Làn sóng sa thải công nghệ 2024–2025: Cuộc tái cấu trúc tất yếu của kỷ nguyên AI

3 giờ trướcBài gốc

Hàng chục nghìn lao động bị ảnh hưởng, từ các kỹ sư phần mềm đến bộ phận kinh doanh và vận hành. Thống kê từ nhiều tổ chức phân tích thị trường cho thấy số lượng nhân sự bị sa thải đã vượt xa cùng kỳ các năm trước, tạo nên lo ngại rằng lĩnh vực công nghệ đang bước vào chu kỳ suy thoái mới.

Tuy nhiên, trái với nỗi lo này, nhiều dữ liệu lại cho thấy bức tranh hoàn toàn khác: Thay vì suy thoái, thị trường đang trải qua một cuộc tái cấu trúc sâu rộng, xuất phát từ sự dịch chuyển mạnh mẽ sang trí tuệ nhân tạo (AI) và các công nghệ tự động hóa. Làn sóng này không giống các cuộc khủng hoảng trước đây như năm 2008 hay 2022, vốn gắn liền với suy giảm doanh thu hoặc mất thị trường; thay vào đó, các tập đoàn công nghệ đang sắp xếp lại toàn bộ mô hình vận hành để đáp ứng yêu cầu cạnh tranh mới.

Các doanh nghiệp đang cắt giảm nhân sự ở các mảng vận hành cũ để dồn nguồn lực đầu tư mạnh mẽ vào trung tâm dữ liệu và công nghệ AI - Ảnh: Gemini

Động lực chính đứng sau các đợt cắt giảm nhân lực

Một điểm dễ nhận thấy trong làn sóng sa thải 2024–2025 là các công ty công nghệ lớn, dù báo cáo lợi nhuận ổn định hoặc tăng cao, vẫn cắt giảm mạnh nhân sự. Điều này cho thấy động cơ chính không phải suy giảm doanh thu, mà là tái cơ cấu chiến lược. Ba lý do nổi bật nhất gồm:

Dồn nguồn lực sang AI - chiến trường sống còn

Trí tuệ nhân tạo đang trở thành yếu tố quyết định trong cuộc cạnh tranh giữa các tập đoàn công nghệ. Để có nguồn lực đầu tư, nhiều công ty buộc phải thu hẹp các mảng kinh doanh truyền thống nhằm tập trung ngân sách cho hạ tầng AI, máy chủ, điện toán đám mây và đội ngũ nghiên cứu lõi.

Microsoft cắt giảm hơn 15.000 nhân sự trong năm 2025, dù doanh thu tăng trưởng tích cực. Công ty dự kiến chi 80 tỉ USD cho hạ tầng AI trong năm tài chính 2025, bao gồm mở rộng trung tâm dữ liệu và mua chip tăng tốc.

Google thu hẹp quy mô các nhóm bán hàng và quảng cáo, đồng thời đẩy mạnh tuyển dụng kỹ sư AI để đáp ứng tốc độ phát triển của Gemini và các dự án liên quan. Công ty công nghệ IBM lên kế hoạch cắt giảm khoảng 2.700 nhân viên, còn Synopsys (tập đoàn đa quốc gia hàng đầu về các giải pháp thiết kế và sản xuất chip bán dẫn) cắt 10% nhân sự để chuyển trọng tâm vào thiết kế chip và phần mềm tự động hóa gắn với AI.

Một ví dụ điển hình là Meta. Công ty tuyên bố cắt khoảng 600 nhân sự trong bộ phận AI nhằm tinh gọn lại các nhóm nghiên cứu trí tuệ nhân tạo, trong khi giữ nguyên đội ngũ cấp cao của Meta Superintelligence Labs - đơn vị được giao nhiệm vụ dẫn dắt chiến lược AI dài hạn. Động thái này phản ánh rõ việc Meta sẵn sàng loại bỏ những cấu trúc kém hiệu quả để tập trung vào nhân lực chất lượng cao.

Điều chỉnh sau giai đoạn “tuyển dụng hoảng loạn”

Trong giai đoạn 2020–2022, nhu cầu dịch vụ số tăng vọt do tác động của đại dịch Covid-19, khi hoạt động học tập, làm việc và mua sắm trực tuyến diễn ra trên quy mô chưa từng có. Nhiều tập đoàn công nghệ phản ứng bằng cách tuyển dụng ồ ạt, mở rộng đội ngũ ở mọi mảng từ kỹ thuật, vận hành đến dịch vụ khách hàng. Quy mô nhân sự phình to nhanh chóng, thậm chí vượt xa tốc độ tăng trưởng doanh thu, bởi các doanh nghiệp tin rằng nhu cầu trực tuyến sẽ duy trì lâu dài sau đại dịch. Việc cạnh tranh để giành nhân lực cũng đẩy chi phí tuyển dụng lên cao, tạo ra mức lương và phúc lợi vượt chuẩn so với giai đoạn trước.

Tuy nhiên, khi kinh tế toàn cầu bước vào giai đoạn bình thường hóa từ cuối 2023, mức cầu dịch vụ số giảm về trạng thái ổn định, trong khi tốc độ tiêu dùng và chi tiêu doanh nghiệp chững lại. Đến năm 2024–2025, các tập đoàn buộc phải đối mặt với thực tế rằng doanh thu không còn đủ để duy trì bộ máy nhân sự khổng lồ đã xây dựng trước đó. Điều này khiến các công ty phải thực hiện những đợt tinh giản quy mô lớn nhằm cắt giảm chi phí vận hành, đưa tỷ lệ nhân sự về mức phù hợp hơn với mô hình kinh doanh hiện tại. Quá trình điều chỉnh này được xem như vòng quay tất yếu sau giai đoạn tuyển dụng vượt nhu cầu thực tế của thị trường.

“Year of Efficiency”

Tác động của khái niệm “Năm của sự hiệu quả” (Year of Efficiency), do CEO Meta Mark Zuckerberg công bố vào năm 2023, vẫn tiếp tục lan rộng trong ngành công nghệ toàn cầu đến tận năm 2025. Ban đầu là chiến lược nội bộ của Meta nhằm tối ưu hoạt động, khái niệm này nhanh chóng trở thành triết lý chung của nhiều tập đoàn trong Thung lũng Silicon, trong bối cảnh nhà đầu tư ngày càng yêu cầu tỷ suất lợi nhuận cao hơn và mức chi tiêu minh bạch hơn.

Dưới áp lực này, các công ty công nghệ buộc phải tiến hành loạt biện pháp thu gọn bộ máy. Trọng tâm là loại bỏ tầng quản lý trung gian, vốn bị cho là gây chậm quá trình ra quyết định, đồng thời tinh giản các cấu trúc vận hành cồng kềnh không còn phù hợp với tốc độ phát triển hiện nay. Để đáp ứng kỳ vọng của thị trường tài chính, nhiều doanh nghiệp cũng cắt giảm đáng kể chi phí vận hành, trong đó có việc thu hẹp các dự án thứ yếu hoặc những sản phẩm không còn đóng góp rõ ràng vào lợi nhuận.

Song song đó, các tập đoàn chuyển hướng mạnh sang việc tập trung vào các dự án cốt lõi, đặc biệt là những lĩnh vực có tiềm năng sinh lời cao như AI, dữ liệu lớn, bán dẫn hoặc điện toán đám mây. Việc thu hẹp danh mục hoạt động giúp họ duy trì sức cạnh tranh trong bối cảnh cuộc đua công nghệ ngày càng khốc liệt.

Từ năm 2023 đến 2025, chiến lược “hiệu quả hóa” này dẫn đến nhiều đợt cắt giảm nhân sự nối tiếp nhau tại các công ty lớn. Dù gây xáo trộn thị trường lao động, các đợt điều chỉnh được xem là nỗ lực nhằm duy trì hiệu quả tài chính và tạo nền tảng cho các khoản đầu tư mới trong kỷ nguyên AI.

Yếu tố suy thoái tài chính vẫn tồn tại - nhưng chỉ là thứ yếu

Dù các đợt cắt giảm nhân sự chủ yếu bắt nguồn từ chiến lược tái cấu trúc, bối cảnh kinh tế vĩ mô trong giai đoạn 2024–2025 vẫn tác động không nhỏ đến quyết định điều chỉnh nguồn lực của các tập đoàn công nghệ. Nhiều yếu tố tài chính mang tính chu kỳ, đặc biệt là chính sách tiền tệ thắt chặt kéo dài, đã tạo thêm áp lực khiến doanh nghiệp phải cân nhắc kỹ hơn trong việc mở rộng đầu tư hoặc duy trì bộ máy hiện có.

Lãi suất cao kéo dài

Việc các ngân hàng trung ương duy trì lãi suất ở mức cao trong suốt thời gian dài khiến chi phí vay vốn tăng mạnh. Đối với ngành công nghệ, vốn luôn cần lượng đầu tư lớn cho trung tâm dữ liệu, phần cứng, nghiên cứu và phát triển, lãi suất cao làm chi phí tài chính đội lên đáng kể. Nhiều dự án quy mô lớn - đặc biệt là các dự án “đốt tiền” chưa có mô hình sinh lời rõ ràng, buộc phải tạm dừng hoặc thu hẹp để tránh rủi ro. Trong bối cảnh đó, các công ty chọn cách ưu tiên những khoản đầu tư cốt lõi và cắt giảm nhân sự liên quan đến các mảng không còn được ưu tiên. Tác động này mang tính gián tiếp, chủ yếu làm tăng áp lực lên các quyết định đã được hoạch định từ trước.

Sức mua giảm và xu hướng chi tiêu thận trọng

Cùng với lãi suất cao, sự chậm lại trong chi tiêu của doanh nghiệp khách hàng cũng khiến nhiều công ty công nghệ phải điều chỉnh doanh thu kỳ vọng. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực B2B - vốn là mô hình giao dịch giữa các doanh nghiệp với nhau và có vòng ra quyết định dài, trở nên thận trọng hơn trong việc mua phần mềm quản trị, dịch vụ đám mây hoặc nền tảng mới. Việc cắt giảm ngân sách này khiến doanh số từ mảng dịch vụ doanh nghiệp không đạt như kỳ vọng, tạo thêm áp lực lên các nhà cung cấp giải pháp công nghệ. Nhìn chung, mức độ ảnh hưởng của yếu tố này vẫn được đánh giá là hạn chế so với động lực tái cấu trúc nội tại. Sức mua giảm chỉ làm gia tăng tốc độ tối ưu hóa của các công ty, chứ không phải nguyên nhân quyết định dẫn tới làn sóng sa thải diện rộng.

Thị trường lao động công nghệ: “Thay máu” chứ không “chảy máu”

Một trong những đặc điểm nổi bật nhất của giai đoạn 2024–2025 là hiện tượng sa thải diễn ra song song với tuyển dụng mạnh mẽ. Điều này tạo nên một nghịch lý bề ngoài: số lao động mất việc tăng, nhưng nhu cầu nhân sự ở nhiều lĩnh vực quan trọng lại cao chưa từng có. Diễn biến này cho thấy ngành công nghệ không rơi vào suy giảm tổng thể, mà đang tiến hành một cuộc tái cấu trúc kỹ năng quy mô lớn, loại bỏ các vị trí giá trị thấp và ưu tiên nhân sự phục vụ cho kỷ nguyên AI.

Những nhóm bị cắt giảm nhiều nhất

Các đợt cắt giảm nhân sự trong giai đoạn 2024–2025 tập trung vào những vị trí có mức độ thay thế cao hoặc không còn phù hợp với mô hình vận hành mới. Đây thường là các công việc mang tính lặp lại, ít giá trị gia tăng và dễ dàng tự động hóa bằng phần mềm hoặc công cụ AI. Lập trình viên junior - nhóm chủ yếu xử lý các tác vụ chuẩn hóa, là một trong những đối tượng chịu ảnh hưởng đáng kể khi nhiều quy trình đã được tối ưu thông qua các nền tảng lập trình tự động.

Song song đó, bộ phận vận hành truyền thống cũng bị thu hẹp khi doanh nghiệp chuyển mạnh sang hệ thống đám mây và quy trình số hóa. Mảng nhân sự tuyển dụng (HR) là lĩnh vực chịu tác động mạnh nhất từ AI, bởi các công cụ sàng lọc CV, phỏng vấn tự động và quản trị nhân sự thông minh đã thay thế phần lớn công việc thủ công trước đây.

Những vị trí tiếp tục thiếu hụt

Trái ngược với xu hướng sa thải, nhiều mảng khác trong ngành công nghệ lại khát nhân lực ở mức cao. Đây chủ yếu là các vị trí đòi hỏi chuyên môn sâu và đóng vai trò chiến lược trong giai đoạn phát triển tiếp theo của doanh nghiệp. Nổi bật nhất là nhu cầu đối với chuyên gia AI, ký sữ “học máy” (Machine Learning) - lực lượng then chốt trong quá trình phát triển mô hình AI, tối ưu hóa dữ liệu và tự động hóa quy mô lớn.

Bên cạnh đó, các kỹ sư hạ tầng và xử lý dữ liệu lớn (Data Engineering) cũng được săn đón khi khối lượng dữ liệu toàn cầu tăng nhanh. Lĩnh vực an ninh mạng tiếp tục thiếu hụt nhân lực do tần suất tấn công mạng gia tăng, buộc các tổ chức đầu tư mạnh hơn vào bảo vệ hệ thống. Các nhà phân tích dữ liệu - những người giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu, cũng nằm trong nhóm nghề có nhu cầu cao.

Nhìn tổng thể, làn sóng sa thải giai đoạn 2024–2025 không phản ánh sự suy yếu của ngành, mà cho thấy một quá trình tiến hóa tất yếu trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt. Ngành công nghệ đang bước vào chu kỳ phát triển mới, nơi trí tuệ nhân tạo trở thành hạt nhân của chiến lược tăng trưởng, còn nguồn nhân lực chất lượng cao được xem là yếu tố sống còn.

Các doanh nghiệp buộc phải thích ứng bằng cách loại bỏ những vị trí có giá trị gia tăng thấp, đồng thời tập trung đầu tư vào hạ tầng công nghệ và đội ngũ nhân lực cốt lõi. Xu hướng này không chỉ phản ánh yêu cầu tinh gọn bộ máy mà còn cho thấy sự chuyển dịch sang mô hình vận hành dựa trên AI và dữ liệu.

Các chuyên gia dự báo quá trình tái cấu trúc này sẽ còn kéo dài ít nhất đến năm 2026, thời điểm các công cụ AI đạt độ trưởng thành cao hơn và mức độ tự động hóa trong doanh nghiệp tiếp tục tăng mạnh.

Hoàng Vũ

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/lan-song-sa-thai-cong-nghe-2024-2025-cuoc-tai-cau-truc-tat-yeu-cua-ky-nguyen-ai-241581.html