Lại 'tranh cãi' về bố trí làn đường riêng cho xe buýt

7 giờ trướcBài gốc

Mới đây, Sở Xây dựng TP.HCM đã có văn bản gửi các Sở, ngành, UBND phường, xã, đặc khu cùng các đơn vị liên quan để lấy ý kiến dự thảo quyết định của UBND TP về quy định quản lý hoạt động vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt.

Mở làn đường ưu tiên/làn đường riêng

Theo dự thảo, giai đoạn 2025-2030 TP.HCM sẽ bổ sung thêm 95 tuyến xe buýt, nâng tổng số lên 205 tuyến xe buýt. Dự thảo cũng đề xuất nhiều chính sách hỗ trợ nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động xe buýt.

TP cũng sẽ nghiên cứu tổ chức giao thông ưu tiên cho xe buýt lưu thông thông suốt, bố trí làn đường ưu tiên hoặc làn đường riêng cho xe buýt theo phương án tổ chức giao thông được duyệt.

Ưu tiên phát triển mạng lưới tuyến xe buýt kết nối các đầu mối giao thông vận tải quan trọng và khu vực trung tâm đô thị. Phát triển vận tải đa phương thức, tích hợp, kết nối giữa xe buýt, xe buýt nhanh, đường sắt đô thị, buýt đường sông, xe đạp và đi bộ, các loại hình giao thông khác bảo đảm tính liên thông giữa các phương thức vận tải.

TP.HCM muốn mở làn đường riêng dành cho xe buýt.

Khuyến khích hình thành và phát triển các tuyến xe buýt đặc thù, gồm: tuyến xe buýt kết nối sân bay, cảng hàng không; tuyến xe buýt liên tỉnh đặc thù; tuyến xe buýt hai tầng phục vụ khách du lịch và các tuyến có nhu cầu đặc biệt khác. Ưu tiên lựa chọn các đơn vị vận tải sử dụng phương tiện xe buýt điện, năng lượng xanh và có trang bị thiết bị hỗ trợ người khuyết tật tiếp cận.

Sở Xây dựng đề nghị các cơ quan, đơn vị gửi góp ý bằng văn bản trước ngày 25-8 để tổng hợp, trình UBND TP xem xét ban hành.

Hiện nay, trên địa bàn TP.HCM có 2.378 phương tiện buýt đang hoạt động trên 164 tuyến. Trong 6 tháng đầu năm 2025, vận tải hành khách công cộng đã vận chuyển được 283 triệu lượt hành khách, tăng khoảng 16,5% với cùng kỳ năm trước.

“TP.HCM từng làm được, và có thể làm tốt hơn nữa”

Khi bàn đến câu chuyện bố trí làn đường ưu tiên hay làn đường riêng cho xe buýt tại TP.HCM, TS Phan Lê Bình - Giảng viên Chương trình kĩ thuật xây dựng, Trường Đại học Việt Nhật, không ngần ngại chỉ ra tính khả thi của vấn đề này không chỉ phụ thuộc vào yếu tố tài chính hay kỹ thuật, mà còn nằm ở một khía cạnh mang tính quyết định, đó là mức độ chấp nhận của người dân và quyết tâm chính trị của TP.

Theo ông Bình, trong nhiều năm qua, khi kêu gọi hạn chế phương tiện cá nhân, phát triển mạnh mẽ giao thông công cộng, ưu tiên cho xe buýt,... hầu như không ai phản đối. Thế nhưng, khi một đề án cụ thể được đưa ra, ví dụ như việc dành riêng một làn đường cho xe buýt trên một trục giao thông, thì ngay lập tức lại xuất hiện sự phản ứng. Người dân lo ngại rằng không gian lưu thông của xe cá nhân bị thu hẹp, sợ cảnh ùn tắc, bức xúc khi thấy một làn đường được “ưu tiên” cho một loại phương tiện mà họ không trực tiếp sử dụng.

Câu chuyện này không mới. Hà Nội từng là ví dụ rõ nét nhất. Làn đường riêng cho tuyến buýt nhanh BRT từng được kỳ vọng là cú hích cho giao thông công cộng Thủ đô. Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian ngắn, những hình ảnh xe máy, ô tô lấn làn, BRT bị “kẹt” như xe buýt thường đã khiến nhiều người đặt dấu hỏi về tính hiệu quả.

Thực tế, dù khảo sát cho thấy hành khách đi BRT có trải nghiệm tốt, thoải mái hơn, nhưng tổng thể thì kết quả chưa đáp ứng được kỳ vọng vì tần suất chưa cao, hạ tầng thiếu đồng bộ, và quan trọng nhất đó là thiếu sự quyết liệt trong quản lý và thực thi quy định.

Bài học từ Hà Nội cho thấy để làm được làn đường ưu tiên cho xe buýt, không thể chỉ đặt ra trên bàn giấy, mà cần sự vào cuộc đồng bộ và kiên trì từ các cấp chính quyền. Cần một ý chí chính trị đủ mạnh để không chùn bước trước áp lực dư luận ban đầu, bởi cái gì mới cũng sẽ gây phản ứng, nhưng nếu quyết liệt, kiên định, thì sau cùng kết quả sẽ tự thuyết phục được số đông.

"Một số ý kiến cho rằng chỉ nên làm làn riêng cho xe buýt trên những tuyến có mặt cắt 4–5 làn xe trở lên. Điều đó không sai, nhưng cũng không nên trở thành rào chắn tư duy. Bởi thực tế, nhiều tuyến đường lớn, 5-6 làn xe ở TP.HCM vẫn ùn tắc vì mật độ phương tiện cá nhân quá cao" - ông Bình nói.

Ông Bình chia sẻ thêm một trải nghiệm tại TP London (nước Anh), một trong những TP có hệ thống giao thông công cộng phát triển mạnh, rất nhiều tuyến phố chỉ có 2 làn mỗi chiều, nhưng vẫn dành riêng một làn cho xe buýt. Vấn đề là ở chỗ hệ thống xe buýt ở đó đã quá phát triển, tàu điện ngầm cũng phủ rộng, tỷ lệ sử dụng phương tiện cá nhân thấp. Khi người dân có lựa chọn tiện lợi, nhanh chóng, họ sẵn sàng từ bỏ ô tô riêng.

Một số chuyên gia đánh giá việc làm làn đường riêng cho xe buýt là khả thi.

Đồng quan điểm, ThS Lê Trung Tính - Chủ tịch Hiệp hội Vận tải hành khách TP.HCM, cho biết: “Dưới góc nhìn của người đã gắn bó gần 40 năm với ngành vận tải TP.HCM, tôi có thể khẳng định rằng việc triển khai làn đường ưu tiên, thậm chí là làn đường dành riêng cho xe buýt tại TP này không phải là điều xa vời. Thực tế, chúng ta đã từng làm được và làm khá tốt trong giai đoạn từ năm 2002 - 2012".

Ông Tính nhớ lại tuyến đầu tiên áp dụng mô hình làn riêng không phải trên đại lộ rộng thênh thang, mà là trên chính đoạn đường nhỏ hẹp, chỉ khoảng 7-8 m, tuyến Trần Hưng Đạo B (quận 5 cũ). Dù đường hẹp, xe buýt vẫn được bố trí chạy hai chiều trên làn riêng trong một tuyến đường một chiều.

Từ thành công ban đầu ấy, Sở GTVT cũ đã tiếp tục mở rộng mô hình sang các tuyến khác như đoạn Xô Viết Nghệ Tĩnh (nay là Nguyễn Thị Minh Khai) trước công viên Tao Đàn, rồi lan sang đường Trần Cao Vân (quận 3 cũ), Nguyễn Kiệm (quận Gò Vấp cũ)...

Tuy nhiên, theo ông Tính, vào thời điểm cao trào của các công trình thi công, “lô cốt” mọc lên khắp nơi, tình trạng ùn tắc giao thông buộc thành phố phải gỡ bỏ một số làn ưu tiên.

“Cách đây khoảng 3-4 năm, ý tưởng tái lập làn ưu tiên hoặc làn dành riêng cho xe buýt tại các trục đường lớn như cặp Điện Biên Phủ - Võ Thị Sáu (quận 1, quận 3, quận 10 cũ...) đã được mang ra bàn thảo. Với tư cách là thành viên Hội đồng Tư vấn giao thông vận tải của TP, tôi đã ủng hộ phương án này, song sau đó đề án ấy vẫn chưa được hiện thực hóa" - ông Tính nhớ lại.

Theo ông, giai đoạn 2025-2030 là khoảng thời gian mang tính bản lề. Nếu ngành giao thông TP.HCM không mạnh dạn triển khai trở lại các làn đường ưu tiên hoặc làn riêng cho xe buýt, thì rất khó để hệ thống vận tải hành khách công cộng có cơ hội phát triển bền vững.

Làn đường dành riêng cho xe buýt: TP.HCM nhiều lần "nâng lên, đặt xuống"

Trước đó, năm 2003, TP.HCM thí điểm làn dành riêng cho xe buýt trên đường Trần Hưng Đạo (quận 5 cũ) nhưng phát sinh nhiều bất cập nên việc thí điểm dừng lại.

Đến năm 2017, TP.HCM cũng dự kiến thử nghiệm làn đường dành riêng cho xe buýt ở hai tuyến đường Điện Biên Phủ (từ vòng xoay Lý Thái Tổ - chân cầu Sài Gòn) và đường Võ Thị Sáu (từ vòng xoay Dân Chủ - đường Đinh Tiên Hoàng). Song, do vấp phải phản ứng mạnh mẽ từ người dân và các chuyên gia, đề án đã không được triển khai.

Tới 2019, Sở GTVT (nay là Sở Xây dựng) tiếp tục đề xuất làm làn đường ưu tiên theo giờ cho xe buýt trên 2 tuyến đường trên, song, kế hoạch một lần nữa bỏ ngỏ.

NHƯ NGỌC

Nguồn PLO : https://plo.vn/lai-tranh-cai-ve-bo-tri-lan-duong-rieng-cho-xe-buyt-post865568.html