Làm rõ trách nhiệm của ngân hàng thương mại cho vay lại nếu xảy ra rủi ro

9 giờ trướcBài gốc

Đảm bảo tính minh bạch, công khai, chủ động, hiệu quả trong quản lý nợ công

Phát biểu tại Tổ 11 (gồm Đoàn ĐBQH TP. Cần Thơ và Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên) sáng nay, 3/11 về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, đến hết năm 2025, nợ công ước khoảng 35 - 36% GDP, nợ Chính phủ khoảng 33 - 34% GDP, nợ nước ngoài khoảng 31 - 32% GDP, đều thấp hơn giới hạn cho phép.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại Tổ 11

"Như vậy, với sự lãnh đạo của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Quốc hội ban hành luật, Chính phủ ban hành Nghị định, Bộ chuyên ngành ban hành thông tư hướng dẫn thì công tác điều hành, quản lý nợ công trong các năm qua là tương đối tốt, góp phần để thực hiện được mục tiêu bảo đảm tăng trưởng, ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát và bảo đảm an sinh xã hội", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Cho biết Chính phủ dự kiến sẽ trình Quốc hội sửa đổi toàn diện Luật Quản lý nợ công trong năm 2026, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, dự thảo Luật trình Quốc hội tại Kỳ họp này theo trình tự thủ tục rút gọn nhằm 3 mục tiêu:

Một là, tập trung sửa đổi, bổ sung một số nội dung để thực hiện phân cấp, phân quyền đồng bộ với Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công.

Hai là, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính giúp đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án ODA, nhất là trong điều kiện hiện nay thực hiện chính quyền địa phương hai cấp, nhiều dự án ODA nằm ở cấp xã.

Ba là, đảm bảo tính minh bạch, công khai, chủ động, hiệu quả trong quản lý nợ công.

Dự thảo Luật bổ sung 17/63 điều, bãi bỏ một số quy định tại 5 điều và bổ sung quy định tại 5 điều. Chủ tịch Quốc hội thống nhất nhiều nội dung trong dự thảo Luật về: phân loại nợ công, nguyên tắc quản lý nợ công, các nội dung phân cấp, phân quyền cho Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính trong một số nhiệm vụ về quản lý nợ, tăng cường sự chủ động, chịu trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc quyết định và sử dụng ngân sách.

Liên quan đến quy định về phân bổ, sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi nước ngoài, dự thảo Luật bổ sung quy định: Chính phủ quy định các trường hợp cấp phát đối với Ủy ban nhân dân tỉnh, đơn vị sự nghiệp công lập. Chủ tịch Quốc hội đề nghị, trong quá trình thực hiện, Chính phủ phải quy định chặt chẽ điều kiện cấp phát, tỷ lệ cấp phát, đánh giá tác động đến ngân sách Trung ương.

Lưu ý, các địa phương có thể sẽ đề xuất vay nước ngoài lớn hơn, trong khi gánh nặng nghĩa vụ nợ tập trung ngân sách trung ương, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, cần tăng cường cơ chế giám sát, chế tài, đảm bảo quản lý chặt chẽ, sử dụng hiệu quả nguồn vốn vay cấp phát cho địa phương.

Các dự án từ nguồn ODA thì địa phương phải có vốn đối ứng, có bảo lãnh. Với các địa phương có điều kiện thì khoản vốn đối ứng là dễ, nhưng còn các địa phương khó khăn, như Điện Biên chẳng hạn, thì để có nguồn vốn đối ứng cũng rất khó khăn, Trung ương hầu như phải hỗ trợ 100%.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên thảo luận tổ 11

"Do đó, Bộ Tài chính có hướng dẫn để tạo điều kiện thuận lợi khi nhận nguồn vốn ODA, bảo đảm để triển khai nhanh, phối hợp giữa Trung ương và địa phương trong vấn đề cấp phát vốn. Đây là vấn đề hết sức quan trọng", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Về phương thức cho vay vốn ODA, dự thảo Luật bổ sung quy định theo hướng: ngân hàng thương mại thực hiện cho vay lại đối với đơn vị sự nghiệp công lập theo phương thức cơ quan cho vay không chịu rủi ro tín dụng (Khoản 2 Điều 35); cho vay lại đối với các doanh nghiệp để đầu tư chương trình, dự án thuộc danh mục ưu tiên đầu tư của nhà nước theo phương thức cơ quan cho vay lại chịu một phần rủi ro tín dụng (Khoản 4 Điều 35).

Đề nghị phải đánh giá tác động kỹ lưỡng các nội dung trên, Chủ tịch Quốc hội phân tích, trường hợp cho vay lại mà không chịu rủi ro tín dụng có thể dẫn đến lơi lỏng về thủ tục thẩm định đối tượng vay, từ đó có thể tạo rủi ro lớn tập trung toàn bộ lên cơ quan nhà nước phải gánh chịu.

"Vừa qua, thực tế đã có câu chuyện này. Cho vay không gắn với hiệu quả, ngân hàng cho vay lại thiếu trách nhiệm trong việc giám sát khoản vay, ảnh hưởng đến khả năng trả nợ, an toàn nợ công. Mà sợ nhất là vay khoản này nhưng lại về đầu tư cho việc khác, rồi ngân hàng thiếu hướng dẫn thủ tục kiểm tra, giám sát".

Lưu ý vấn đề trên, Chủ tịch Quốc hội đề nghị làm rõ trường hợp xảy ra rủi ro không trả được nợ vay thì trách nhiệm của ngân hàng thương mại được quy định như thế nào trong luật. "Chúng ta phải có điều khoản này để nếu chỉ phải chia sẻ một phần rủi ro thì tỷ lệ này là bao nhiêu, được xác định trên cơ sở nào cũng phải có quy định trong luật. Nếu quy định trong luật không được thì giao cho Chính phủ hướng dẫn, ban hành nghị định", Chủ tịch Quốc hội nói.

Trưởng Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ Nguyễn Tuấn Anh điều hành phiên thảo luận tổ

Quy định rõ hơn trách nhiệm của cơ quan thẩm định quyết định cấp bảo lãnh Chính phủ

Về cấp phát bảo lãnh Chính phủ, dự thảo Luật sửa đổi điều kiện cấp phát bảo lãnh Chính phủ theo hướng: Bộ Tài chính không thực hiện thẩm định phương án tài chính mà chỉ dựa vào kết quả thẩm định của một số tổ chức tín dụng tại điểm g Khoản 1 Điều 43.

Cho rằng, quy trình như vậy chưa thể hiện rõ trách nhiệm của cơ quan cấp bảo lãnh, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị làm rõ việc tạo thêm cấp trung gian, làm tăng thủ tục hành chính, đồng thời chưa rõ trách nhiệm và nghĩa vụ tổ chức tín dụng thẩm định trong phương án tài chính.

"Cơ quan soạn thảo, cơ quan thẩm tra phải làm rõ chỗ này. Cân nhắc quy định rõ hơn về trách nhiệm của cơ quan thẩm định quyết định cấp bảo lãnh Chính phủ. Quy định cấp phát và bảo lãnh Chính phủ lần này phải rõ. Quốc hội phân cấp cho Chính phủ mạnh hơn. Còn Chính phủ phân cấp lại cho bộ, ngành, cho địa phương những nội dung gì thì Chính phủ phải làm rõ ra cho nhanh về thủ tục hành chính", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Trái phiếu nên tập trung phát hành ở Trung ương rồi phân bổ cho địa phương

Về tổ chức vay trả nợ của chính quyền địa phương, dự thảo Luật quy định đối với phát hành trái phiếu chính quyền địa phương tại thị trường vốn trong nước, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh lập đề án phát hành trái phiếu, báo cáo Hội đồng nhân dân cấp tỉnh phê duyệt tại điểm a Khoản 1 Điều 55. Việc phân cấp nhằm tăng quyền tự chủ cho địa phương, giúp giảm thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian phát hành, tạo điều kiện để địa phương huy động vốn nhanh hơn cho các dự án.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ, việc giao quyền hoàn toàn cho Hội đồng nhân dân cấp tỉnh phê duyệt phát hành trái phiếu chính quyền địa phương cần thực hiện trong phạm vi tổng mức vay được Quốc hội phê duyệt và trong hạn mức bội chi ngân sách địa phương theo quy định để đảm bảo an toàn nợ công.

Quang cảnh họp Tổ 11

Thực tế vừa qua cũng không có bao nhiêu địa phương phát hành được trái phiếu, trừ mấy thành phố lớn, phát triển như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh... Do đó, Chủ tịch Quốc hội đề nghị, trái phiếu phải tập trung phát hành ở Trung ương, sau đó Chính phủ sẽ điều hành, phân bổ cho các địa phương để đảm bảo điều kiện tổ chức vay, trả nợ của chính quyền địa phương, "vì địa phương không trả được thì Chính phủ phải trả thay".

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Tài chính - cơ quan chủ trì soạn thảo và Ủy ban Kinh tế và Tài chính - cơ quan chủ trì thẩm tra, tiếp tục dày công rà soát để sửa đổi Luật sao cho thuận lợi để quản lý nợ công tốt hơn nữa trong thời gian tới, bảo đảm nợ công dưới giới hạn cho phép và góp phần phát triển đất nước.

Chỉ rõ, vấn đề nợ công còn liên quan đến niềm tin của các nhà đầu tư đến Việt Nam và niềm tin của nhân dân, Chủ tịch Quốc hội đề nghị phải rà soát rất kỹ lưỡng dự thảo Luật, đồng thời cũng đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền để người dân, nhà đầu tư thấy được "chúng ta có nợ công, nhưng bảo đảm được hiệu quả quản lý nợ công".

"Người dân sợ nhất là mình nợ nhiều. Các đồng chí thấy, trên thế giới, mấy nước càng lớn thì càng nợ nhiều, như Mỹ, Pháp, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc... Như ông bà mình nói "lớn thuyền lớn sóng", muốn làm ăn, muốn phát triển thì phải vay nhiều nguồn. Ví dụ, bây giờ chúng ta quyết định đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam, dự kiến là khái toán 67 tỷ USD thì phải cân đối các nguồn, ngân sách thiếu thì phải huy động, phải vay. Rồi tuyến đường sắt đô thị của Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai, Hải Phòng..., Quốc hội cũng đã quyết định chủ trương đầu tư. Quan trọng bây giờ là chúng ta phải rà soát, tính tổng thể, khoản vay của Trung ương, vay của địa phương làm thế nào để phát triển tốt. Luật Quản lý nợ công này sửa đổi cũng là để phù hợp trong điều kiện nước ta phấn đấu tăng trưởng hai cái con số từ nay đến năm 2030, 2045", Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Quản lý ở một đầu mối thì mới hiệu quả được

Trao đổi, làm rõ hơn các vấn đề được Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và các đại biểu Tổ 11 đặt ra, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên nêu rõ, "sửa đổi Luật Quản lý nợ công lần này đã mở ra cho các doanh nghiệp được trực tiếp đề xuất thay vì trước đây phải qua bộ chủ quản; các công ty nhà nước giữ 100% vốn và công ty con của các công ty nhà nước giữ 100% vốn thì được đề xuất trực tiếp.

Chia sẻ quan điểm của Ủy ban Kinh tế và Tài chính về việc quy định như trên có thể xảy ra rủi ro công ty mẹ hoặc là doanh nghiệp mẹ "đứng ngoài cuộc", song Bộ trưởng nêu thực tế, các doanh nghiệp nhà nước có thể vay được vốn ODA chủ yếu là các tập đoàn, tổng công ty nhà nước. Các doanh nghiệp con của các tập đoàn, tổng công ty này cũng rất lớn và chủ động trong việc triển khai các kế hoạch kinh doanh của mình, do đó, nếu họ được đề đạt khoản vay ODA và chịu trách nhiệm thì thủ tục sẽ nhanh hơn.

Bộ trưởng Bộ Tài Chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu

Tuy nhiên, Bộ trưởng cũng cho rằng, "vẫn phải có trách nhiệm của công ty mẹ. Bây giờ chúng ta phải quy định thế nào để giảm thiểu tối đa thủ tục nội bộ của từng doanh nghiệp", Bộ trưởng nói.

Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng cũng nêu rõ, khó khăn nhất trong quản lý, sử dụng vốn ODA là thời gian vay từ lúc chúng ta đặt vấn đề, đàm phán đến lúc chuẩn bị hồ sơ dự án và ký kết hiệp định mất quá nhiều thời gian. Điều này dẫn đến, nhiều dự án sau khi ký hiệp định phải mất nửa thời gian của hiệp định rồi mới bắt đầu giải ngân được, thậm chí, hết thời gian của hiệp định vẫn chưa giải ngân được hết. Do đó, lại phải đàm phán kéo dài, mất rất nhiều thời gian. Nếu nhà tài trợ không đồng ý kéo dài thì dự án bị dở dang, chúng ta lại phải chuyển đổi hình thức, phải đóng lại dự án, tìm kiếm các nguồn vốn khác để triển khai tiếp.

"Đây là tồn tại rất lớn đối với các nguồn vốn ODA. Vừa qua, Bộ Tài chính đã rất quyết liệt việc này", Bộ trưởng cho biết.

Cụ thể, qua tham khảo ý kiến của Ngân hàng thế giới, Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ và sửa đổi Nghị định về ODA theo đúng mục tiêu: bảo đảm thời gian đối với các khoản vay bình thường cố gắng trong vòng 12 tháng phải xong thủ tục để ký hiệp định, dự án nào thật phức tạp thì mới lên đến 14 tháng. Chỉ có như thế thì các khoản vay ODA mới có hiệu quả được", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh.

Cùng với việc sửa đổi Nghị định, Bộ trưởng nêu rõ, sửa đổi Luật Quản lý nợ công lần này phải "tích hợp lại hết" những vấn đề vướng mắc, những vấn đề có tính thời sự để quản lý ở một đầu mối thì mới hiệu quả được. "Quản lý ODA từ nay về sau phải đảm bảo đánh giá rất kỹ lưỡng về hiệu quả tài chính", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Quỳnh Chi; Ảnh: Lâm Hiển

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/lam-ro-trach-nhiem-cua-ngan-hang-thuong-mai-cho-vay-lai-neu-xay-ra-rui-ro-10394129.html