Kiểm định khí thải xe cơ giới cần xã hội hóa, đảm bảo hài hòa lợi ích

3 giờ trướcBài gốc

Khí thải xe cơ giới tại các thành phố lớn được coi là 1 trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường không khí tại Việt Nam, đặc biệt là tại các đô thị lớn đang có xu hướng gia tăng đáng báo động.

GS.TS Nguyễn Hữu Dũng, Viện trưởng Viện Môi trường đô thị và công nghiệp Việt Nam cho rắng, các thành phố lớn ở nước ta như Hà Nội và TP.HCM muốn phát triển theo hình thức đô thị thông minh, nhất định phải có lộ trình để hạn chế xe cơ giới, không đơn thuần là thay thế về mặt nhiên liệu.

Việt Nam có 74 triệu xe ô tô, xe mô tô, xe máy đang lưu hành

Tuy nhiên, vấn đề kiểm định xe cơ giới rất khó vì mục tiêu đặt ra vừa bảo đảm an sinh xã hội vừa phải bảo đảm yếu tố môi trường. Trong khi quy định về xe cơ giới đã rất rõ, nhưng số xe quá thời gian lưu hành, xe cũ nát vẫn tham gia giao thông rất nhiều.

“Mỗi gia đình Việt Nam đều có từ 1 - 3 chiếc xe mô tô, vấn đề kiểm định xe cũ nát còn khó khăn với khối lượng công việc lớn hơn ô tô rất nhiều. Việt Nam chưa có khảo sát số xe nội bộ trong thành phố. Cụ thể, như xe từ Hà Nội đi làm tại các tỉnh, xe từ các tỉnh đến Hà Nội… cần rất chi tiết và phải quy định rõ kiểm định như thế nào”, ông Dũng nêu vấn đề.

Đồng tình với Dự thảo của Bộ NN&MT ở những hạng mục như phép thử, chứng chỉ, thiết bị kiểm định xe cơ giới, song GS. TS Nguyễn Hữu Dũng lưu ý yếu tố an sinh rất quan trọng, với những đối tượng thu nhập thấp mưu sinh bằng xe cơ giới cần phải phải có lộ trình cho giải pháp thay thế. Vì thế, việc vận động, truyền thông để người dân tự giác kiểm định và đổi xe, đặc biệt là các hộ đã sử dụng xe từ trước năm 2006 là rất cần thiết, liên quan đến những phương tiện đã cũ và phát thải lớn, ảnh hưởng đến môi trường.

Nhận thấy số lượng phương tiện giao thông cũ, không đạt tiêu chuẩn kỹ thuật đang tồn tại rất lớn, Đại biểu Quốc hội Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH Đồng Tháp) đề xuất, cần phải có các cơ sở kiểm định và thiết bị đo lường hiện đại, đảm bảo tính khả thi và đồng bộ trong quá trình triển khai. Trước tiên cần tính toán cơ sở vật chất, nhân lực cho việc kiểm định. Thách thức lớn nhất không chỉ nằm ở khâu kiểm định, còn ở chính sách đối với các phương tiện không đạt chuẩn.

“Việc thu hồi hoặc cấm lưu hành hàng triệu phương tiện giao thông cũ - phần nhiều do những người có thu nhập thấp sử dụng hàng ngày phải đi kèm với các chính sách hỗ trợ chuyển đổi mang tính nhân văn và vĩ mô. Chính phủ cần có chính sách để chuyển đổi từ xe cơ giới có lượng phát thải lớn sang các xe phương tiện giao thông thân thiện với môi trường. Trong bối cảnh Việt Nam có mật độ phương tiện cá nhân cao, vấn đề này cần một lộ trình rõ ràng và dài hạn”, Đại biểu Phạm Văn Hòa lưu ý.

Đồng bộ 3 yếu tố then chốt

Kiểm định khí thải xe cơ giới không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, còn là chính sách xã hội và môi trường mang tính chiến lược. Để thành công cần có sự đồng bộ giữa 3 yếu tố then chốt: Hệ thống kiểm định kỹ thuật đủ khả năng; chính sách hỗ trợ chuyển đổi và thu hồi phương tiện cũ; lộ trình thực hiện hợp lý và phát triển hạ tầng giao thông công cộng tại Việt Nam.

Theo ông Phạm Văn Hòa, việc xã hội hóa sẽ giúp giảm bớt gánh nặng cho ngân sách nhà nước, bởi phần lớn chi phí cho bộ máy kiểm định có thể được chia sẻ thông qua sự tham gia của DN và các đơn vị tư nhân. Đi đôi với chủ trương xã hội hóa, cần có cơ chế giám sát, kiểm tra và đôn đốc nhắc nhở, nhằm đảm bảo chất lượng và tính minh bạch trong hoạt động kiểm định, tránh tình trạng triển khai ồ ạt nhưng thiếu kiểm soát.

“Xã hội hóa kiểm định khí thải không chỉ giúp giảm gánh nặng ngân sách, còn tạo điều kiện huy động nguồn lực xã hội, thúc đẩy phát triển giao thông xanh và bền vững. Tuy nhiên, để thành công cần có lộ trình rõ ràng, cơ chế giám sát chặt chẽ, chính sách hỗ trợ DN và sự đồng bộ trong đầu tư cơ sở vật chất, nhân lực. Đây chính là nền tảng để Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu xây dựng hệ thống giao thông xanh, đô thị thông minh và phát triển bền vững”, Đại biểu Phạm Văn Hòa đề xuất.

Nhìn thẳng vào thực tế, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi cho rằng, với 74 triệu xe ô tô, xe mô tô, xe máy đang lưu hành, đòi hỏi về hạ tầng kỹ thuật và nhân lực kiểm định rất lớn. "Một mình Nhà nước không thể bảo đảm thực hiện trong thời gian ngắn với quy mô rộng như vậy. Rõ ràng, chúng ta phải xã hội hóa để khu vực tư nhân cùng tham gia", ông Tạ Đình Thi nhấn mạnh.

Để chính sách kiểm định khí thải xe cơ giới đi vào cuộc sống, ông Tạ Đình Thi cho rằng, trong quá trình thực hiện phải bảo đảm tính công bằng giữa các khu vực, giữa các đối tượng tham gia vào hoạt động kiểm định. Quy trình hoạt động kiểm định minh bạch, đồng thời phải bảo đảm đơn giản hóa các thủ tục và phải hài hòa lợi ích giữa các bên liên quan.

"Người dân, chủ phương tiện cơ giới nhận thức vấn đề chính sách đưa ra rất phù hợp, nhưng nếu thủ tục quá rườm rà, phức tạp, gây ảnh hưởng đến các chủ phương tiện họ cũng sẽ không ủng hộ. Do đó, cần yêu cầu đơn giản hóa thủ tục, làm sao để các bên đều thấy có lợi ích họ mới tham gia, hưởng ứng hoạt động kiểm định khí thải xe cơ giới”, ông Tạ Đình Thi nói.

Việc kiểm soát chặt chẽ nguồn khí thải từ xe cơ giới sẽ góp phần cải thiện đáng kể chất lượng môi trường sống, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và đưa Việt Nam tiến gần hơn đến mục tiêu phát triển đô thị thông minh, bền vững. Bên cạnh đó, cần phải tăng cường phát triển hệ thống giao thông công cộng có chất lượng, tiện lợi, và bao phủ rộng khắp, tạo điều kiện cho người dân có lựa chọn thay thế hợp lý.

Nguyễn Quỳnh/VOV.VN

Nguồn VOV : https://vov.vn/o-to-xe-may/o-to/kiem-dinh-khi-thai-xe-co-gioi-can-xa-hoi-hoa-dam-bao-hai-hoa-loi-ich-post1249450.vov