng cần có cơ chế chính sách khuyến khích mở rộng, phát triển thêm các doanh nghiệp cho thuê xe đạp công cộng ở các đô thị, nhất là ở các đầu mối giao thông công cộng như ga tàu điện, trạm trung chuyển, điểm dừng xe bus, bến xe khách đô thị, trường đại học, trung tâm thương mại lớn... Xe đạp sẽ góp phần kết nối giữa các loại phương tiện giao thông, giữa các khu vực trong đô thị...

Cùng chung quan điểm, bà Nguyễn Thị Phương Hiền, Phó giám đốc Học viện chiến lược bồi dưỡng cán bộ Xây dựng (Bộ Xây dựng) nhận định, xe đạp là một trong những phương thức vận tải phi cơ giới, không phát thải, cần được khuyến khích phát triển mạnh mẽ, đặc biệt là ở các đô thị.

Xe đạp hiện được sử dụng rộng rãi và hiệu quả tại các nước phát triển, đặc biệt châu Âu như Hà Lan, Đức, Đan Mạch, Thụy Điển… không chỉ vì lý do môi trường mà còn vì lợi ích sức khỏe cộng đồng. Hạ tầng đô thị tại các nước này được quy hoạch tốt, hỗ trợ hiệu quả cho người đi xe đạp.

Tại Việt Nam, điều kiện thời tiết khí hậu nóng ẩm chưa thực sự thuận lợi cho người đi xe đạp. Song cùng với sự phát triển của hệ thống giao thông cộng gồm mạng lưới metro, xe buýt đô thị… xe đạp cũng bắt đầu thu hút và trở thành lựa chọn của nhiều người.

"Xu hướng này rất cần được hỗ trợ, khuyến khích phát triển bởi đây cũng là một lối sống xanh, góp phần cắt giảm khí nhà kính, cải thiện chất lượng không khí tại các thành phố lớn, như Hà Nội, TP.HCM", bà Hiền nhấn mạnh.

Để phát triển được xe đạp, theo bà Hiền, cần phải có quy hoạch và tạo những cơ chế ưu tiên cho phát triển xe đạp như bố trí làn riêng cho người đi bộ, cho xe đạp, bảo đảm lưu thông an toàn; có điểm trông giữ xe để người dân thuận lợi sử dụng; khuyến kích, hỗ trợ phát triển các hệ thống xe đạp công cộng...

"Cùng với các chính sách phát triển giao thông công cộng, đô thị cần hạn chế phương tiện cơ giới cá nhân; kiểm soát phát thải phương tiện giao thông. Tôi tin rằng xe đạp sẽ ngày càng được sử dụng rộng rãi", bà Hiền bày tỏ.

Cần đẩy mạnh truyền thông, dần dần thay đổi thói quen, khuyến khích người dân, sử dụng phương tiện giao thông công cộng xanh, sạch. Ảnh Trí Nam

Về phía doanh nghiệp, ông Đỗ Bá Quân tin tưởng rằng, với hướng đi đúng xu thế chuyển đổi xanh, sử dụng phương tiện xanh, năng lượng sạch, hệ thống xe đạp công cộng Trí Nam sẽ phát triển tốt trong tương lai.

Để phát triển bền vững, thời gian tới, ông Quân đề xuất chính quyền hỗ trợ truyền thông, dần dần thay đổi thói quen, khuyến khích người dân, nhất là công nhân viên chức hưởng ứng, sử dụng phương tiện giao thông công cộng xanh, sạch.

Chính quyền hỗ trợ thêm những các dịch vụ đi kèm; bảo đảm cho doanh nghiệp có nguồn tài chính duy trì dịch vụ; tạo điều kiện mở rộng các trạm xe có đông người sử dụng; phủ dày hơn lượng trạm xe đạp, giúp cho người dân thuận tiện sử dụng dịch vụ xe đạp công cộng thân thiện với môi trường...

Ông Nguyễn Hữu Tiến, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ, Môi trường và Vật liệu xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết: Luật Trật tự an toàn giao thông năm 2024 đã quy định về phương tiện giao thông đường bộ, trong đó có xe đạp (Điều 34), quy định về người điều khiển xe đạp (Điều 31); Luật Đường Bộ năm 2024 quy định về "Đường dành riêng cho người đi bộ, người đi xe đạp và các đường khác" (Điều 9)…tạo hành lang pháp lý để người đi xe đạp hoạt động trên đường bộ.

Tại Quyết định số 876/QĐ-TTg, ngày 22/7/2022, phê duyệt Chương trình hành động về chuyển đổi năng lượng xanh, giảm phát thải khí các-bon và khí mê-tan của ngành Giao thông vận tải, ở nội dung giao thông đô thị có đề cập: "Phát triển kết cấu hạ tầng giao thông phi cơ giới, điểm trông giữ phương tiện kết nối hợp lý với các phương thức vận tải hành khách công cộng khác".

Nhằm hướng tới một hệ thống giao thông bền vững và thân thiện với môi trường, Việt Nam đang từng bước xây dựng môi trường pháp lý và hạ tầng để thúc đẩy giao thông xanh, trong đó có xe đạp.

Minh Hằng

Nguồn Xây Dựng : https://baoxaydung.vn/khuyen-khich-su-dung-xe-dap-tao-vung-phat-thai-thap-huong-toi-song-xanh-192250604105403003.htm