Cách thức tiến hành giám sát chuyên nghiệp hơn
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Đinh Công Sỹ, trong những năm qua, hoạt động giám sát chuyên đề của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, ngày càng nâng cao chất lượng, hiệu quả, được cử tri và Nhân dân đánh giá cao.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Đinh Công Sỹ trình bày tham luận tại Diễn đàn. Ảnh: Hồ Long
Cách thức tiến hành giám sát được cải tiến theo hướng chuyên nghiệp hơn. Cụ thể, đổi mới về tư duy, cách lựa chọn nội dung giám sát, chú trọng những vấn đề “nóng”, cấp thiết được nhiều cử tri quan tâm; Nghị quyết thành lập Đoàn giám sát ban hành không kèm theo Kế hoạch mà Đoàn giám sát ban hành Kế hoạch giám sát riêng để bảo đảm tính chủ động trong hoạt động giám sát; Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua kế hoạch giám sát chuyên đề từ Phiên họp tháng 8 năm trước để Đoàn giám sát hoàn thiện đề cương giám sát, gửi lấy ý kiến đối tượng chịu sự giám sát, bảo đảm thống nhất ngay từ khi xây dựng đề cương.
Cùng với đó, các Đoàn giám sát có sự phối hợp, tham gia của các cơ quan như: Kiểm toán nhà nước, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, một số bộ, ngành liên quan và chuyên gia; đặc biệt, Đoàn giám sát đã sử dụng các kết luận thanh tra, kiểm tra, kiểm toán vào trong quá trình giám sát. Trưởng Đoàn giám sát quyết định lựa chọn cơ quan, địa phương tổ chức giám sát trực tiếp và lựa chọn các Đoàn ĐBQH tỉnh, thành phố chủ trì, tổ chức giám sát. Việc xem xét cho ý kiến dự thảo Báo cáo kết quả giám sát được thực hiện tại hai phiên họp.
Bên cạnh những kết quả đạt được, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội cũng chỉ rõ, trong quá trình thực hiện giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội còn một số hạn chế, bất cập cần được khắc phục.
Các đại biểu dự Diễn đàn. Ảnh: Hồ Long
Đó là, một số quy định pháp luật chưa có sự phân định rạch ròi giữa hoạt động của các đoàn giám sát và các đoàn khảo sát; tiêu chí, cách thức lựa chọn nội dung giám sát chưa cụ thể; có sự trùng lắp về phạm vi giám sát giữa các chủ thể có thẩm quyền giám sát; quy định về phương pháp tổ chức phối hợp giám sát và trách nhiệm phối hợp giám sát giữa Ủy ban Thường vụ Quốc hội với các cơ quan, tổ chức có liên quan chưa cụ thể, rõ ràng.
Nhân lực, nhất là nhân lực có chuyên môn sâu triển khai hoạt động giám sát còn hạn chế; sự tham gia của các thành viên Đoàn giám sát không đồng đều, chủ yếu do Thường trực các cơ quan của Quốc hội được giao chủ trì thực hiện.
Việc gửi báo cáo chậm, muộn của một số cơ quan chịu sự giám sát làm ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ, chất lượng hoạt động giám sát; báo cáo của một số đối tượng chịu sự giám sát chưa đầy đủ nội dung, số liệu theo yêu cầu, thiếu cơ sở dữ liệu tin cậy làm căn cứ cho việc đánh giá, nhận định của Đoàn giám sát.
Tăng cường phân cấp cho các cơ quan của Quốc hội giám sát chuyên đề lĩnh vực phụ trách
Qua thực tế hoạt động giám sát chuyên đề của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội nêu 6 bài học kinh nghiệm.
Một là, bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng đối với hoạt động giám sát; sự chỉ đạo thường xuyên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội, Trưởng Đoàn giám sát với các hoạt động của Đoàn.
Các đại biểu dự Diễn đàn. Ảnh: Hồ Long
Hai là, hệ thống pháp luật về giám sát cần tiếp tục được hoàn thiện; vừa bảo đảm để hoạt động giám sát được tiến hành một cách khách quan, minh bạch, chuyên nghiệp, vừa bảo đảm đầy đủ, rõ ràng về quy trình, thủ tục, thẩm quyền, trách nhiệm của các bên liên quan.
Ba là, các kiến nghị, đề xuất sau giám sát cần được nghiên cứu kỹ lưỡng, kịp thời, nhất là các kiến nghị liên quan đến hoàn thiện chính sách, pháp luật cần được xem xét thấu đáo để trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định.
Bốn là, sử dụng có hiệu quả kết quả thanh tra, kiểm toán trong hoạt động giám sát. Các kiến nghị về tổ chức thực hiện pháp luật cần bảo đảm tính khả thi, xác định rõ trách nhiệm, cá thể hóa trách nhiệm. Tăng cường giám sát việc thực hiện các nghị quyết, kết luận, kiến nghị giám sát.
Năm là, cần tăng cường phân cấp cho các cơ quan của Quốc hội giám sát chuyên đề đối với lĩnh vực phụ trách. Tổ chức giám sát chuyên đề của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội khi có vấn đề thực tiễn rất bức xúc và thuộc lĩnh vực phụ trách của 2 Ủy ban của Quốc hội trở lên. Trong bối cảnh có nhiều chuyển biến nhanh chóng về kinh tế - xã hội, khoa học công nghệ như hiện nay, mỗi năm Quốc hội nên ban hành 1 nghị quyết giám sát chung bao gồm kiến nghị giám sát của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội.
Sáu là, các điều kiện bảo đảm cho hoạt động giám sát và phát huy vai trò của cơ quan truyền thông; ứng dụng công nghệ số trong hoạt động giám sát.
Minh Trang